ΤΗΣ ΒΑΣΟΥΛΑΣ ΚΟΥΛΑ*
Ο Κώστας Μόντης ασχολήθηκε έντονα με τα σπουδαιότερα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την κυπριακή πραγματικότητα. Η ποίησή του είναι μια καταδίκη για την τούρκικη εισβολή του 1974. Μια καταδίκη για τον επεκτατισμό των εισβολέων, που σκότωσαν, βίασαν και ξεσπίτωσαν. Η ποίησή του είναι διαποτισμένη με το κλάμα του πρόσφυγα ξεσπιτωμένου, με το σπαραγμό της μάνας, της συζύγου, των παιδιών του σκοτωμένου, με το δράμα των εγκλωβισμένων και των αγνοουμένων...
Το δράμα του λαού μας, μετά την τούρκικη εισβολή του 1974 δεν αφήνει τον Κ. Μόντη ασυγκίνητο. Γράφει για παλιούς καλούς καιρούς, για αγαπημένους τόπους. Πόσο αλήθεια τραγικό… Να μη μας επιτρέπουν να πάμε στους τόπους μας. Να βλέπεις τον Πενταδάκτυλο μπροστά σου και να μην μπορείς να τον σιμώσεις. Να μην μπορείς να προσκυνήσεις στον Απ. Ανδρέα. Να μην μπορείς να ανάψεις ένα κερί στους τάφους των γονιών σου, των παππούδων σου. Ο Κ. Μόντης γράφει και νιώθει πολύ περισσότερο από κάθε άλλο, την αδικία σε βάρος του νησιού μας.
************
ΛΑΠΗΘΟΣ
Καλά η Λάπηθος και τα νερά της
και τα δέντρα
μα πίσω ειν’ η πέτρα του Πενταδαχτύλου,
δυο βήματα παρακάτω ειν’ η πέτρα
του Πενταδαχτύλου
σκληρή, αντιμέτωπη πεπρωμένη.
**********
ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ – ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1974
Να που χρειάστηκε τώρα
η μούντζα της απαλάμης σου,
να που ξηγήθηκε τώρα
η ανεξήγητη μούντζα της υψωμένης
απαλάμης σου.
Μούντζωσε μας, Πενταδάκτυλε ακριβέ,
έτσι π΄ αφήσαμε τόσο άφρονα
να τουρκοπατηθείς!
********
ΚΑΡΑΒΑΣ, ΛΑΠΗΘΟΣ, ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1974
Μην τα «εξαγάγετε» εφέτος τα λεμόνια τους.
Ειν΄ ο χυμός τους αίμα δεκαοχτάχρονων παιδιών,
ειν΄ ο χυμός τους θερισμένη
άνοιξη δεκαοκτάχρονων παιδιών.
Σκεφθείτε πού να τα φυλάξουμε στον αιώνα των αιώνων,
Σκεφθείτε πώς να τα φυλάξουμε στον αιώνα των αιώνων.
*********
ΚΕΡΥΝΕΙΑ, 1974
Έμοιαζες τόσο πολύ με παλιό πειρατικό
καταφύγιο
που δε μπορούσε πάρα νάρθουν
μια μέρα οι πειρατές.
********
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Αυτή η κούκλα με το κομμένο χέρι,
που κρεμάστηκε στο παράθυρο
του γκρεμισμένου σπιτιού,
ποιο παιδάκι ήθελε ν΄ αποχαιρετήσει,
σε ποιο παιδάκι σύρθηκε ως το
παράθυρο
ν‘ ανεμίσει το χέρι και της τόκοψαν;
*********
ΠΡΟΣ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΟ 1975
Δε σας ετοιμάσαμε φέτος περισσότερη άνοιξη,
δε μπορέσαμε, δυστυχώς, να σας ετοιμάσουμε φέτος περισσότερη άνοιξη,
αυτή ειν΄ όλη – όλη που είχαμε.
**********
<ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ> ΙΙ – ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Γιατί έμεινες στη δεύτερη Στάση, κύριε Οδυσσέα Ελύτη,
πού είναι η τρίτη Στάση να συμπληρωθεί ο θρήνος,
πού είναι η τρίτη Στάση να συμπληρωθεί ο Επιτάφιος,
πού είναι η τρίτη Στάση να συμπληρωθεί η κηδεία;
Περίμενες να τη γράψουμε εμείς αυτή,
ήξερες πως θα τη γράφαμε εμείς αυτή,
προέβλεπες;
***********
Η πικρή γεύση και η απαισιοδοξία είναι διάχυτη στην ποίηση του K. Μόντη. Κι αυτό γιατί το πραξικόπημα και η τούρκικη εισβολή του 1974, υπήρξαν για τον ποιητή προσωπικές εμπειρίες που δεν μπορεί ν΄ αποχωριστεί. Έγιναν ένα μαζί του. Το δράμα των προσφύγων, των αγνοούμενων, των εγκλωβισμένων, των νεκρών συζύγων, πατεράδων και παιδιών δεν αφήνει ποτέ ένα ποιητή ασυγκίνητο. Είναι τόσο βαριά όλα αυτά, που κάθε άνθρωπος και πολύ περισσότερο ένας ποιητής όπως ο Κ. Μόντης, δεν μπορεί παρά να τα νιώσει σαν δικό του, ολόδικό του δράμα.
