ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ*
Στις 3 Δεκεμβρίου του 2018 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ όριζε ως Διεθνή Μέρα για την Εκπαίδευση την 24η Ιανουαρίου κάθε χρόνου. Με αυτή την απόφαση στόχευσε στην υπόμνηση της Εκπαίδευσης ως θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος και την ανάδειξη του κρίσιμου ρόλου της στην ανάπτυξη και την ειρήνη. Υπογράμμιζε τη σημασία της Εκπαίδευσης στη μείωση της φτώχειας και την αειφόρο ανάπτυξη, μέσα από τον γλωσσικό και αριθμητικό αλφαβητισμό των νέων και την ενδυνάμωση τους ως προσωπικότητες με διάθεση για πρωτοβουλία, γνώσεις και δεξιότητες, έτσι ώστε να κάνουν πράξη τις καινοτόμες λύσεις.
Σήμερα, 24 Ιανουαρίου 2021, στην Κύπρο θα κάναμε ένα απολογισμό (ο ΥΠΠΑΝ έκανε τον δικό του και είναι στην κρίση όλων μας) και θα καταγράφαμε τις διαπιστώσεις μας ως προς το πού βρισκόμαστε ως λαός, ως κοινωνία, ως Πολιτεία σε σχέση με την ικανότητα προσφοράς ποιοτικής εκπαίδευσης στα παιδιά μας.
Όμως: η φετινή Διεθνής Μέρα Εκπαίδευσης μας βρίσκει μας τους μαθητές μας να στερούνται τη κανονική φοίτηση στο σχολείο τους, να βιώνουν τον εγκλεισμό, μέτρο που εφαρμόζεται εδώ κι ένα χρόνο, με διάφορες μορφές, για αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19.
Μίλησαν γιατροί και επιστήμονες του χώρου της υγείας για το τι επιπτώσεις ο εγκλεισμός επιφέρει στην υγεία των παιδιών και των εφήβων αλλά και των ανθρώπων γενικά.
Επιδημιολόγοι, γιατροί και αρμόδιοι ΥΠΠΑΝ και ΥπΥγ γνωρίζουν, επίσης, πολύ καλά, την εικόνα ως προς τον βαθμό συμβολής των σχολείων, κάθε βαθμίδας ξεχωριστά, στη διασπορά του ιού.
Συνεπώς από την πλευρά μου δεν το θεωρώ δόκιμο να εκφράσω επί τούτου άποψη.
Η σημερινή μου τοποθέτηση έχει να κάνει με τα όσα παρατηρώ και διαπιστώνω αλλά και τα ερωτηματικά που μου δημιουργούνται με τον εγκλεισμό και τη νέα γενιά, για την οποία κόπτονται οι ιθύνοντες και αρμόδιοι. Ιδιαίτερα σήμερα, 24 Ιανουαρίου 2021, Διεθνή Μέρα Εκπαίδευσης.
Οι φετινοί τελειόφοιτοι των λυκείων έχουν ήδη απωλέσει ένα ολόκληρο εξάμηνο από κανονική φοίτηση, περσινή και φετινή σχολική χρονιά συνυπολογιζόμενες. Το ΥΠΠΑΝ πειραματίστηκε πάνω τους με συνολική κάλυψη του Ωρολογίου Προγράμματος με εξ αποστάσεως εκπαίδευση, με το κόστος να βαραίνει αποκλειστικά τις οικογένειες και τα σχολεία να αναβαθμίζονται τεχνολογικά με ρυθμούς χελώνας. Την ίδια στιγμή στερήθηκαν την κοινωνική ζωή του σχολείου, μια τόσο σημαντική εμπειρία ζωής για την εξέλιξη του κάθε ανθρώπου.
Το ίδιο συμβαίνει με τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου, οι οποίοι καλούνται να επιλέξουν κατεύθυνση σε αυτό το χρονικό σημείο αφού σε δύο από τις τρεις χρονιές συμπλήρωσης των μαθησιακών προϋποθέσεων για να είναι έτοιμοι να παρακολουθήσουν τις επιλογές τους, μετείχαν σε συγκροτημένη μαθησιακή δραστηριότητα μόνο κατά 50%. Πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι από το καθημερινό ωρολόγιο πρόγραμμα που προσφέρεται διαδικτυακά παρακολουθούν μόνο το ήμισυ του.
Δύο συνεχόμενες χρονιές οι φετινοί τελειόφοιτοι του Δημοτικού στερούνται την κανονική ροή της μαθητικής ζωής τους, είτε είναι στο σχολείο, αφού εκεί μόνο μάθημα δικαιούνται να απολαμβάνουν, ούτε καν τα εργαστήρια του σχολείου τους, όπου υπάρχουν, πόσο μάλλον σχολικές εκδηλώσεις, εκδρομές, συμπληρωματικές δραστηριότητες, είτε είναι κλεισμένοι σπίτι λόγω καραντίνας.
Μπορεί ο κάθε υγιής σκεπτόμενος πολίτης να κατανοήσει και τι σήμαινε για τους φετινούς μαθητές της Α΄ Γυμνασίου εκείνος ο στόχος του ΥΠΠΑΝ, για τον οποίο γίνεται πολύ σοβαρή προσπάθεια από τους εκπαιδευτικούς για να πραγματωθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, που αφορά στην ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο.
Τα δε παιδιά της Β΄ Δημοτικού, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο του βασικού γλωσσικού και αριθμητικού αλφαβητισμού, φοιτούν στο σχολείο αποσπασματικά και η όλη εσωτερική διεργασία αφομοίωσής του ταλανίζεται από απανωτά πισωγυρίσματα για τα ίδια.
