Προμηθείς και όχι Επιμηθείς

ΤΩΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΛΟΪΖΟΥ ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ*

Το δεύτερο κύμα της πανδημίας είναι πλέον γεγονός παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις των ειδικών. Τα κρούσματα παρουσιάζουν αύξηση και είναι ορατό το ενδεχόμενο ο ιός να βρίσκεται ανάμεσά μας για πολύ ακόμη. Στο παρόν στάδιο, η πανδημία μετρά 18 εκατομμύρια κρούσματα ανά το παγκόσμιο. Έχει πλήξει όλες τις χώρες του κόσμου και έχει αλλάξει τη ζωή μας ριζικά.

Τον Μάρτιο όταν έφτασε το πρώτο κύμα του ιού στην Κύπρο, αν και λίγο πολύ γνωρίζαμε πως θα ερχόταν, μας έπιασε απροετοίμαστους. Τα σχολεία έκλεισαν σχεδόν άμεσα και αναστάτωση επικράτησε για μήνες στον τομέα της Παιδείας. Σύγχυση, ασαφείς ή ελλιπείς οδηγίες, απουσία πλάνου, στρατηγικής και οράματος. Η νέα σχολική χρονιά δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντιμετωπισθεί με παρόμοιο τρόπο. Είχε εξάλλου τονιστεί πως το ΥΠΠΑΝ όφειλε να ξεκινήσει τον καταρτισμό πλάνου για τη νέα σχολική χρονιά από τότε. Είναι εκ των ων ουκ άνευ, πως οι μαθητές μας, τα παιδιά μας, αξίζουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Οι περιστάσεις πέρσι ήταν δύσκολες, αλλά μπορούμε καλύτερα!

Για τον σκοπό αυτού του άρθρου θα αρχίσουμε με μερικές υποθέσεις:

Υπόθεση 1: Θα υπάρξουν και άλλα κύματα του ιού. Ο ιός δε θα εξαφανιστεί δια μαγείας. Η σχολική χρονιά 2020-2021 πρέπει να είναι σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο που να αντιμετωπίζει μια συνεχή κατάσταση πανδημίας.

Υπόθεση 2: Δυστυχώς, η οικονομία μας δεν μπορεί να αντέξει ένα νέο lockdown. Τα σχολεία πρέπει να παραμείνουν ανοικτά.

Τα διάφορα σενάρια δίνουν και παίρνουν όμως πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να ασκούμε αυτοκριτική με βάση τις προηγούμενές μας εμπειρίες. Μερικά δεδομένα είναι:

Δεδομένο 1: Το 50-50 (μέγιστος αριθμός μαθητών ανά τάξη στους 13) δούλεψε. Οι μαθητές μπορούσαν να κρατούν αποστάσεις και οι επαφές μεταξύ τους ήταν περιορισμένες. Ταυτόχρονα, η εξαιρετική δυσκολία των παιδιών να ανεχτούν τη μάσκα για 5μιση και πλέον ώρες είναι δικαιολογημένη και αντιμετωπίζεται με τη διατήρηση αποστάσεων ανάμεσα στα παιδιά.

Δεδομένο 2: Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κράτησε τα παιδιά σε επαφή με το σχολικό περιβάλλον αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη δια ζώσης διδασκαλία. Κυρίως στα μικρά παιδιά του Δημοτικού, η επαφή τους με τον εκπαιδευτικό στην τάξη δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Εξ αποστάσεως διδασκαλία στα τυφλά (με κλειστές κάμερες) με περιορισμένα μέσα και συμμετοχή δεν μπορεί να θεωρηθεί ουσιώδης. Σε μερικές περιπτώσεις έχουν δημιουργηθεί τεράστια μαθησιακά κενά σε παιδιά που ούτε παρουσιάστηκαν στα σχολεία μετά την καραντίνα αλλά ούτε συμμετείχαν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Δεδομένο 3: Κατά την εκ περιτροπής φοίτηση των παιδιών στα σχολεία, τη βδομάδα που τα παιδιά έμεναν στο σπίτι ελάχιστη επαφή είχαν με το σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί των παιδιών ήταν στο σχολείο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει εξ αποστάσεως διδασκαλία.

