ΤΗΣ ΣΤΕΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ*
Το νηπιαγωγείο που βίωσα, πίστεψα και αγάπησα, το νηπιαγωγείο που μου κέντριζε το ενδιαφέρον και προκαλούσε τα όρια και τις αντοχές μου, δεν απαντούσε ποτέ σε απολυταρχικές πρακτικές και στρατευμένα συνθήματα του στυλ «νόμος-τάξη-πειθαρχία είναι ασφάλεια και υγεία». Προσπάθησα πολύ και έμαθα να ζω στο απόλυτο δημιουργικό χάος. Χωρίς να επιβάλλω κανόνες, αλλά συνδημιουργώντας τους, χωρίς να απαιτώ τον σεβασμό αλλά κερδίζοντάς τον, χωρίς να επιβλέπω το παιχνίδι αλλά παίζοντας, χωρίς να αποφασίζω ως απόλυτος μοναδικός και αυταρχικός κυρίαρχος αλλά ενθαρρύνοντας τον διάλογο και την ελεύθερη έκφραση επιθυμιών, ιδεών και προτιμήσεων και όλα αυτά με απόλυτο σεβασμό στην ατομικότητα και στις ανάγκες κάθε παιδιού ξεχωριστά.
Στο νηπιαγωγείο που αγάπησα, τα παιδιά μοιράζονταν σκέψεις, συναισθήματα, ιδέες, υλικά, παιχνίδια, χώρους και ζωές -και ήταν εντάξει. Όταν έπεφτε ο φίλος τον σήκωναν, όταν έκλαιγε τον παρηγορούσαν, όταν ήταν μόνος του έδιναν το χέρι, όταν γιόρταζε τον αγκάλιαζαν και όταν του έπεφτε η μπανάνα, του έδιναν κομμάτι από τη δικιά τους -και ήταν εντάξει. Αγκάλιαζαν και εμένα συχνά, με μεγάλες, σφιχτές, ομαδικές, τρελές και αγαπησιάρικες αγκαλιές με κόστος κάποιες ιώσεις -και φυσικά ήταν εντάξει. Στο νηπιαγωγείο που αγαπώ, τα δικά μου είναι και δικά σου και μπορώ να δεχτώ ότι εσύ δυσκολεύεσαι να μοιραστείς τα δικά σου μαζί μου -και πάλι είναι εντάξει. Στο νηπιαγωγείο που εγώ ξέρω, τα παιδιά συνεργάζονται, συναποφασίζουν, συνυπάρχουν και αποδέχονται στη βάση της δημοκρατικότητας και της ελευθερίας που διέπουν τη σχολική τάξη -και σίγουρα να είναι εντάξει. Ο χώρος είναι κοινός, τα μολύβια μοιράζονται, τα υλικά αλλάζουν χέρια και στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στα παιδιά αλλάζουν συμβολισμούς, έννοιες και σημασίες -και εξακολουθεί να είναι εντάξει. Στο νηπιαγωγείο όπου θέλω να υπάρχω (και έχει νόημα να υπάρχω) καλλιεργείται κουλτούρα παιχνιδιού, κουλτούρα μάθησης και κουλτούρα κοινότητας -και προσδοκώ πως θα είναι εντάξει.
Το νηπιαγωγείο τον τελευταίο καιρό, προσπαθεί να είναι εντάξει (με πρωτόκολλα και υγειονομικούς κανόνες) αλλά δεν είναι εντάξει με όσα προϋποθέτει και υπαγορεύει ο πυρήνας του (Αρχές και Φιλοσοφία Αναλυτικού Προγράμματος, Παιδαγωγική Επιστήμη), ώστε να είναι εντάξει απέναντι στις συνειδήσεις μας, στην επιστημονικότητά μας και στις νέες γενιές που ονειρεύονται το μέλλον τους ενώ στηρίζονται στα χέρια μας. Το παιδί του μέλλοντός μας, γίνεται στρατιωτάκι στη σειρά για αντισηπτικό, στον προσωπικό του χώρο με τα δικά του υλικά -για ατομική εργασία- και μοναχικό παιχνίδι στην αυλή τηρώντας αποστάσεις. Αναμένεται να ακολουθήσει πιστά κανόνες ώστε να μην παραβιάσει το σύνορο της διαιρεμένης αυλής, να μην πλησιάσει τον νοητό ενδεδειγμένο χώρο ασφαλείας και να παραμείνει στην απόσταση που πρέπει να διατηρεί από παιδιά και ενήλικες. Ο μαθητής επαναπροσδιορίζεται ως στρατιωτάκι σε ένα αποστειρωμένο με αντισηπτικά και περιορισμένο σε ερεθίσματα περιβάλλον, όπου το παιχνίδι μετατράπηκε ξαφνικά από διασκεδαστική διερεύνηση σε βασανιστική επανάληψη και το μάθημα έγινε βαρετό γιατί περιορίστηκε το βιωματικό μέρος και η διασκέδαση. Ο εκπαιδευτικός από εμψυχωτής έγινε παιδο(αστυ)νόμος με κουραστικά επαναλαμβανόμενο και απελπιστικά περιορισμένο λεξιλόγιο, κινήσεις και δυνατότητες.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Εάν τα παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι με χαρά και χαμόγελα, είναι γιατί κάποια νηπιαγωγός εκείνη τη μέρα εξάντλησε κάθε απόθεμα δύναμης και ενέργειας για να τα ξεγελάσει, έστω και λίγο, πως το νηπιαγωγείο είναι αυτό που δεν είναι αλλά όφειλε να είναι.
Για να μπορέσει το νηπιαγωγείο να γίνει αυτό που χρωστάμε στα παιδιά μας να έχουν, χρειάζεται πραγματική επένδυση στη βαθμίδα αυτή. Με μείωση παιδιών ανά τμήμα, ενίσχυση σε εκπαιδευτικό και βοηθητικό προσωπικό, δημιουργία υποδομών, διαμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος, αναπροσαρμογή των πρωτοκόλλων και πρακτικά εφαρμόσιμες αλλά και παιδαγωγικά ορθές προτάσεις, που να συνδέουν τα υγειονομικά πρωτόκολλα με τους παιδαγωγικούς στόχους. Μια επένδυση που θα επιτρέπει στο δημιουργικό χάος του νηπιαγωγείου να λειτουργεί με ασφάλεια και υγεία, όχι μόνο σε συνθήκες κορωνοϊού, αλλά σε κάθε ενδεχόμενη συνθήκη, στο άμεσο ή μακροπρόθεσμο μέλλον μας.
*Νηπιαγωγός
