Γονείς ιπτάμενοι επόπτες

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΕΚΚΟΥ*

Ακούγεται πολύ τελευταία από τα στόματα παιδιών και εφήβων: οι  γονείς μου είναι σαν  «drone» συνέχεια πάνω απ’ το κεφάλι μου. Το 1969 ο Haim Ginott μιλήσει για γονείς «ελικόπτερα» αλλά και η Sue Schellenbarger το 2006  για γονείς «καμικάζι». Ανεξάρτητα από το παρατσούκλι που τους αποδίδεται ανάλογα με την τεχνολογική εξέλιξη της εποχής, μιλάμε για την ίδια ομάδα γονέων. Είναι οι γονείς  που υπερίπτανται πάνω από τα παιδιά τους κατοπτεύοντας κι ελέγχοντας καθετί (σαν ελικόπτερα ή drones που προσωπικά χρησιμοποιώ) αλλά και επεμβαίνουν αστραπιαία με κάθε κόστος σαν «καμικάζι». 

Οι γονείς αυτής της κατηγορίας, αναλαμβάνουν πολύ περισσότερες ευθύνες από όσες είναι υγειές για την ανάπτυξη της αυτονομίας του παιδιού τους. Υπάρχει υπερπροστασία στις αποτυχίες και υπερτονισμός των επιτυχιών (οι οποίες αμφότερες τελικά προσωποποιούνται από τους γονείς). Είναι πάντα εκεί ως ελεγκτές και αυστηροί εφαρμοστές μιας μακριάς λίστας από πρέπει(την οποία συνέταξαν οι ίδιοι) και επεμβαίνουν μόλις το παιδί τους συναντήσει κάποια δυσκολία ή βρεθεί σε κατάσταση πίεσης σχεδόν για κάθε περίοδο και στιγμή της ζωής του παιδιού τους.  είτε για θέματα που αφορούν στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, σε φίλους ή ερωτικούς συντρόφους, ακόμη και σε θέματα επαγγελματικών επιλογών

Στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο κάνουν τις εργασίες των παιδιών τους, συγκρούονται με εκπαιδευτικούς. Στα χρόνια του δημοτικού, ένας γονιός αυτής της κατηγορίας θα φροντίσει να έχει το παιδί του ένα/μια συγκεκριμένο/η δάσκαλο/α που νομίζει ότι θα μπορεί να συναντήσει τις απαιτήσεις , που έχει επιλέξει εκείνος, θα παρέμβει στην επιλογή των φίλων και των γενεθλίων που θα παραστεί το παιδί του αγνοώντας τις επιλογές του ίδιου του παιδιού. Θα επιλέξει και θα επιλέξει τις εξωσχολικές δραστηριότητες του παιδιού του και θα δίνει τη βοήθεια του όχι όταν τη χρειάζεται πραγματικά το παιδί. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα προσθέσουν τομείς ελέγχου που αφορούν στην επιλογή μαθημάτων για εισαγωγικές εξετάσεις, στο πανεπιστήμιο θα εμπλακούν στα πεδία σπουδών, ενεργοποιούν δίκτυα γνωριμιών και εμπλέκονται σε συγκρουσιακές καταστάσεις για την διασφάλιση της σωστής εργασίας και της κατάλληλης θέσης για το παιδί τους. Η θηλιά σφίγγει με την καθημερινή πρακτική των πολλαπλών τηλεφωνημάτων ή μηνυμάτων προς τα παιδιά τους μέσω των οποίων ελέγχον ακόμη και το πρωινό ξύπνημα των παιδιών τους όταν αυτά σπουδάζουν μακριά ή αποφασίσουν να μείνουν μόνα τους, εκτός γονεϊκής εστίας.. Η τεχνολογία είναι ανέλπιστος σύμμαχός τους.

Που οφείλονται όμως αυτές οι συμπεριφορές οι οποίες είναι βασανιστικές και για τους ίδιους τους γονείς.

Οι γονείς αυτοί επηρεάζονται οι ίδιοι πολύ εύκολα από όσα συμβαίνουν  γύρω τους, τα οποία δεν είναι και λίγα αυτά τα χρόνια. Οι κακοί βαθμοί θεωρούνται προθάλαμος της ανεργίας, μιας και η αναζήτηση καλής εργασίας μπλοκάρεται. Κυριεύονται από συναισθήματα άγχους  αν ως ενήλικας, το παιδί τους δεν καταφέρει να βρει μια συγκεκριμένη θέση εργασίας, ειδικά αν αυτή σχετίζεται με τις βασικές του σπουδές.

