ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
«Η πρόληψη των κινδύνων και η επιτήρηση της υγείας των εργαζομένων εκεί όπου επιβάλλεται, αποτελούν υποχρεώσεις του εμπλεκόμενου εργοδότη. Σημειώνεται ωστόσο ότι η καλή υγεία και η ευεξία των εργαζομένων συμβάλλει αποφασιστικά στην αύξηση της παραγωγικότητας, στη μείωση του κόστους παραγωγής και στη βελτίωση των γενικότερων κοινωνικών και οικονομικών δεικτών κάθε επαγγελματικής δραστηριότητας.
Η επιτήρηση της υγείας έχει σκοπό να διαπιστώσει την κατάσταση της υγείας των εργαζομένων όσο αφορά την ικανότητα τους να διεκπεραιώνουν τα καθήκοντα που τους ανατίθενται από τον εργοδότη τους. Η επιτήρηση αυτή καθορίζει τα απαραίτητα προληπτικά και προστατευτικά μέτρα για την σωματική και ψυχική ευεξία των εργαζομένων εξασφαλίζοντας την προσαρμογή της εργασίας στις ανθρώπινες ανάγκες» (Τμήμα Επιθεώρησης εργασίας http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/19DB70129A3E2E97C2257E1B002F7861?OpenDocument).
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω αλλά και το στρατηγικό σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια στην εργασία 2021-2027 (https://osha.europa.eu/en/safety-and-health-legislation/eu-strategic-framework-health-and-safety-work-2021-2027) διαφαίνεται πως η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων είναι άμεσης προτεραιότητας. Απαραίτητη μάλιστα δικλείδα σωστής εφαρμογής τα κατά γράμμα « effective enforcement, social dialogue, funding, awareness-raising and data collection being key». Μέσα από το σχεδιασμό αυτό αναμένεται από τους οργανισμούς αλλά και γενικότερα τους εργοδότες να εκτιμήσουν τους κινδύνους, να θέσουν προτεραιότητες και να εφαρμόσουν την πολιτική αυτή στο μέγιστο των ικανοτήτων τους. Οι τομείς «ψηφιοποίηση», «πράσινες εργασίες» και «ψυχολογικό άγχος και στρες» είναι εντονότερα στο προσκήνιο.
Αναφορικά στην εκπαίδευση στην οποία στοχεύει το παρόν άρθρο, αξίζει να τονισθεί πως αναφέρεται ξεκάθαρα η ανάγκη της εφαρμογής της ασφάλειας και υγείας στην εκπαίδευση μέσα από την παράγραφο «Mainstreaming — or integrating — OSH into education means including it systematically in classroom lessons. Ideally it becomes part of everyday life for pupils, parents and staff». Αξίζει να αναφερθεί πως η πανδημία covid-19 δεν επηρέασε μόνο τα παιδιά στα σχολικά περιβάλλοντα αλλά και τους εκπαιδευτικούς εργαζόμενους και το ΥΠΠΑΝ εργοδότης των εκπαιδευτικών οφείλει να εφαρμόσει τις καινοτομίες και αλλαγές που επιβάλλονται ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του στρατηγικού αυτού σχεδιασμού.
Είναι αναγκαιότητα λοιπόν το ΥΠΠΠΑΝ να αναλάβει ενεργό ρόλο και να δημιουργήσει σχέδια δράσης τα οποία να περιλαμβάνουν την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας στα σχολικά περιβάλλοντα τόσο των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών. Είναι καιρός να οργανωθούν εκστρατείες και επιμορφώσεις διαφώτισης για το εν λόγω θέμα αλλά και για τους κανονισμούς και νομοθεσίες οι οποίες τους διέπουν. Είναι ευκαιρία να γίνει μια ενδοσκόπηση των διαδικασιών, κανονισμών και νομοθεσιών που έχει το ΥΠΠΑΝ υπό την οπτική της οργανωσιακής ψυχολογίας και όπου χρειάζεται να αναδιοργανωθεί και να εκσυγχρονιστεί με πολιτικές φιλικές προς τον άνθρωπο εργαζόμενο εκπαιδευτικό.