Δεδομένο 4: Είναι ανέφικτο να μοιραστούν οι τάξεις και να δημιουργηθούν τα διπλάσια τμήματα. Δεν υπάρχουν αρκετές αίθουσες.

Δεδομένο 5: Τα χρονικά περιθώρια της επόμενης σχολικής χρονιάς θα είναι ασφυκτικά. Όχι μόνο θα πρέπει να καλυφθούν οι πυρηνικές γνώσεις της προηγούμενης χρονιάς αλλά θα πρέπει να καλυφθεί και η ύλη της συγκεκριμένης τάξης. Δεν έχουμε την ευχέρεια για μεγάλες απώλειες σε διδακτικό χρόνο.

Δεδομένο 6: Παρά τις εξαγγελίες του ΥΠΠΑΝ, τα σχολεία μας είναι πολύ πίσω τεχνολογικά και ακόμη δεν έχουν εξοπλιστεί οι μαθητές με τις απαραίτητες συσκευές.

Δεδομένο 7: Τα παιδιά χρειάζονται σταθερότητα στο πρόγραμμα και στους εκπαιδευτικούς τους.

Δεδομένο 8: Κανείς δε γνωρίζει καλύτερα τις εκπαιδευτικές και συναισθηματικές ανάγκες των μαθητών από τον εκπαιδευτικό τους.

Συμπεράσματα: Προτείνουμε τα σχολεία να προετοιμαστούν από τώρα έτσι ώστε να μπορούν να δουλέψουν δια ζώσης και εξ αποστάσεως κατά τη σχολική χρονιά 2020-2021.

Ουσιαστικά, κατά τη δημιουργία του προγράμματος των σχολείων θα δημιουργηθούν τμήματα με μέγιστο αριθμό το 13. Για παράδειγμα, ένα σχολείο που είχε 54 παιδιά Γ’ τάξης μοιρασμένα σε 3 τμήματα των 18 παιδιών τώρα θα δημιουργήσει 5 τμήματα των 10-11 παιδιών. Αν το σχολείο είχε 50 παιδιά σε 2 τμήματα των 25 τώρα θα γίνουν 2 τμήματα των 12 και 2 των 13. Αυτό θα γίνει με όλες τις τάξεις του σχολείου.

Τη βδομάδα που τα μισά τμήματα του σχολείου θα έρχονται για μάθημα δια ζώσης τα άλλα μισά θα μένουν στο σπίτι για εξ αποστάσεως διδασκαλία. Την επόμενη βδομάδα οι ρόλοι θα αντιστρέφονται. Έτσι, οι υπάρχουσες αίθουσες του σχολείου θα είναι αρκετές για τους μαθητές και θα μπορεί να τηρηθεί ο μέγιστος αριθμός μαθητών ανά τάξη. Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί του κάθε τμήματος θα ακολουθούν το πρόγραμμα της τάξης τους τόσο δια ζώσης όσο και εξ αποστάσεως. Δηλαδή όταν η τάξη τους είναι στο σχολείο θα είναι και εκείνοι και όταν είναι στο σπίτι το ίδιο.

Το ωρολόγιο πρόγραμμα και η ύλη θα προσαρμοστεί με τέτοιο τρόπο ώστε τα αντικείμενα και οι έννοιες που χρειάζονται επαφή να διδάσκονται στην τάξη και αυτά που προσφέρονται να διδαχθούν εξ αποστάσεως ή είναι επαναληπτικά να διδάσκονται στο σπίτι, με σύγχρονη ή ασύγχρονη διδασκαλία. Κατά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση σαφώς και δε θα ακολουθείται το ίδιο ακριβώς ωρολόγιο πρόγραμμα με τη δια ζώσης διδασκαλία. Θα πρέπει να παιδιά να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα για εξ αποστάσεως διδασκαλία αναλόγως της ηλικίας τους. Η σύγχρονη μάθηση δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός. Από μερικές ώρες τα μεγάλα παιδιά σε 2-3 διδακτικές ώρες την ημέρα για τα πιο μικρά. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στα Ελληνικά – Μαθηματικά.

