Αποστασιοποίηση=παιδί @ m²

Υγειονομική εξίσωση για δυνατούς λύτες 

ΤΗΣ ΣΤΕΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ*

Τη στιγμή που γίνεται μεγάλη συζήτηση για το «αν» και το «πως» θα ανοίξουν τα σχολεία, που η σεναριολογία φουντώνει στα εκπαιδευτικά (διαδικτυακά και μη) πηγαδάκια και οι δημοσιογραφικοί κύκλοι αγγίζουν το θέμα με γλαφυρούς και ενίοτε προκλητικούς τίτλους[i], τα επιδημιολογικά δεδομένα -αν και ρευστά- δεν είναι ούτε ενθαρρυντικά, ούτε ευχάριστα. Εντούτοις, η απουσία προσανατολισμού και η αδυναμία λήψης τελικών αποφάσεων προκαλούν έντονη ανησυχία, καθώς οι συνθήκες απαιτούν την επίδειξη ετοιμότητας από την επίσημη πλευρά, ως προς τη διαχείριση των διαφορετικών σεναρίων για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.

ΤΑ ΠΙΘΑΝΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

Μελετώντας τα τέσσερα πιθανά σενάρια[ii], όπως παρουσιάζονται στα ΜΜΕ καθώς και την εγκύκλιο έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς[iii], εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι εάν και εφόσον τα σχολεία ανοίξουν κανονικά, η νέα κανονικότητά ενδέχεται να αφορά σε Υγειονομικά Πρωτόκολλα, προληπτικά μέτρα, πρακτικές αποστασιοποίησης, χρήση μάσκας και γενικότερα ένα μοτίβο λειτουργίας κατά τα πρότυπα της επανεκκίνησης των σχολείων, τον περασμένο Μάιο (Δημοτική εκπαίδευση) και Ιούνιο (Προσχολική εκπαίδευση).

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΌΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ;

Σε μια δεύτερη ανάγνωση των πιο πάνω ενδεχομένων και δεδομένων και με a priori υιοθέτηση της πιθανότητας τα σχολεία να ανοίξουν με εφαρμογή του κυριότερου προληπτικού μέτρου που αφορά στην τήρηση αποστάσεων, τότε φαίνεται πως η αδυναμία της εκπαιδευτικής πολιτικής του επίσημου κρατικού φορέα να επενδύσει ουσιαστικά στη δημόσια εκπαίδευση υποδεικνύει ένα και μόνο δυνατό σενάριο, αυτό της εκ περιτροπής φοίτησης.

Είναι γενική παραδοχή και απαίτηση, όταν και εφόσον είναι εφικτό, να επιστρέψουν με ασφάλεια ΟΛΑ τα παιδιά στο σχολείο, χωρίς αποκλεισμούς, ομαδοποιήσεις και συνδυαστικές αλχημείες δια ζώσης και ψηφιακής υφής. Εάν η πάγια απαίτηση του εκπαιδευτικού κόσμου για ποιοτική αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου με δημιουργία κατάλληλων υλικοτεχνικών υποδομών (εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι), αποσυμφόρηση των σχολικών αιθουσών με μείωση των μαθητών ανά τμήμα, και συστηματική στήριξη των σχολικών μονάδων με καταρτισμένο προσωπικό υποστήριξης (λειτουργοί υγείας, εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι, σύμβουλοι, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ), είχε ληφθεί υπόψη, τότε η ασφαλής επιστροφή όλων των παιδιών στα σχολεία, δεν θα ήταν ούτε απομακρυσμένο ενδεχόμενο ούτε εγχείρημα υψηλού ρίσκου.

ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ

Καθώς οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους τα πιο πάνω αιτήματα παραμένουν ανικανοποίητα είναι οικονομικοί και απαντούν σε πολιτικές οικονομικού εξορθολογισμού, ήρθε η στιγμή να γίνει αντιληπτό και παραδεχτό ότι μόνο με επενδύσεις (ποσοτικές και ποιοτικές) μπορούμε να διασφαλίσουμε την ασφαλή επιστροφή όλων των παιδιών πίσω στις σχολικές τάξεις. Ως εκ τούτου, καλείται η επίσημη πλευρά να προχωρήσει, έστω και την υστάτη, στις απαιτούμενες αποφάσεις και προσαρμογές (μείωση αριθμού παιδιών, περισσότερες αίθουσες διδασκαλίας, επιπρόσθετες προσλήψεις προσωπικού), χωρίς να μεταθέτει ευθύνες και αρμοδιότητες σε άλλους φορείς (σχολικές μονάδες, σχολικές εφορείες, σύνδεσμοι γονέων). Με περισσότερες αίθουσες διδασκαλίας (λυόμενες, δανεισμός, εναλλακτικοί χώροι) και λιγότερους μαθητές ανά τμήμα, τότε, μπορούμε να λύσουμε την υγειονομική εξίσωση: Αποστασιοποίηση=παιδί @ m²

ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΞΙΣΩΣΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ:

Η εγκύκλιος έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς, με προσεκτική επιλογή λεκτικού και περιεχομένου,[iv] καλεί το εκπαιδευτικό και διευθυντικό προσωπικό όπως μεριμνήσει «για την παιδαγωγική στήριξη των μαθητών/ριών και την ομαλή συνέχιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας» και ταυτόχρονα να επιδείξει «τη δέουσα ωριμότητα και υπευθυνότητα», για να προστατεύσει «την υγεία των μαθητών/ριών»[v] και την ευρύτερη δημόσια υγεία.

Σε σχέση με την προσχολική βαθμίδα τα διλήμματα είναι πολλά και βρίσκονται σε κατά μέτωπο σύγκρουση τόσο με τις παιδαγωγικές αρχές που διέπουν την εκπαίδευση των νηπίων όσο και με την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία και στοχοθεσία.  Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Προσχολικής Εκπαίδευσης[vi], τα παιδιά αυτής της ηλικίας μαθαίνουν δυναμικά και βιωματικά, μέσα από το παιχνίδι και την αλληλεπίδραση με το έμψυχο (συμμαθητές, ενήλικες) και το άψυχο (μέσα-υλικά, ερεθίσματα) περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται (σελ.5).  Το παιχνίδι στην πιο σύνθετη και εξελιγμένη του μορφή (συνεργατικό, κοινωνικό, συμβολικό) αποτελεί τον κατεξοχήν φυσικό τρόπο μάθησης και ανάπτυξης των νηπίων, με την εμπλοκή του ενήλικα να ενισχύει σημαντικά την παιδαγωγική αυτή διαδικασία.[vii]

Η υγειονομική εξίσωση «Αποστασιοποίηση=παιδί @ m²» φαίνεται να αντιστρατεύεται την φιλοσοφία του νηπιαγωγείου η οποία είναι δομημένη ως προς το περιεχόμενο (παιγνιώδης βιωματική μάθηση και πειραματισμός), το ωρολόγιο (Ελεύθερο, Δομημένο, υπαίθριο παιχνίδι) και το περιβάλλον (Κέντρα Μάθησης και παιχνιδιού). Καταργώντας τα κέντρα μάθησης, ενθαρρύνοντας το μοναχικό παιχνίδι με περιορισμένα υλικά και ερεθίσματα (βάσει πρωτοκόλλου) και προωθώντας τη μετωπική διδασκαλία σε συγκεκριμένες θέσεις και με περιορισμένες κινήσεις (βάσει πρωτοκόλλου) κάθε άλλο παρά διασφαλίζουμε «ότι όλα τα παιδιά θα αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες/ γνώσεις/στάσεις σε σχέση με το Αναλυτικό Πρόγραμμα της βαθμίδας τους»[viii].

Με καθολική απαίτηση την ασφαλή επάνοδο όλων των παιδιών στα σχολεία και με επιτακτική ανάγκη -λόγω των συνθηκών- την ενδεχόμενη αυστηρή τήρηση και εφαρμογή υγειονομικών πρωτοκόλλων, είναι προφανές ότι ο στόχος της προσχολικής εκπαίδευσης για ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, σύμφωνα με τις αρχές του Αναλυτικού Προγράμματος έχει σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίησή του. Εάν οι συνθήκες το επιβάλλουν, είναι σημαντικό ο επίσημος εκπαιδευτικός φορέας να έχει μια ξεκάθαρη στάση και θέση απέναντι στην πιο πάνω αντίφαση, ώστε αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη (γονείς, εκπαιδευτικοί, σχολεία) να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο και τις προσδοκίες τους, χωρίς να τίθεται σε ρίσκο η υγεία και η ασφάλεια κανενός.

Είναι βέβαιο πως εάν οι συνθήκες το απαιτήσουν οι εκπαιδευτικοί θα καταβάλουν, όπως πάντα, τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια να λύσουν την υγειονομική εξίσωση στοχεύοντας στο καλύτερο δυνατό μαθησιακό αποτέλεσμα,. Στην περίπτωση αυτή αναμένεται και επιβάλλεται η επίσημη τοποθέτηση, στήριξη και ενίσχυση προς την κατεύθυνση αυτή.

*Εκπαιδευτικός Δημοτικής (Προσχολική Εκπαίδευση