Αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο: Διαπιστωτική πράξη ή Αναστοχαστική διαδικασία;

ΤΩΝ ΕΥΗΣ ΙΣΑΑΚ ΚΑΙ ΣΤΕΛΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ – ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*

Η πρόσφατη (11/5/2021) εγκύκλιος - έκπληξη του ΥΠΠΑΝ καλεί τις/τους νηπιαγωγούς να εφαρμόσουν συγκεκριμένο διαγνωστικό εργαλείο αξιολόγησης για το γνωστικό αντικείμενο της Γλωσσικής Αγωγής και να  αποτιμήσουν την εικόνα των παιδιών στους τέσσερις άξονες της Γλωσσικής Αγωγής, ώστε να ανιχνευτούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα πιθανές πτυχές που χρειάζονται ανάπτυξη.  Η  ανακοίνωση για εφαρμογή του διαγνωστικού εργαλείου προκάλεσε αναστάτωση στον κλάδο των νηπιαγωγών και εύλογες ανησυχίες και προβληματισμούς:

• Η ανίχνευση πιθανών πτυχών που χρειάζονται ανάπτυξη σε κάθε παιδί και που υποτίθεται ότι επιτυγχάνεται με το συγκεκριμένο εργαλείο αξιολόγησης είναι μια πρακτική που ήδη εφαρμόζεται από τις νηπιαγωγούς μέσα από τις διάφορες μορφές αξιολόγησης που εφαρμόζουν στην τάξη τους και έχουν ήδη γίνει οι αναστολές φοίτησης όπου και εφόσον χρειάζονταν να γίνουν. Η αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο γίνεται (και οφείλει να γίνεται) συστηματικά με πρακτικές κατάλληλες για την ηλικία των παιδιών προσχολικής στοχεύοντας στη συνεχή στήριξη του κάθε παιδιού από την πρώτη μέρα της φοίτησης του στο Νηπιαγωγείο. Καμία και κανένας νηπιαγωγός δεν περιμένει να ανιχνεύσει δυσκολίες κατά τον μήνα Μάιο. Η επίσημη αξιολόγηση των μαθητών του Νηπιαγωγείου και τυχόν επικοινωνία της με συναδέλφους της Δημοτικής Εκπαίδευσης δεν αποτελεί προτεραιότητα της/του Νηπιαγωγού, ούτε κρίνεται ως καλή πρακτική, όχι λόγω φόρτου εργασίας, αλλά λόγω σεβασμού προς το κάθε ξεχωριστό και μοναδικό παιδί, του οποίου τα μαθησιακά χαρακτηριστικά δύναται να διαφοροποιηθούν από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβρη. Επιπρόσθετα, ελλοχεύει ο κίνδυνος σχολειοποίησης του Νηπιαγωγείου, το οποίο εξ΄ ορισμού είναι χώρος χαράς, δημιουργικότητας και παιγνιώδους μάθησης.

• Η χρησιμότητα του συγκεκριμένου εργαλείου τη δεδομένη χρονική στιγμή, τίθεται σε αμφισβήτηση, καθώς βρισκόμαστε μόλις τέσσερις εβδομάδες πριν από το επίσημο κλείσιμο της χρονιάς, Η αξιολόγηση έχει νόημα όταν βοηθά τον εκπαιδευτικό να αναστοχαστεί σχετικά με τις διδακτικές του πρακτικές και τη μάθηση των παιδιών του -για να την υποστηρίξει πιο αποτελεσματικά- ή όταν το παιδί αναπτύσσει τις μεταγνωστικές του δεξιότητες μέσα από τον δικό του αναστοχασμό και την αυτοαξιολόγηση, καθώς διαχειρίζεται τον τρόπο που μαθαίνει και θέτει τους δικούς του στόχους. Με αυτό τον τρόπο, η αξιολόγηση αποκτά νόημα εμπλέκοντας το ίδιο το παιδί, αναστοχαστικά, κριτικά και μεταγνωστικά στις διαδικασίες της.  Αυτές τις δεξιότητες αναμένεται να ενθαρρύνει και να ενισχύει ο εκπαιδευτικός της Δημοτικής και Προδημοτικής Εκπαίδευσης και όχι τις απαντήσεις σε τυποποιημένες ερωτήσεις, εκτός πλαισίου.

