Δυσμενής διάκριση για τα παιδιά που είναι γέννημα από Ιανουάριο μέχρι Αύγουστο

ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΦΩΤΙΑΔΟΥ*

Φέτος ολοκληρώθηκε το μεταβατικό στάδιο αύξησης της ηλικίας μετάβασης των παιδιών στο Δημοτικό από 6 ετών και όχι από 5 και 9/12 που ήταν πριν από αυτή τη μεταρρύθμιση, η οποία φυσικά και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά έμεινε ανολοκλήρωτη, με αποτέλεσμα να επωφελούνται δωρεάν διετούς φοίτησης μόνο τα παιδιά που έχουν γεννηθεί τους μήνες Σεπτέμβριο μέχρι Δεκέμβριο.

Στην αναπτυξιακή ψυχολογία, η παιδική ηλικία χωρίζεται σε 4 στάδια ανάπτυξης.

• Τη βρεφική ηλικία όπου το παιδί μαθαίνει να περπατάει, να επικοινωνεί και να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον. 
• Την πρώιμη παιδική ηλικία, ηλικία συμβολικού παιχνιδιού και παιχνίδια ρόλου, εξερεύνησης και κοινωνικοποίησης. 
• Τη μέση παιδική ηλικία, που είναι η σχολική ηλικία από την Προδημοτική μέχρι το Γυμνάσιο και 
• Την εφηβική ηλικία, από το Γυμνάσιο μέχρι το Λύκειο. 

Διάφοροι παράγοντες κατα την παιδική ηλικία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά και τη στάση ενός ατόμου στην ενήλικη ζωή του, ως εκ τούτου δεν πρέπει ένα κράτος να αγνοεί εντελώς τα πρώτα δύο στάδια τα οποία είναι κρίσιμα για την ψυχοσωματική ανάπτυξη και εξέλιξη ενός ανθρώπου. Μέχρι σήμερα η πολιτεία προσφέρει υποστήριξη και επιτήρηση στην ανάπτυξη ενός παιδιού μόνο κατά τη μέση παιδική ηλικία και όχι πιο πριν, παραγκωνίζοντας εντελώς την πρώιμη παιδική ηλικία, κατα την οποία έχουν ισως και περισσότερο την ανάγκη να βρεθούν σ´ ένα περιβάλλον κατάλληλα εξοπλισμένο κι επανδρωμένο το οποίο θα εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή παροχή ευκαιριών για ολόπλευρη ανάπτυξη, ασφάλεια, προστασία και υποστήριξη των παιδιών τα οποία σε αυτην την ηλικία αναπτύσσονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, απορροφώντας τα πάντα, κάτι το οποίο συχνά συναντούμε στη βιβλιογραφία με τον παραλληλισμό “σφουγγάρι”. Είναι υψίστης σημασίας η ηλικία αυτή να έχει τις ευνοϊκότερες συνθήκες μάθησης αλλα και πολλές ευκαιρίες ποικίλων βιωμάτων, που θα εξασφαλίσουν στο παιδί την ομαλή ανάπτυξή του. 

Πώς όμως αυτό εξασφαλίζεται για όσα παιδιά δεν έχουν οι γονείς τους την οικονομική ευχέρεια να τα στείλουν σε ιδιωτικό παιδικό σταθμό, όπου κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό θα επιληφθεί των αναγκών τους και θα δημιουργήσει ευκαιρίες για την ολόπλευρη ανάπτυξη τους;

Πώς αυτό εξασφαλίζεται όταν οι εργαζόμενοι γονείς αφήνουν σε ηλικιωμένους παππούδες την ανατροφή και απασχόλησή τους για πέραν των 8 ωρών καθημερινά; 

Πώς αυτό θα επιτευχθεί όταν κάποιοι γονείς, είτε από δική τους αδυναμία διαχείρισης του χρόνου και της προσπάθειας που απαιτεί η ανατροφή ενός παιδιού, ή από άγνοια των αναγκών του το παραμελούν; 

Για πόσα παιδιά που είναι συνέχεια στο σπίτι, επιλέγουν να καταφεύγουν οι ενήλικες στο να επιτρέπουν την κατάχρηση των ηλεκτρονικών συσκευών και του διαδυκτίου, που για να είναι ήσυχο ή για να γεμίσουν το χρόνο του, το αφήνουν με τις ώρες μπροστά από μία οθόνη να παρακολουθεί με απάθεια, πολλές φορές τελείως λανθασμένες συμπεριφορές και να τις μιμείται η ακόμα χειρότερα να τις υιοθετεί; 

