Σχολικός Συνεργάτης ο «από μηχανής Θεός»

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*

«Το σχολείο έχει ουσιαστικό ρόλο στην υγεία των μαθητών/τριών. Η συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής υγείας στη σχολική μονάδα συμβάλλει στην αντιμετώπιση αριθμού κοινωνικών προβλημάτων που αφορούν στο κάπνισμα, στο αλκοόλ, στην παραβατικότητα, στα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, στις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, στην οδική ασφάλεια, στον ρατσισμό καθώς και στην κοινωνική ανισότητα» (http://archeia.moec.gov.cy/mc/2/agogi_ygeias.pdf, σ.2).

Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού τα σχολεία καλούνται επίσημα να «συστήνουν Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας, με στόχο την ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων μέσα στη σχολική μονάδα, για την έγκαιρη αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων και, ιδιαίτερα, του φαινομένου της παραβατικότητας» (http://www.moec.gov.cy/dde/odigies_scholikis_chronias_2019_20/23.pdf). Η ομάδα αυτή σε περιπτώσεις έντονων κρίσεων στο σχολείο, όταν τα προβλήματα βίας παρουσιάζουν χαρακτηριστικά κρίσης  (π.χ., είναι έντονα, αναπάντεχα, προκαλούν δυσλειτουργία στο σχολείο, θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική ή/και την ψυχική υγεία των ατόμων που εμπλέκονται ή/και άλλων στο σχολείο) λειτουργεί ως Ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων του σχολείου και σε συντονισμό με την Ομάδα Διαχείρισης Κρίσεων του Υ.Π.Π.Α.Ν δημιουργούν σχέδια Δράσης για αντιμετώπιση των φαινομένων. Ταυτόχρονα μπορεί να παρέμβει και η Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης  η οποία από το 2019 λειτουργεί σε επαρχιακό επίπεδο για  διευκόλυνση της αντιμετώπισης  των φαινομένων. Ταυτόχρονα τα σχολεία καλούνται να εφαρμόζουν πρακτικές οι οποίες να αποτρέπουν τέτοια φαινόμενα. 

Η κοινωνική πραγματικότητα όμως είναι εμφανής πλέον σε όλες τις σχολικές μονάδες και φαίνεται πως από μόνη της η πρακτική αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει. Τα έντονα και αναπάντεχα «παραβατικά» φαινόμενα τα οποία προαναφέρθηκαν  αυξάνονται και η λύση τους αναζητείται στην πρόσληψη Σχολικών Συνεργατών οι οποίοι δρουν ως ο «από μηχανής Θεός» για τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι  τυγχάνει να έχουν στην τάξη τους τέτοια παιδιά.

Ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός μέσα στα σχολεία. Αποτελούν τα άτομα κλειδιά για τη διαχείριση των μαθητών. Είναι τα άτομα που θα λύσουν τα χέρια του/της  εκπαιδευτικού αναφορικά με θέματα τα οποία δεν μπορεί να επιληφθεί ταυτόχρονα με τη διδασκαλία.

Με άλλα λόγια είναι οι βοηθοί  του/της εκπαιδευτικού της τάξης και  μαζί τους καλούνται να σχεδιάσουν το πλάνο δράσης τους. Κύριος στόχος όλων η κράτηση των μαθητών εντός των τάξεων διδασκαλίας και η όσο το δυνατό περισσότερη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες της τάξης.

Αναμένεται από αυτούς η προσεκτική προσέγγισή των μαθητών και η ανάληψη από μέρους τους συμβουλευτικού ρόλου προς αυτούς. Αυτό βέβαια δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Ούτε είναι εύκολο να γίνει όταν ο/η ΣΣ παρουσιαστεί στην τάξη ως βοηθός για ένα και μόνο παιδί. Χρειάζεται σωστή διαχείριση της παρουσίας τους/της. Η αποδοχή και η απόκτηση της εμπιστοσύνης των παιδιών είναι πρώτιστος στόχος αλλά όχι εύκολος. Ο/Η υπεύθυνος/η εκπαιδευτικός της τάξης είναι αυτός/ή που θα διευκολύνει τη διαδικασία.  