Τα παιδιά της Α’ τάξης, τα οποία όχι μόνο θα πρέπει να αφομοιώσουν τις πιο καθοριστικές γνώσεις της ζωής τους έχουν χάσει σχεδόν τη μισή περσινή χρονιά. Για τον λόγο αυτό εισηγούμαστε οι Α’ τάξεις να μοιραστούν όπως τις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου αλλά να παρευρίσκονται στο σχολείο όλες τις μέρες. Δηλαδή, να γίνεται μόνο δια ζώσης διδασκαλία στις Α’ τάξεις.

Ταυτόχρονα, παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά δε συμμετείχαν στην εξ αποστάσεως διδασκαλία ή δεν παρευρέθηκαν στο σχολείο μπορούν να τύχουν μαθησιακής στήριξης από τον εκπαιδευτικό τους εξ αποστάσεως τις μέρες που θα βρίσκονται στο σπίτι.

Κάθε χρόνο, από τις εκδρομές, τις γιορτές, τις παρελάσεις και άλλες δραστηριότητες των σχολείων χάνεται αρκετός διδακτικός χρόνος. Αν και αναγκαίες και επιθυμητές, κάθε χρόνο χάνονται 2-3 βδομάδες διδακτικού χρόνου από αυτές τις δραστηριότητες. Σε συνδυασμό με την επέκταση της σχολικής χρονιάς, τη μείωση της ύλης και του μειωμένου αριθμού των μαθητών ανά τάξη, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ως προς την αποτελεσματική και εντός χρονικών πλαισίων διδασκαλία της ύλης.

Τι θα γίνει με την ύλη;

Θα πρέπει να γίνει έγκαιρη προετοιμασία εκ μέρους του ΥΠΠΑΝ όσον αφορά την ύλη και το ωρολόγιο πρόγραμμα. Εξάλλου έχει αναφερθεί πολλάκις πως ήδη η ύλη είναι υπερβολική σε σχέση με τον διδακτικό χρόνο και έπρεπε ήδη να έχει αναθεωρηθεί. Με τα δεδομένα όπως διαμορφώθηκαν και τις προβλέψεις για τουλάχιστον την επόμενη σχολική χρονιά, επιβάλλεται η αναδιάρθρωση και αποφόρτωση της ύλης. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να καθοριστούν οι πυρηνικές γνώσεις που πρέπει να καλυφθούν ανά τάξη. Θα πρέπει να διευκρινιστεί στους εκπαιδευτικούς ποιοι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν κατά την εξ αποστάσεως διδασκαλία και ποιοι πρέπει να καλυφθούν δια ζώσης. Το ίδιο ισχύει και για διάφορα αντικείμενα. Κάποια μαθήματα μπορούν να διδάσκονται μόνο δια ζώσης και κάποια μόνο εξ αποστάσεως. Θα πρέπει να αναθεωρηθεί το ωρολόγιο πρόγραμμα και η ύλη με τέτοιο τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στα νέα δεδομένα.

Εκπαιδευτικό προσωπικό

Το εκπαιδευτικό προσωπικό και πάλι θα μοιραστεί σε ομάδες. Οι μισοί υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί θα διδάσκουν δια ζώσης τη μια βδομάδα και οι άλλοι μισοί την άλλη. Εκπαιδευτικοί οι οποίοι δεν είναι υπεύθυνοι τμήματος δε θα συμμετέχουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και θα παραμένουν στο σχολείο όλες τις βδομάδες. Στις περιπτώσεις που το τμήμα έχει λιγότερους από 13 μαθητές τότε τα παιδιά δε θα μένουν στο σπίτι καμία βδομάδα.

