ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΕΚΚΟΥ*
Συνήθως ασχολούμαστε με τον θυμό των παιδιών μας και προσπαθούμε να βρούμε τις αιτίες του αλλά και τεχνικές να τον διαχειριστούμε. Σε αυτή την αναζήτηση ξεχνάμε ότι ο θυμός είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα, το οποίο έχει διαβαθμίσεις έντασης και σε καμία περίπτωση δεν είναι ντροπή.
Στην αρχή όταν δύο άνθρωποι γίνονται γονείς, έχουν στο μυαλό τους εξιδανικευμένες εικόνες ευτυχίας, χαμόγελου γεμάτες ρομαντισμό και μοίρασμα θετικών συναισθημάτων. Η πραγματικότητα όμως δεν περιλαμβάνει μόνο αυτές. Η γονεϊκότητα έρχεται κι ενισχύει την πίεση και την έλλειψη του χρόνου, την επαγγελματική ανασφάλεια, την ανάγκη του προγραμματισμού, απαιτεί την καλλιέργεια της ικανότητας για άμεση αντίδραση σε στιγμές κρίσεις, απαιτεί την αποτελεσματικότητα στις ανάγκες του παιδιού και χιλιάδες άλλα. Όλα αυτά κάνουν τους γονείς πιο ευερέθιστους. Προσθέστε στην εξίσωση κάποια χαρακτηριστικά του παιδιού (πχ λίγο πιο δραστήριο τις ώρες που θέλουμε ξεκούραση, λίγο πιο αφηρημένο με τις υποχρεώσεις του, λίγο πιο αργό απ’ ότι εμείς θα θέλαμε στα μαθήματά του…). Είναι απ’ τις στιγμές που ο θυμός έρχεται. Αυτό είναι φυσιολογικό. Δεν είναι όμως φυσιολογικό να ξεσπάσει στα παιδιά μας. Είναι αξιοσημείωτο το πόσο εύκολα και πόσο έντονα γονείς και παιδιά μπορούν να οδηγηθούν σε συγκρούσεις. Κι αυτό δεν σταματά όσο τα παιδιά είναι στην παιδική ή εφηβική ηλικία αλλά συνεχίζεται ακόμα κι όταν αυτά είναι πια ενήλικα. Ίσως επειδή η κάθε πλευρά ξέρει να χτυπήσει την «αχίλλειο πτέρνα» της άλλης. Μια άλλη σημαντική αιτία, είναι και το γεγονός ότι οι γονείς, ασυνείδητα κάνουν προβολή των αντιδράσεων των γονέων τους απέναντί τους, όταν εκείνοι ήταν παιδιά.
Τα αποτελέσματα αυτού του ξεσπάσματος μπορεί να είναι επώδυνα, όχι μόνο για εκείνη τη στιγμή, αλλά να τραυματίσουν ανεπανόρθωτα τη σχέση μας με το παιδί μας αλλά και τον ψυχισμό του σε βάθος χρόνου.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς για να διαχειριστούμε τον θυμό μας; Προσέξτε: Μιλάμε για διαχείριση κι όχι «πνιγμό» του θυμού.
- Δεν ασκούμε σωματική βία. Παρά τον απενοχοποιητικό τίτλο της δημοφιλούς παλιάς ελληνικής ταινίας, το ξύλο δεν είχε ποτέ σχέση με τον παράδεισο. Προκαλεί πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα στιγμιαία φαίνεται ότι επιλύει. Η προσωρινή εκτόνωση του θυμού μας με το ξύλο έχει αμαυρώσει όλα όσα κάνουμε ως γονείς και δίνει στο παιδί την εντελώς στρεβλή αίσθηση ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Ας θυμόμαστε: το παιδί που δέχτηκε βία γίνεται δυστυχισμένος ενήλικας και πολλές φορές κακοποιητικός.