Ένα επιστημονικά δομημένο πλάνο αντιμετώπισης το οποίο φτιάχνεται μαζί με τους λειτουργούς της ΟΑΠ και κατά διαστήματα αξιολογείται και αναδιαμορφώνεται.  Ο ρόλος του ΣΣ δεν μπορεί να είναι ο ίδιος σε κάθε σχολείο. Δεν μπορούν να δοθούν συγκεκριμένα καθήκοντα.  Ο ρόλος του/της  προσαρμόζεται στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες του/της  κάθε μαθητή/τριας που εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία. Είναι ρευστός και μεταβάλλεται συνεχώς.

Το μόνο σίγουρο είναι πως άπλετη υπομονή είναι αναγκαία. Τα παιδιά αυτά χρειάζεται να νιώσουν πως ο/η εκπαιδευτικός αλλά και ο/η ΣΣ θέλουν το καλό τους. Πως θέλουν να τα βοηθήσουν. Στην πραγματικότητα οι ΣΣ δρουν ως υποκατάστατα των γονέων/ψυχολόγων και συμβουλεύουν τα παιδιά για πράγματα τα οποία δεν μπορούν να αντιληφθούν. Δεν είναι νταντάδες για να τα προσέχουν απλά στο διάλειμμα, αλλά ώριμοι άνθρωποι οι οποίοι θα βοηθήσουν την επανένταξη των παιδιών αυτών στις τάξεις. Άνθρωποι πρόθυμοι να τους ακούσουν, να τους καταλάβουν, να ασχοληθούν με τα ενδιαφέροντά τους και να τους καθοδηγήσουν σωστά.

Άνθρωποι με πρωτοβουλία ώστε να βοηθήσουν τον εκπαιδευτικό στο έργο του και στην επιτυχία των στόχων που τέθηκαν για κάθε παιδί ξεχωριστά. Άνθρωποι που θα ανακαλύψουν τον κόσμο αυτών των παιδιών, θα τον μεταφέρουν στον εκπαιδευτικό της τάξης και των λειτουργών της ΟΑΠ  για διαχείριση , που εμπνεύσουν τα παιδιά και θα τα κάνουν να καταλάβουν ποια είναι η ορθή πορεία στους στη ζωή. Ποιος είναι ο ρόλος τους.

Γι αυτό και οι δεξιότητες ψυχολογίας, συμβουλευτικής αλλά και διαχείρισης ατόμων είναι αναγκαίο να καλλιεργηθούν στους ΣΣ ώστε να νιώσουν αυτοπεποίθηση και να είναι παραγωγικοί.  

Η συνεχής στήριξη και υποστήριξή τους μέσω της επικοινωνίας (για διαχείριση προσωπικών δυσκολιών τους) με τους λειτουργούς,  τόσο της υπηρεσίας εκπαιδευτικής Ψυχολογίας ή τους λειτουργούς της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης είναι εκ των ουκ άνευ. Ενθαρρύνονται επιβεβαιώνονται, παροτρύνονται.

Το ίδιο ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς των τάξεων που έχουν να διαχειριστούν τέτοια παιδιά. Το έργο τους δεν είναι εύκολο και η στήριξή τους από τις σχολικές τους μονάδες δεν είναι πάντοτε κατορθωτή. Χρειάζονται κάποιον δίπλα τους και ο ΣΣ είναι για αυτούς ο «ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΟΣ» που θα τους βοηθήσει να καλύψουν τα κενά ενός συστήματος που δυσκολεύεται να υποστηρίξει  την ένταξη και στήριξη όλων των διαφορετικών παιδιών ανάλογα με τις ανάγκες τους. 

Αν δεν υπήρχαν και αυτοί, κάποια  παιδιά, πολλά παιδιά θα ήταν χαμένα στις διαδικασίες και τη γραφειοκρατία ενός εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο δεν μπορεί ή δε θέλουν κάποιοι να προχωρεί με τους ρυθμούς μεταβολής της κοινωνίας ώστε να εναρμονίζονται. Η αυξανόμενη ανάγκη πρόσληψής ΣΣ αλλά και ειδικών εκπαιδευτικών δείχνει από καιρό το δρόμο που θα έπρεπε να ακολουθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα.  Αυτόν της μείωσης των μαθητών στις τάξεις, της  παρουσίας ψυχολόγων σε κάθε σχολική μονάδα, της ύπαρξης βοηθού εκπαιδευτικού στις σχολικές αίθουσες.

*Εκπαιδευτικός

ΜΒΑ – Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού/ Εργασιακές Σχέσεις/Οργανωσιακή Ψυχολογία/Σχολική Ψυχολογία

Πρώην λειτουργός ΟΑΠ