Οι γονείς θα πρέπει να δηλώσουν από τώρα ποιοι μαθητές είναι ευπαθείς και δε θα έρχονται στο σχολείο έτσι ώστε να ενταχθούν σε τμήμα αλλά να μην υπολογίζονται στον μέγιστο αριθμό μαθητών. Άρα ένα τμήμα με 2 ευπαθείς μαθητές θα μπορεί να φτάσει τον αριθμό 15, αφού ουσιαστικά 13 μαθητές θα έρχονται στο σχολείο αλλά 15 κατά την εξ αποστάσεως μάθηση. Οι ευπαθείς μαθητές, τη βδομάδα που το τμήμα τους θα είναι στο σχολείο, θα διδάσκονται από ευπαθείς εκπαιδευτικούς (κατηγορίας Α και Β) ή εκπαιδευτικούς που έχουν ευπαθή παιδιά. Άρα και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να δηλώσουν από τώρα, προσκομίζοντας τα κατάλληλα πιστοποιητικά αν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Τις μέρες της εξ αποστάσεως μάθησης θα ενώνονται όπως τα υπόλοιπα παιδιά εξ αποστάσεως με την τάξη τους και τον εκπαιδευτικό τους. Οι ευπαθείς εκπαιδευτικοί θα μπορούν και να στηρίζουν εξ αποστάσεως παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή έχασαν μεγάλο μέρος της διδασκαλίας κατά την περσινή χρονιά.

Σίγουρα θα χρειαστεί επιπρόσθετο εκπαιδευτικό προσωπικό για να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές, όμως με σωστό προγραμματισμό θα ελαχιστοποιηθούν αυτές οι ανάγκες. Αν γίνει τώρα ο προγραμματισμός θα μπορούν να δημιουργηθούν τμήματα που να πλησιάζουν τον μέγιστο αριθμό ανά τάξη (13). Αν όμως γίνει έκτακτα ο διαμοιρασμός όπως πέρσι, απλά θα μοιραστούν τα τμήματα στη μέση διπλασιάζοντας τον αριθμό των τμημάτων και κατά τη βδομάδα που θα μένουν σπίτι τα παιδιά δε θα είναι διαθέσιμος ο εκπαιδευτικός τους για να τους διδάξει εξ αποστάσεως. Επίσης, στα αντικείμενα κατά τα οποία μοιράζονται οι μαθητές (Αγωγή Υγείας – Σχεδιασμός και Τεχνολογία) πλέον δε θα είναι απαραίτητο, εξοικονομώντας έτσι κάποιες διδακτικές ώρες στις Ε΄-Στ΄ τάξεις. Παράλληλα, οι αποσπάσεις θα μπορούσαν προσωρινά και κατ’ εξαίρεση για τη σχολική χρονιά 2020-2021 να πληρωθούν από ευπαθείς εκπαιδευτικούς ή να καταργηθούν έτσι ώστε οι αποσπασμένοι που δεν είναι ευπαθείς να επιστρέψουν στα σχολεία.

Αναμένεται πως τα τμήματα θα αυξηθούν κατά περίπου 70-80% αλλά οι ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό θα αυξηθούν λιγότερο με τις σωστές ρυθμίσεις. Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί των τάξεων θα διδάσκουν κανονικά τις διδακτικές τους ώρες δια ζώσης και τη βδομάδα που θα μένουν στο σπίτι θα αναλαμβάνουν όλα τα αντικείμενα της εξ αποστάσεως και την εξ αποστάσεως στήριξη των μαθητών που το χρειάζονται. Οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί θα συμπληρώνουν τις διδακτικές ώρες για τη δια ζώσης διδασκαλία.

Τυχών επιπρόσθετες ανάγκες θα καλυφθούν με αντικαταστάτες, οι οποίοι όταν γνωρίζουν από τώρα πως θα έχουν εργασία για ολόκληρη τη χρονιά θα μπορέσουν να προγραμματιστούν και να αποδεχθούν την αντικατάσταση. Έτσι, θα αποφευχθεί η προβληματική κατάσταση που παρουσιάστηκε πέρσι κατά την οποία δεν υπήρχαν αρκετοί διαθέσιμοι αντικαταστάτες για να στελεχώσουν τα σχολεία.

