ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΕΚΚΟΥ*
Μια από τις έντονα φορτισμένες συναισθηματικά ημέρες στη ζωή μιας οικογένειας είναι η έναρξη του σχολείου. Όταν μάλιστα η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί και την αλλαγή βαθμίδας, η ένταση του συναισθήματος είναι μεγαλύτερη. Όσο πιο μικρή βέβαια είναι η ηλικία τόσο πιο ευδιάκριτα και δύσκολα να αγνοηθούν είναι τα σημάδια της αγωνίας και του άγχους στα παιδιά. Το άγχος του αποχωρισμού, λοιπόν, σημαδεύει την έναρξη του σχολικού έτους .
Στα μικρά παιδιά, αυτά που εισέρχονται στο νηπιαγωγείο, στην Προδημοτική αλλά και στην Α΄ τάξη του Δημοτικού το άγχος του
αποχωρισμού έχει σαν αιτία και το γεγονός ότι δεν έχουν μια ολοκληρωμένη αίσθηση του χρόνου με αποτέλεσμα να φοβούνται ότι οι γονείς τα εγκαταλείπουν στον σχολικό χώρο.
Είναι βέβαια ξεκάθαρο ότι ο βαθμός και ο χρόνος προσαρμογής ενός παιδιού στο σχολείο είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων που αφορούν στην ωριμότητα του ίδιου του παιδιού, στον χαρακτήρα του, σε προηγούμενες εμπειρίες αποχωρισμού από τους γονείς. Ένας άλλος παράγοντας που δεν μπορεί βέβαια να παραλειφθεί από την «εξίσωση» είναι οι γονείς, η μεταξύ τους σχέση, η σχέση τους με το παιδί, αλλά και τη στάση τους απέναντι στην εκπαίδευση και στο γεγονός της μαθητικής ζωής του παιδιού τους.
Κάποια παιδιά μπορεί να κλαίνε περισσότερο ή λιγότερο, κάποια μπορεί να γίνουν μελαγχολικά ή επιθετικά, να έχουν διακυμάνσεις στην όρεξη τους για φαγητό αλλά και μεταπτώσεις στην ποιότητα του ύπνου τους και πολλά άλλα. Όλα αυτά πρέπει, στην αρχή τουλάχιστον, να αντιμετωπιστούν ως φυσιολογικές αντιδράσεις της περιόδου προσαρμογής. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να γελοιοποιηθούν από πλευράς των γονέων ούτε να υποβιβαστούν στην κατηγορία μιας απλής παιδιάστικης ιδιοτροπίας: είναι πραγματικά συναισθήματα αποτέλεσμα όσων ήδη αναφέρθηκαν.
Ιδιαίτερα βοηθητικό για την γρήγορη έξοδο από αυτό το «στρόβιλο» , είναι η δημιουργία ενός ευχάριστου και σταθερού προγράμματος για το παιδί το οποίο του είναι κοινοποιημένο κι έχει γίνει κατανοητό.
Καλό είναι λοιπόν οι γονείς να φροντίσουν ώστε να προετοιμαστεί έγκαιρα το παιδί για την πρώτη του φορά στο σχολείο, μιας και η ζωή θα το φέρει αντιμέτωπο με πολλές πρώτες φορές και να του δείξουν τρόπους να χειρίζεται τις αλλαγές.
Ας δούμε λοιπόν μερικές προτάσεις που μπορεί να βοηθήσουν παιδιά και γονείς τις πρώτες μέρες του σχολικού έτους:
Με κάθε σοβαρότητα δώστε προσοχή κι ακούστε τους φόβους και τους προβληματισμούς του παιδιού σας ακόμα κι αυτούς που φαντάζουν ανόητοι. Σε ένα παιδί της Α’ τάξης προκαλεί μεγάλη ανησυχία το πολύ απλό «αν θέλω να πάω στην τουαλέτα τι κάνω;»
Μιλήστε για την δική σας «πρώτη φορά» στο σχολείο, για το πώς νιώσατε και για το πώς ενταχθήκατε στο σχολείο. Προσέξτε όμως να μην γελοιοποιήσετε αυτό που αισθάνεται το παιδί σας.
Μπορείτε να κάνετε μαζί του τη διαδρομή μέχρι το σχολείο, να του δείξετε το κτήριο, να σχολιάστε θετικά τον χώρο και να εντοπίσετε την είσοδο απ’ την οποία θα μπει. Είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικό για τα παιδιά να ξέρουν πού πηγαίνουν.
Μην προσπαθήσετε να πνίξετε το συναίσθημα του. Αν κλάψει, αγκαλιάστε το κι αφήστε το να ηρεμήσει στην αγκαλιά σας λέγοντας του ότι καταλαβαίνετε την ανησυχία του και καθησυχάστε αναφέροντας θετικές προοπτικές για το σχολείο (νέοι φίλοι, περισσότερα ενδιαφέροντα κλπ).
Να είστε ξεκάθαροι στα όρια που θα βάλετε και στις πληροφορίες που θα δώσετε. Μπορείτε να πείτε: «Όσο εσύ θα είσαι στο σχολείο εγώ πάω στη δουλειά μου. Θα έρθω να σε πάρω όταν οι δείκτες του ρολογιού δείξουν….». Φροντίστε να είστε συνεπείς σε αυτό που υποσχεθήκατε.
Πολύ βοηθητικό μπορεί να είναι το τυπικό του αποχωρισμού: «Θα πάρεις την τσάντα σου από το αυτοκίνητο, θα αγκαλιαστούμε, θα προχωρήσεις λίγο, θα γυρίσεις να με δεις, θα κουνήσουμε τα χέρια μας και θα πας στην τάξη σου». Η πρακτική κάποιων γονιών να αφήνουν τα παιδιά και να κρύβονται δεν φαίνεται να είναι ούτε βοηθητική ούτε αποτελεσματική.
Όταν θα γυρίσει κάντε του θετικές ερωτήσεις για τη μέρα του, οι οποίες θα το κάνουν να αναζητήσει και θετικές απαντήσεις. Για παράδειγμα: «Πότε γέλασες πιο πολύ σήμερα;»
Στο τέλος των πρώτων ημερών μπορείτε ακόμα να πάτε για ένα παγωτό μαζί του και να επαναλάβετε τις διαδικασίες που θα ακολουθήσετε και τις επόμενες μέρες. Του δίνετε και το μήνυμα πως η ζωή του δεν άλλαξε προς το χειρότερο με τη φοίτησή του στο σχολείο. Οι μικρές καθημερινές του απολαύσεις παραμένουν.
Έχετε πάντα υπόψη σας ότι δεν είναι δυνατόν να προστατέψουμε τα παιδιά μας από κάθε αγχογόνο συναίσθημα ή από κάθε δάκρυ της ζωής. Μπορούμε όμως να τα μάθουμε να τα αντιμετωπίζουν.
*Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής (Β.Δ.)