*************
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ – Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥ
Τι ήταν αυτό πάλι να στριγγλίζει έτσι και να φτάνουν οι λυγμοί της ως το μικρόφωνο του ομιλητή
και να επεμβαίνουν και να συμμεταδίδωνται;
Δεν καταλάβαινε επιτέλους πως άλλο ήταν το θέμα σήμερα;
***********
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ Ι
«ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ»
Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι πού να ταφούν μα γιατί να ταφούν.
************
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΙΙ
Αλήθεια, άπ’ αυτές όλες τις μάχες
ποιες ήταν νίκες και ποιες ήττες;
Ξεχάσαμε.
************
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΙΙΙ
Και το αίμα; Πού είναι το αίμα των παιδιών;
**************
ΜΙΑ ΜΗΤΕΡΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ
Τον κοιτάζει και της φαίνεται τόσο μακρινός,
τον κοιτάζει και της φαίνεται τόσο ξένος
αυτός ο νεκρός Σπαρτιάτης.
Πώς να τον πει «παιδί της»,
πώς να τον φωνάξει «Μιχαλάκη της»;
**************
Μέσα όμως απ’ αυτήν την απαισιοδοξία ξεπροβάλλει δειλά δειλά το κεφαλάκι της μια ελπίδα, μια αισιοδοξία. Είναι η ελπίδα ενός βασανισμένου λαού για τη λευτεριά και τη δικαίωση, την οποία στηρίζει στη μεγαλοψυχία του Θεού, στην αγωνιστικότητα κάθε πατριώτη και στο τρανό παράδειγμα των προγόνων που δε δίστασαν να θυσιαστούν γι’ αυτήν την πατρίδα
***********
Η ΕΛΠΙΔΑ
Μακάρι να κάνω λάθος
μα την υποψιάζομαι,
ειλικρινώς την υποψιάζομαι.
***********
ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ
Δεν του πάει Τούρκος αυτού του βουνού, βρε παιδιά,
δεν του πάει, προς θεού, Τούρκος!
Πώς να το κάνουμε;
**************
ΤΟΥΡΚΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟ
Απορώ πώς συνεννοούνται μαζί του!
Απορώ τι γλώσσα του μιλούν!
***********
ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ
Ελάτε τώρα! Έχω δει σαν εσάς,
έχουν δει τα μάτια μου σαν εσάς!
*****************
Αυτά τα χώματα δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιοι τα σφετερίστηκαν. Δεν είναι η πρώτη φορά που σκλαβώθηκαν και σταυρώθηκαν. Μα πάντα… μετά τη σταύρωση ακολουθεί η Ανάσταση! Αυτά τα χώματα που «Πολλούς αφέντες άλλαξαν, δεν άλλαξαν ψυχή», κάποτε θα ελευθερωθούν! Εδώ στηρίζει τις ελπίδες του ο Μόντης. Δεν μπορεί αυτή τη φορά να γίνει εξαίρεση. Εξάλλου ας μην ξεχνάμε, πως «η ρωμιοσύνη εν φυλή συνοκαιρη του κόσμου» όπως αναφέρει στο ποίημά του «την Άνοιξη ποιος πρόδωσε».
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Μόντη πρέπει να επαγρυπνούμε και να μην επαναπαυόμαστε. Να είμαστε έτοιμοι κάθε στιγμή ν΄ αγωνιστούμε για τη λευτεριά μας. Επιτακτικό το χρέος μας απέναντί σ’ αυτή την πατρίδα, επιτακτική η ανάγκη για ακατάπαυστους αγώνες μέχρι την τελική δικαίωση του λαού μας.
Βαρύ λοιπόν το χρέος όπως ξεπροβάλλει από την ποίησή του. Χρέος απέναντι στην αιματοκυλισμένη πατρίδα που γυρεύει δικαίωση! Χρέος απέναντι στα παιδιά μας που ζητούν μια λεύτερη πατρίδα! Χρέος απέναντι στους ήρωές μας, που ζητούν οι θυσίες τους να μην πάνε χαμένες!
************
ΛΕΥΤΕΡΙΑ
Θέλει πολλή επαγρύπνηση η λευτεριά, παιδιά,
μην τη χάνετε ούτε στιγμή απ΄ τα μάτια σας, μην επαναπαύεσθε.
****************
ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ ΠΟΙΟΣ ΠΡΟΔΩΣΕ
Την άνοιξη ποιος πρόδωσε, νησί μου περιστέρι,
στην άνοιξη ποιος τόλμησε και σήκωσε το χέρι;
Την άνοιξη ποιος σταύρωσε, νησί μου κυπαρίσσι,
κι έγειρε και σταμάτησε η ανατολή στη δύση;
Όση χαρά μας χάριζες κι όσο όνειρο κι ελπίδα
τόσο καημό μας πότισες, μικρή γλυκιά πατρίδα.
Θρηνώ τον Πενταδάχτυλο τον τουρκοπατημένο,
Θρηνώ τ’ αμούστακο παιδί τ’ αδικοσκοτωμένο.
Όμως ελπίδα κελαηδά, μικρό πουλάκι, ελπίδα,
πως είν.' αδούλωτη βαθιά μες στην καρδιά η πατρίδα.
Μικρό πουλί στο Τρίπυλο, μικρό πουλάκι, εντός μου:
"Η Ρωμιοσύνη είναι φυλή συνόκαιρη του κόσμου".
Σαν την οχιά σηκώνεται, σαν πέλαγο φουσκώνει,
ένα κεφάλι αν της κοπεί, διπλό άλλο φυτρώνει.
*Πρόεδρος ΠΑΔΕΔ-ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ
Πρόεδρος ΠΟΕΔ Λάρνακας