Σίγουρα αυτή η λύση δημιουργεί επιπρόσθετο κόστος στον τομέα της Παιδείας. Η Πολιτεία έχει (ορθά) στηρίξει τις επιχειρήσεις και τον τομέα της υγείας με εκατομμύρια ευρώ. Τα παιδιά μας αξίζουν παρόμοιας αντιμετώπισης. Πρόκειται για μια επένδυση που θα έχει πολλαπλά οφέλη αφού όχι μόνο θα αποτραπεί ένα νέο lockdown αλλά και τα παιδιά θα μπορούν να καλύψουν τα κενά της περσινής χρονιάς και να έχουν ένα σταθερό εκπαιδευτικό περιβάλλον που θα τους προσφέρει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση.

Παράλληλα, μέχρι το άνοιγμα των σχολείων τον Σεπτέμβρη, πρέπει να γίνουν πολλά, ώστε να εφαρμοστεί σωστά και καθολικά η εξ αποστάσεως εκπαίδευση για τους μαθητές που θα μένουν σπίτι. Πρέπει να οριστεί επιστημονική ομάδα άμεσα που να αναλάβει τον σχεδιασμό και τον συντονισμό του έργου με την κατάλληλη ακαδημαϊκή και ερευνητική γνώση. Ο σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει όλο το φάσμα της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ηλικίες των μαθητών.  Πρέπει να καθοριστούν τα κατάλληλα εργαλεία για κάθε ηλικιακή ομάδα και ενδεχομένως να δημιουργηθεί ένα Ψηφιακό Δίκτυο Σχολείων στα πρότυπα του ελληνικού. Επιβάλλεται δε, η δημιουργία ενός ξεκάθαρου πλαισίου και μεθοδολογίας ώστε να ξεκαθαρίσει το πώς χρησιμοποιούνται τα διάφορα ψηφιακά εργαλεία για επίτευξη μαθησιακών στόχων στην εξ αποστάσεως διδασκαλία. Παράλληλα, πρέπει να αναπτυχθεί ένα οργανωμένο σύστημα επιμορφώσεων και εξοικείωσης των εκπαιδευτικών με τα ψηφιακά εργαλεία. Την ίδια ώρα πρέπει να διασφαλιστεί πως όλοι οι μαθητές έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και να γίνει η παροχή του άμεσα εκεί και όπου χρειάζεται. Το ίδιο ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς. 

Η επίσημη πλευρά, οι εκπαιδευτικοί και όλοι οι πολίτες απεύχονταν ένα πιθανό νέο κύμα του ιού. Δυστυχώς, αυτό το κύμα δεν άργησε να ’ρθει. Αν μόνο λίγες βδομάδες που άνοιξαν τα αεροδρόμια και μέσα στο κατακαλόκαιρο φτάσαμε τα 29 κρούσματα σε μία ημέρα, είναι άξιο απορίας ποια κατάσταση θα επικρατήσει το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Βλέποντας το ποτήρι μισό γεμάτο, το ότι το νέο κύμα ήρθε ένα μήνα πριν το άνοιγμα των σχολείων μπορεί να αποτελέσει μεγάλο πλεονέκτημα για το ΥΠΠΑΝ. Σε ένα μήνα μπορεί να γίνει σωστός προγραμματισμός και πλάνο έτσι ώστε η επόμενη σχολική χρονιά να λειτουργήσει απρόσκοπτα και ωφέλιμα. Μακριά από κινήσεις εντυπωσιασμού και μεγαλεπήβολα σχέδια. Οποιαδήποτε αργοπορία λήψης απόφασης εκ μέρους του ΥΠΠΑΝ και της Κυβέρνησης θα έχει σοβαρές συνέπειες στο μορφωτικό επίπεδο των παιδιών μας.

*Γενικός Αντιπρόσωπος ΠΟΕΔ,  Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ

*Μέλος Δ.Σ. ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