Επιπλέον, μήπως πολλοί γονείς πέρα από το οικονομικό κώλυμα δεν αναγνωρίζουν και δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία δημιουργίας των κατάλληλων συνθηκών και ευκαιριών που θα συναντήσουν τα παιδιά τους σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο με άρτια καταρτισμένους παιδαγωγούς, όπως είναι το νηπιαγωγείο, σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα για συναναστροφή με συνομήλικα παιδιά τόσο διαφορετικά από αυτά; Πολλές φορές έχει ειπωθεί ότι το νηπιαγωγείο είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας και έτσι το παιδί από νωρίς μαθαίνει να προσαρμόζεται και να λειτουργεί σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο έτοιμο να προσαρμοστεί ευκολότερα σε κάθε κατάσταση στην οποία μελλοντικά θα βρεθεί. Έρευνες έδειξαν ότι παιδιά που τυγχάνουν εκπαίδευσης από μικρή ηλικία σε παιδικούς σταθμούς, γίνονται πιο ανθεκτικά και ανεξάρτητα έπειτα στη ζωή τους με περισσότερες πιθανότητες να προσαρμοστούν επιτυχώς στη σχολική πραγματικότητα, όχι μόνο μαθησιακά αλλά και κοινωνικά. 

Πόσες φορές ένα παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο, μετά από διερεύνηση ανακαλύπτουμε ότι προέρχεται από ενα προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον, ή πόσες φορές διαφαίνεται ότι υπάρχει άγνοια των αναγκών και των δικαιωμάτων του, με αποτέλεσμα την καταπάτησή τους; Πώς διασφαλίζονται τα δικαιώματα αυτών των παιδιών όταν μέχρι τα 5 τους χρόνια, οι γονείς δεν έχουν καμία στήριξη ή εποπτεία;

Επίσης, συχνά εντοπίζουμε τρίτα άτομα να έχουν αρνητική επίδραση στο ίδιο το παιδί, όταν για λόγους οικονομικούς και όχι κατ´επιλογή, γίνεται η ανάθεση της φύλαξης του σε αυτά, όπως για παράδειγμα σε κοντινό συγγενικό πρόσωπο το οποίο συχνά αποδεικνύεται ακατάλληλο και παρεμποδίζει αντί να προάγει την ολόπλευρη ανάπτυξη ενός παιδιού.

Ο χαρακτήρας ενός παιδιού διαμορφώνεται κυρίως στα πρωτα χρόνια της ζωής του, παρόλο του ότι δε σταματά ποτέ να εξελίσσεται. Αν λοιπόν σε αυτά τα κρίσιμα πρώτα χρόνια δε δοθεί εγκαίρως η πρέπουσα σημασία, τα σωστά πρότυπα, πολλές ευκαιρίες βιωματικής μάθησης και ταυτόχρονα δε μάθει να λειτουργεί σε ενα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, να συνεργάζεται, να ακολουθεί κανόνες, να αλληλεπιδρά, να αποδέχεται το διαφορετικό, να ενθαρρυνθεί να έχει πρωτοβουλίες, να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, να εντοπίσει και να αναπτύξει ικανότητες, να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, να αναπτύξει αντοχές, να μάθει να έχει υπομονή, να αναπτύξει το λόγο του και το πιο σημαντικό να παίζει με άλλα παιδιά της ηλικίας του και να κοινωνικοποιηθεί, τότε τί επιπτώσεις θα έχει η απουσία των πιο πάνω μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξή του;

Τα προαναφερθέντα φυσικά είναι και στόχοι της Προδημοτικής (Νηπιαγωγείου), που είναι προς το παρόν η μοναδική υποχρεωτική εμπειρία-εκπαίδευση που έχουν τα παιδιά στα 5 τους χρόνια, αλλά μέχρι τότε το παιδί έχει ήδη διαμορφωθεί ψυχοσωματικά σε μεγάλο βαθμό και μη επαρκής έκθεση σε όσα προαναφέρθηκαν, είναι βέβαιο ότι θα έχει αρνητική επίπτωση, η οποία μάλιστα μπορεί να είναι δύσκολα αντιστρέψιμη αλλά και μακροχρόνια.