Κι αυτή η διετία άραγε θα παραμείνει στα όρια της διετίας; Ή θα παραταθεί; Ιδιαίτερη ανησυχία γεννά το ερώτημα, αν γίνεται κατανοητό, από αυτούς που αποφασίζουν και οι οποίοι δεν τη στερήθηκαν στα ευαίσθητα χρόνια της ανάπτυξης τους, όπου η κάθε μέρα είναι και μια ξεχωριστή, πολύτιμη εμπειρία και ψηφίδα στο «ανάγιωμα», πόση επίδραση έχει στην πορεία της ζωής τους.
Κοντά σε αυτά η Πολιτεία διά μέσου του σχολείου καθιστά τους γονείς υπεύθυνους να μετατρέψουν το σπίτι τους σε μαθησιακό περιβάλλον και τους ίδιους σε τεχνικούς η/υ και διαδικτύου. Επίσης τους ζητείται να γίνουν συντονιστές της κατ’ οίκον μαθησιακής διαδικασίας, την ώρα που οι εντολές για την κατ’ οίκον εργασία, στην κανονική φοίτηση, είναι όπως αυτή να μην επιβαρύνει τους γονείς. Απαιτείται από τους γονείς ενώ έχουν να χειριστούν τον εγκλεισμό για ολόκληρη την οικογένεια, την ίδια ώρα να τιθασεύσουν τον παιδικό κι εφηβικό αυθορμητισμό κι ενεργητικότητα και να μείνουν προσκολλημένα μπροστά από μια οθόνη.
Ερώτημα: το ΥΠΠΑΝ γνωρίζει τι γίνεται σε κάθε σπιτικό; Ποιον χρόνο μπορεί να διαθέσει ο κάθε γονιός; Τι χώρο έχουν στη διάθεσή τους τα μέλη των οικογενειών; Τι ζητούμενα και βασικές, ζωτικές προτεραιότητες απασχολούν τους γονείς (ή τον γονιό), ώστε να υπάρχει η δυνατότητα και η πνευματική και ψυχική αντοχή να υποστηρίξει τα παιδιά του; Ή μήπως υλοποιείται σε περισσότερο βάθος και εύρος η αξία «όποιος μπορεί καλώς, όποιος δεν μπορεί δυστυχώς δεν υπάρχει κάτι άλλο»; Αντιλαμβάνεται ο κάθε αρμόδιος πως για δύο σχολικές χρονιές πραγματώνεται μπροστά από μια οθόνη, μέσα στους 4 τοίχους το «ο καθείς κι η μοίρα του»;
Επιπρόσθετα, η ένταση που προκαλεί ο εγκλεισμός και η αβεβαιότητα στον βιοπορισμό έρχεται να συμβάλει πολλαπλασιαστικά εκεί και όπου ήδη το κλίμα είναι διαταραγμένο. Και οι παιδική ψυχή δεν έχει, για μεγάλο διάστημα, τη διέξοδο της ασφαλούς σχολικής ζωής.
Χωρίς το θέμα να είναι δυνατό να εξαντληθεί, σημειώνεται ως εναγώνιο ερωτηματικό: τι σημαίνει για παιδιά κι έφηβους ως μοναδικό κανάλι επικοινωνίας με τους συνομίληκους τους να έχουν το κινητό και τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και η σχολική διάδραση να περιορίζεται στην παρακολούθηση, στον βαθμό που αυτό γίνεται, βέβαια, του μαθήματος μπροστά από μια οθόνη; Τι σημαίνει για την εξέλιξη τους ως προσωπικότητες; Τι σημαίνει ως προς την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης; Τι σημαίνει η απομόνωση και η κοινωνική αποστασιοποίηση σε σχέση με τους πυλώνες που η UNESCO έθεσε για την εκπαίδευση του 21ου αι γύρω στο 1999 και επιβεβαίωσε με τον πιο έντονο και σαφή τρόπο με την ανάληψη της ευθύνης να προωθήσει και να συντονίσει την πραγμάτωση των μηνυμάτων της Διεθνούς Μέρας Εκπαίδευσης, τη συνεργασία, τη δημιουργία περιβάλλοντος κοινωνικοποίησης, την ομαδικότητα και τη συνδημιουργία στον χώρο εργασίας;
Δεν ευελπιστώ ούτε προσδοκώ η παρούσα τοποθέτηση να συγκινήσει οποιονδήποτε. Πόσο μάλλον να δουν με διαφορετικό φακό τη διαχείριση της κρίσης, της οποίας τα μέτρα συντελούν στην εμβάθυνση της ανισότητας στον χώρο της Δημόσιας Εκπαίδευσης και της περιθωριοποίησης κοινωνικά και οικονομικά αδύνατων ανθρώπων και οικογενειών.
Ένιωσα, όμως, την ανάγκη να μοιραστώ δημόσια τα όσα διαπιστώνω και για τα όσα ανησυχώ και να εκφράσω την αγωνία μου για τις συνέπειες σε κάθε νέο, ειδικά νέο, άνθρωπο περιορισμού της ελευθερίας και δικαιώματός του, μέσα μάλιστα από νομοθετήματα, να εξελιχθεί ως οντότητα για να έχει την ευκαιρία να ζήσει και να διεκδικήσει αυτό που του αναλογεί, το μέλλον του, την ίδια τη ζωή του ως πολύπλευρη προσωπικότητα, κοινωνικό ον και άνθρωπος με ευαισθησίες, συναισθήματα κι αισθήματα.
*Δάσκαλος
Πρόεδρος Α.Κί.ΔΑ.