Οι γονείς που δεν εισέπραξαν αγάπη και προσοχή ως παιδιά τείνουν να προσπαθούν να αντιστρέψουν αυτή την «αδικία» και γίνονται υπερβολικοί απέναντι στα παιδιά τους. Καλύπτουν την δική τους έλλειψη με μια πλημμύρα προσοχής κι ελέγχου προς τα παιδιά τους. «

Πολλές φορές, όταν βλέπουν ότι οι άλλοι γονείς εμπλέκονται πολύ στη ζωή των παιδιών τους κι αυτό θεωρείται από τον κοινωνικό τους περίγυρο θετική γονεϊκότητα, ξεκινά μια παρόμοια αντίδραση. Είναι μια ασυνείδητη πίεση να φερθούν με  τον ίδιο. Αν δεν το κάνουν, φοβούνται ότι θα κριθούν ως ανεπαρκείς γονείς. Οι τύψεις και οι δυνητικές ενοχές αποτελούν το εφαλτήριο για τη δράση τους. Κι αυτό έχει να κάνει βέβαια, με τα ελλείμματα ή τις ανασφάλειες που έχουν οι ίδιοι ως άτομα και με το κατά πόσο ετεροπροσδιορίζονται, μέσω των πράξεων άλλων ομότιμων ανθρώπων. Και αυτό επειδή αν δεν εμπλακούν πολύ στη ζωή των παιδιών τους, νιώθουν τύψεις. Οι τύψεις και οι ενοχές είναι ένα βασικό κίνητρο για τους γονείς – ελικόπτερα.

Ό γονιός πρέπει να είναι παρών, να συμμετέχει στην ανατροφή του παιδιού του, να είναι μέρος της ζωής του, να του προσφέρει ασφάλεια, να του διδάσκει όρια, να του δείχνει αγάπη, να του παρέχει ασφάλεια. Όταν όλα αυτά συμβαίνουν, το παιδί νιώθει ότι το αγαπούν ότι είναι σημαντικό και μοναδικό, νιώθει ασφαλές να εξερευνήσει τον κόσμο, να επιτύχει αλλά και να αποτύχει χωρίς να καταρρεύσει.

Υπάρχει όμως εκείνο το σημείο που πέραν του οποίου, η κατάσταση ξεφεύγει. Ο φόβος για πιθανές αποτυχίες στη ζωή κάνουν την φροντίδα υπερπροστασία. Το μήνυμα προς το παιδί αλλάζει: δεν είσαι ικανός για να κάνεις κάτι μόνο σου, δεν μπορείς να είσαι άξιο της εμπιστοσύνης των γονιών σου. Αυτό το μήνυμα τους στερεί την αυτοπεποίθηση, τόσο σημαντική για κάθε άνθρωπο

Τα παιδιά θύματα των γονέων drones , δεν έχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουν όλες εκείνες τις δεξιότητες  που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των κρίσεων και των δυσκολιών της ζωής, μιας και οι γονείς μπαίνουν μπροστά από το καθετί. (Ειδικά την περίοδο που διανύουμε λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της μακροχρόνιας τηλεκπαίδευσης και της σποραδικής φυσικής φοίτησης των παιδιών οι συγκεκριμένοι γονείς είναι ιδιαίτερα φορτικοί).

Η αποτυχία, η απώλεια, η ματαίωση, είναι εξίσου σημαντικές με την επιτυχία, την καταξίωση, την ευτυχία, την αγάπη. Είναι αλληλένδετες καταστάσεις. Δεν μπορείς να κρατήσεις την επιτυχία, την καταξίωση, την ευτυχία, την αγάπη αν δεν τις εκτιμήσεις, αν δεν τις παλέψεις.

Τα παιδιά μας είναι πολύτιμα. Ας μην τους στερήσουμε το δικαίωμα να ζήσουν φτιάχνοντας για αυτά μια ζωή η οποία θα περιλαμβάνει μόνο όσα εμείς θεωρούμε καλά και μάλιστα με τον τρόπο που εμείς θεωρούμε σωστό.

*Δάσκαλος (Β.Δ.)

Msc Συμβουλευτικής