• Η αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο οφείλει να είναι αυθεντική και να υλοποιείται σε πραγματικές-φυσικές συνθήκες τάξης και μάθησης, κατά την παιγνιώδη ενασχόληση του παιδιού με δημιουργικές δραστηριότητες, που έχουν νόημα για το ίδιο. Αυτή την κατεύθυνση εξυπηρετεί μια πολυμεθοδική προσέγγιση της αξιολόγησης, η οποία αξιοποιεί πολλές διαφορετικές μεθόδους, όπως συζητήσεις, συνεντεύξεις,  ατομικό φάκελο (portfolio) -που ουσιαστικά «αφηγείται το μαθησιακό ταξίδι του κάθε παιδιού στο Νηπιαγωγείο»-, παρατήρηση, ανεκδοτικές καταγραφές, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες. Η αξιολόγηση αποτελεί μέρος της καθημερινής εκπαιδευτικής πρακτικής και μαθησιακής κουλτούρας και όχι μια αποκομμένη και ξένη προς το παιδί διαδικασία, που το αναγκάζει να συμμετέχει σε αξιολογητικές διαδικασίες που αφορούν σε όλες τις επιδιώξεις ενός Γνωστικού Αντικειμένου, σε μικρό χρονικό διάστημα και με ασύνδετες μεταξύ τους δραστηριότητες.

• Τα τυποποιημένα εργαλεία αξιολόγησης, καθώς και η διδασκαλία προκαθορισμένων επιδιώξεων -χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα ενδιαφέροντα, οι εμπειρίες και οι προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών και γενικά οι ανάγκες της κάθε σχολικής μονάδας- είναι εκτός των αρχών και της φιλοσοφίας του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου, που αντιμετωπίζει το κάθε παιδί ως άτομο μοναδικό, που έχει τους δικούς του ρυθμούς μάθησης και ανάπτυξης και διαφορετική βιογραφία. Πώς λοιπόν ένα έτοιμο διαγνωστικό εργαλείο αξιολόγησης υποστηρίζει τα πιο πάνω; Τελικά πού πρέπει να εστιάζουν οι νηπιαγωγοί, στις διαδικασίες ή στα αποτελέσματα, στις δεξιότητες ή στις γνώσεις, στις στάσεις μάθησης ή στο προϊόν της μάθησης; Που έγκειται η ισορροπία και πως αυτή επιτυγχάνεται;

• Ο συνολικός χρόνος που απαιτείται για συμπλήρωση του συγκεκριμένου διαγνωστικού εργαλείου είναι αρκετά μεγάλος (περίπου δώδεκα σαραντάλεπτα συν ο επιπρόσθετος χρόνος για τη συμπλήρωση του σχετικού πολύπλοκου εντύπου που το συνοδεύει), γεγονός που αναγκάζει τις/τους νηπιαγωγούς να θέσουν σε αναστολή όλες τις άλλες δραστηριότητές τους για χρονικό διάστημα τριών εβδομάδων και να ασχοληθούν αποκλειστικά με την αξιολόγηση της Γλώσσικής Αγωγής. Φυσικά, στο σημείο αυτό, εγείρονται πολλά ζητήματα που αφορούν στην πρακτική εφαρμογή της διαδικασίας, ως προς στον αριθμό των μαθητών ανά τάξη, την υποστελέχωση των μονοθέσιων (και όχι μόνο) σχολείων, την επίβλεψη και ασφάλεια των υπόλοιπων παιδιών κλπ.

Κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι η πρόθεση δημιουργίας ενός διαγνωστικού εργαλείου αξιολόγησης της Γλωσσικής Αγωγής, είναι ένα θετικό βήμα. Αυτό όμως που κρίνεται αναγκαίο, αυτή τη στιγμή, είναι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα αξιολόγησης, ώστε να είναι ικανοί να παράγουν δικά τους εργαλεία -συμπληρώνοντας τα ήδη υπάρχοντα-, με βάσει τον μαθητικό πληθυσμό της τάξης τους, τις παιδαγωγικές στοχεύσεις και τις αρχές του Α.Π. Με τον τρόπο αυτό η αξιολόγηση αφενός θα απαντά στους στόχους που έχουν τεθεί, για κάθε παιδί στην αρχή της σχολικής χρονιάς και αφετέρου θα είναι μέρος της παιγνιώδους κουλτούρας μάθησης ως αναπόσπαστο κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας. Έτσι, η αξιολόγηση γίνεται αναστοχαστική, καθοδηγεί τα επόμενα βήματα εκπαιδευτικών και μαθητών και αποκτά νόημα, πρώτα για τους ίδιους και μετά για οποιονδήποτε άλλο φορέα.

*Εκπρόσωποι Νηπιαγωγών

ΠΑΔΕΔ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