- Αναπνέουμε βαθιά από το διάφραγμα και επαναλαμβάνουμε προς το παιδί μας, με ήρεμη και σταθερή φωνή τους κανόνες που ισχύουν όταν κάνει κάτι ενοχλητικό ή επικίνδυνο, σταματώντας ό,τι κάνουμε εκείνη τη στιγμή.
- Εξηγούμε στο παιδί ξεκάθαρα αλλά απλά, σε περίπτωση που ΔΕΝ είναι αυτά η πηγή του θυμού μας, τι μας έχει θυμώσει, στη δουλειά, ή στο δρόμο κλπ. Πρέπει να ξέρει ότι δεν φταίει για κάθε στιγμή δικής μας έντασης.
- Κάνουμε ένα βήμα πίσω πριν πειθαρχήσουμε το παιδί μας. Ίσως χρειαστεί να μετρήσουμε ως το 10, που λένε πολλοί ότι βοηθά. Εκφράζουμε την δυσαρέσκειά μας για την συμπεριφορά του και κάνουμε μια σοβαρή και περιεκτική συζήτηση μαζί του, όταν έχουμε ελέγξει τις παρορμήσεις που δημιουργεί ο θυμός.
- Αποφεύγουμε τις απειλές. Τα λόγια και οι απειλές που εκσφενδονίζονται πάνω στο θυμό έχουν από ελάχιστες ως καμία πιθανότητα να πραγματοποιηθούν γιατί κολυμπούν στην υπερβολή και στο παράλογο. Καλύτερα να πούμε στο παιδί ότι θα σκεφτούμε τις σοβαρές συνέπειες που θα υπάρξουν εξαιτίας της πράξης του και να τις εφαρμόσουμε με μέτρο την λογική και την αγάπη.
- Προσέχουμε τι λέμε. Χαρακτηρισμοί και βρισιές δεν βοήθησαν ποτέ. Είναι απλά η σπίθα για επόμενες, πιο σοβαρές καταστάσεις θυμού. Ας μην ξεχνάμε ότι και τη στιγμή του θυμού παραμένουμε πρότυπα για τα παιδιά μας.
- Φτιάχνουμε έναν δικό μας κατάλογο τεχνικών διαχείρισης θυμού. Μπορεί να περιλαμβάνει ένα σωρό πράγματα μιας και Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και απελευθερώνει ή ελέγχει την ένταση που αισθάνεται με διαφορετικό τρόπο. Ένα μουσικό κομμάτι, μια όμορφη εικόνα στο μυαλό, σωματική άσκηση, μια αλλαγή στην οπτική των πραγμάτων, (ότι έγινε δεν αντέστρεψε και την πορεία του κόσμου) βοηθούν.
- Επανέλεγχος ορίων και απαιτήσεων. Μήπως τελικά είναι πολύ ασφυκτικά τα όρια μας και πολύ ψηλές οι απαιτήσεις μας και τα παιδιά μας δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο βαθμό που θα είμαστε ευχαριστημένοι;
- Εφαρμόζουμε συνήθειες και τυπικά χαλάρωσης. Μετά από τη δουλειά θεσπίζουμε δέκα έστω λεπτά ηρεμίας. Το δηλώνουμε στα παιδιά και τα μαθαίνουμε να το σέβονται. Εννοείται ότι κι εμείς σεβόμαστε το χρόνο που χρειάζονται αυτά ή ο/η σύντροφός μας.
- Η λίστα είναι ανοικτή. Μπορεί ο καθένας και η καθεμία από εμάς να προσθέσει ό,τι θετικό του έχει διδάξει η εμπειρία του.
Αν όμως ως γονείς είμαστε συνέχεια θυμωμένοι για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και πολύ συχνά απογοητευμένοι από τη ζωή μας και τα παιδιά μας, ίσως η αιτία δεν βρίσκεται στο συναίσθημα της ανεπάρκειας μας ως γονείς. Ίσως να χρειαζόμαστε απλώς μια βοήθεια σαν άνθρωποι πρώτα και μετά στο γονεϊκό μας ρόλο.
*Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής (Β.Δ.)