Έφτασε η ώρα να στελεχωθούν ορθά τα γραφεία του ΥΠΠΑΝ , τα επαρχιακά γραφεία με άτομα τα οποία θα μπορούν να ανταποκριθούν σε συμβουλευτικό και επιμορφωτικό ρόλο επ’ αυτών των θεμάτων ώστε όλες οι Διευθύνσεις (σχολείων και γραφείων) να ενημερωθούν και να εφαρμόζουν στην πράξη τις κατάλληλες τεχνικές και στρατηγικές διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού για να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση. Τα σχέδια Δράσης για την Αγωγή Υγείας και Πρόληψη της παραβατικότητας δεν θα πρέπει πλέον να αφορούν μόνο στην υγεία και ευεξία των μαθητών αλλά να περιλαμβάνουν στόχους προαγωγής και της υγείας και ευεξίας και των εκπαιδευτικών.
Θέματα όπως η γνώση της ψυχολογίας του εργαζομένου, τεχνικές διαμεσολάβησης, τεχνικές και τρόποι διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, τεχνικές επικοινωνίας, στρατηγικός σχεδιασμός είναι σε πρώτη θέση στον κατάλογο των σχετικά αναγκαίων για επίτευξη αυτού του στόχου εκ μέρους των σχολείων αλλά και των λοιπών υπαλλήλων του ΥΠΠΑΝ.
Ερευνητικά έχει εδώ και χρόνια διαφανεί πως προβλήματα τα οποία αφορούν στον υπερβολικό φόρτο εργασίας, συγκρουόμενες απαιτήσεις, μη ξεκάθαροι στόχοι και εντολές, μη συμπερίληψη των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων, κακή οργάνωση και επικοινωνία, έλλειψη συνεργασίας, δικαιοσύνης, ισότητας, ισονομίας, ψυχολογική και σεξουαλική παρενόχληση είναι θέματα τα οποία άπτονται της κατηγορίας αυτής και χρήζουν άμεσης διαχείρισης και διάχυσης προς τους εμπλεκόμενους.
Συναφή με το θέμα είναι και τα αποτελέσματα έρευνας που διεξήγαγε ο OSH (https://osha.europa.eu/en/facts-and-figures/european-opinion-polls-safety-and-health-work) και κατά την οποία τα πιο πάνω θέματα – προβλήματα φαίνεται να είναι αλληλένδετα και να συμπίπτουν σε πολλές χώρες. Χαρακτηριστικό το ότι ο μεγάλος όγκος εργασίας, η κακή οργάνωση, η ανασφάλεια και η παρενόχληση (ψυχολογική και σεξουαλική) ήταν στις πρώτες θέσεις των θεμάτων που αγχώνουν και εξασθενούν ψυχικά τους εργαζόμενους με αποτέλεσμα να μην είναι παραγωγικοί και αποδοτικοί.
Αξιοσημείωτο επίσης το ότι αναφέρεται πως τα ψυχολογικού περιεχομένου θέματα στην εργασία ανήκουν στα θέματα δυσκολότερης διαχείρισης από ότι τα υπόλοιπα, γεγονός που αντικατοπτρίζει την μεγαλύτερη ανάγκη για ανάληψη δράσης, διαφώτιση και έγκυρη επιστημονική ενημέρωση γύρω από αυτά καθώς τα πιο πάνω αποτελούν την κυριότερη οδό πρόληψης.
Ειδικοί υπάρχουν. Οι συστάσεις του OSH είναι ήδη δημοσιευμένες. Αυτό που μένει πλέον είναι η αξιοποίησή τους εκ μέρους του ΥΠΠΑΝ και η υιοθέτησή των ορθών πολιτικών για ανάδειξη των εκπαιδευτικών περιβαλλόντων της Κύπρου στα κατάλληλα της ποιότητας των γνώσεων των εκπαιδευτικών και αντάξια του όγκου των κονδυλίων τα οποία δαπανούνται για την παιδεία.
*Εκπαιδευτικός
MBA- Employee Relations- Human Resource Management -Organizational Psychology – School Psychology
Υποψήφια Εκπαιδεύτρια ΑΝΑΔ