Η υποχρέωση όλων των παιδιών σε διετή φοίτηση εξασφαλίζει το χρόνο στο παιδί και στους παιδαγωγούς του να εκτεθεί σε όλα όσα χρειάζεται πριν το Δημοτικό, για να είναι ομαλή η εκεί μετάβαση και ένταξή του. 

Ένα βήμα παραπέρα, αν υπήρχε η δυνατότητα σε όλους να βρεθεί ενα παιδί σε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο περιβάλλον από τα 3 έτη, χωρίς οικονομικό κόστος, θα προσέφερε το βέλτιστο στην αναπτυξιακή διαδικασία.

Στην Ελλάδα πρόσφατα, ορθώς η φοίτηση των νηπίων έγινε υποχρεωτικά διετής από την ηλικία των 4 ετών. Με βάση όμως τα πιο πάνω, διαφαίνεται η αναγκαιότητα η εμπειρία του νηπιαγωγείου να προσφέρεται προαιρετικά και δωρεάν από την ηλικία και των 3 ετών, για όσους αναγνωρίζουν τη σημασία του αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να το πράξουν.

Είμαι βέβαιη ότι θα βελτιωθούν και τα μαθησιακά αποτελέσματα στην ολότητα του μαθητικού πληθυσμού, καθώς επίσης θα διαφανεί μακρυπρόθεσμα η θετική επίδραση και στην κοινωνία, αφού κάθε παιδί θα έχει ίσες ευκαιρίες έκθεσης σε περιβάλλον υποστηρικτικό για να αναπτυχθεί ολόπλευρα στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. 

Επομένως μακρυπρόθεσμα το κόστος στο κράτος θα αποσβεσθεί, αφού η πρόληψη όπως παντού καταγράφεται είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Πόσα παιδιά δε θα χρειάζονταν ώρες στήριξης, ειδική εκπαίδευση, λογοθεραπεία, με το οικονομικό κόστος να βαραίνει έτσι κι αλλιώς το κράτος; Παιδιά τα οποία μια ζωή θα “κυνηγούν” τους συμμαθητές τους λόγω ανετοιμότητας, που εν συνεπεία οδηγεί ως ντόμινο σε ανεπάρκεια και αδυναμία διαχείρησης των προκλήσεων συμμετοχής σε μία ενιαία τάξη. 

Καταλήγοντας, καλό θα ήταν να σημειώσουμε ότι όλο αυτό θα έχει αποτέλεσμα μόνο αν η νηπιακή εκπαίδευση προσφέρει όντως στα παιδιά όλα αυτά που έχουν ανάγκη, σύμφωνα με τις ηλικίες, τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητες τους, κάτι που απέχει κατα πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα των όσων προσφέρουν τα δημόσια νηπιαγωγεία, με την ευθύνη να βαραίνει ξεκάθαρα την πολιτεία και όχι τους παιδαγωγούς. 

Οι ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές, ο υπερβολικός αριθμός παιδιών που αναλογεί σε κάθε παιδαγωγό, οι μικτές ηλικιακές τάξεις (3-6 ετών), και οι ακατάλληλες συνθήκες εργασίας, τις οποίες καθημερινά καλούνται να διαχειριστούν χωρίς εφόδια και στήριξη οι νηπιαγωγοί, δε δύναται να εξασφαλίσουν όσα έχουν ειπωθεί στο μέγιστο βαθμό. 

Κράτος που επενδύει στην Παιδεία είναι και κράτος με ευοίωνο μέλλον. Τα παιδιά εξάλλου ΕΙΝΑΙ το μέλλον μας και κάποιοι συνεχίζουν προκλητικά να το αγνοούν αυτό, επενδύοντας σε πρόσκαιρες και αναποτελεσματικές λύσεις που είναι μακρυπρόθεσμα επιβλαβείς. Προσδοκούμε σε συνειδητοποίηση των αρμόδιων φορέων και άμεση δράση επι του θέματος, τούλαχιστον της κατάφορης αδικίας που γίνεται εις βάρος των παιδίων που είχαν την ατυχιά να μη γεννηθούν Σεπτέμβρη μέχρι Δεκέμβριο και άμεση προέκταση της φοίτησης στο νηπιαγωγείο σε διετή για όλους.

*Νηπιαγωγός - Εμψυχώτρια