ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗ*
Στην εποχή της ταχείας μετάδοσης της γνώσης, της πληθώρας των μέσων διάδοσης των πληροφοριών και κυρίως στην εποχήτης αυτοματοποίησης των μηχανισμών μάθησης ήρθε ο κορωνοιός, η νέα αυτή πανδημία να επιταχύνει αλλά και να επιβραδύνει την παιδαγωγική πράξη.
Η πανδημία με τις διαστάσεις που πήρε προκάλεσε ένα "σοκ" στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην παιδεία, διαταράσσοντας την "καθεστηκυία τάξη πραγμάτων".
Πολυετείς στόχοι, μακροπρόθεσμοι και βραχυπρόθεσμοι, προγράμματα, ανταλλαγές μεταξύ χωρών, διακρατικές συμφωνίες στην εκπαίδευση ξαφνικά βρέθηκαν να αιωρούνται και να εξαρτώνται από μια μικροσκοπική αμοιβάδα, που παρασιτεί στον ανθρώπινο οργανισμό.
Επιπρόσθετα, διαχρονικές αξίες και τάσεις στην Παιδεία, όπως η ομαδικότητα κι η συνεργατικότητα άρχισαν να κλονίζονται στο βάθρο τους. Γιατί πώς να συνεργαστούν τα παιδιά αφού πρέπει να τηρούν αποστάσεις και να ασχολούνται ατομικά, να παίζουν ατομικά, να χρησιμοποιούν τα ατομικά τους υλικά κλπ.
Επί της πράξης, τα σχολεία μετατράπηκαν σε νοσοκομειακά ιδρύματα, όπου τα μέτρα υγιεινής και η πιστή ακολουθία των πρωτοκόλλων έγιναν πιο σημαντικά από τους δείκτες επιτυχίας και επάρκειας. Η έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας και υποδομής στην εκπαίδευση, στο θέμα διαχείρισης κρίσεων, ήταν κι είναι επίσης εμφανής σε όλα τα επίπεδα. Εν ολίγοις, η πανδημία μας "έπιασε στον ύπνο", όπως τις μωρές παρθένες, χωρίς λάδι στις λυχνίες.
Παρόλα ταύτα, αυτή η δοκιμασία της ανθρωπότητας μπορεί να δώσει και πάρα πολλά μαθήματα στους παιδαγωγούς, που πρέπει να τα αξιοποιήσουν οικοδομητικά ως προς το έργο της εκπαίδευσης.
Κατά πρώτον, η τεχνολογία αξιοποιήθηκε με λειτουργικό τρόπο εξ ανάγκης για να πραγματοποιηθεί η εξ αποστάσεως διδασκαλία και όχι για να χρησιμοποιηθεί ως μέρος ενός υποδειγματικού μαθήματος ή απλά και μόνο για να χρησιμοποιηθεί.
Κατά δεύτερον, λειτούργησε με θαυμαστό τρόπο η ικανότητα του εκπαιδευτικού να προσαρμόζεται και να προσαρμόζει το έργο του. Σε σύντομο χρονικό διάστημα μπόρεσε να μάθει νέες τεχνικές και εργαλεία, απαραίτητα για τη διεξαγωγή της διαδικτυακής μάθησης.
Κατά τρίτον, έγιναν πλέον απαραίτητο μέσο στη διδασκαλία, τα μέσα και εργαλεία που είναι πιο σύγχρονα στους μαθητές, π.χ. το τάμπλετ και το κινητό. Κατά τέταρτον και πολύ σημαντικό λόγο, αναπτύχθηκε η σωστή χρήση του διαδικτύου και τονίστηκε ο επιμορφωτικός του ρόλος.
Τα πιο πάνω χαρακτηριστικά/συνέπειες της μάθησης εν μέσω πανδημίας συνυπάρχουν βέβαια με τις δυσάρεστες συνέπειες της στην παιδεία. Η απομόνωση και η έμφαση στο ατομικό επίπεδο τόνισε αντί να γεφυρώσει τις διαφορές μεταξύ των μαθητών. Η δυσκολία κάποιων εκπαιδευτικών να ακολουθήσουν σύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία δημιούργησε τάξεις και μαθητές δύο ταχυτήτων. Η συναισθηματική ανασφάλεια, τα συνεχή λοκ ντάουν και η φοβία για τον ιό οδήγησε σε πισογυρίσματα στα μαθησιακά αποτελέσματα και σε απώλειες στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Σήμερα οι μαθητές μας, που αγωνίζονται να μην εκπέσουν από τα επίπεδά τους, χρειάζονται συντονισμένη και άοκνη βοήθεια από όλους τους φορείς που εμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία.
Μόνο με συνεννόηση και με καλή διάθεση όλων, από το ανώτατο (υπουργείο) ως το βασικό επίπεδο (εκπαιδευτικός τάξης), θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε τα κατάλληλα προγράμματα και μεθόδους που θα στηριχθούν τα παιδιά. Χωρίς στεγανά, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος.
Οπόταν καταλήγω στο συμπέρασμα ότι μια πολυεπίπεδη προσέγγιση στο σχεδιασμό κατάλληλων μέσων και υλικών για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι απαραίτητη αυτή τη στιγμή. Στα λοκ ντάουν έλαμψε ο παράγοντας εκπαιδευτικός και σχολική μονάδα. Φάνηκε ότι πετυχημένες σχολικές μονάδες εργάστηκαν με επιτυχία. Μπόρεσαν να υπερνικήσουν τις προκλήσεις και να προσφέρουν ποιοτική εκπαίδευση.
Επομένως χρειάζεται να αξιοποιηθεί η δυναμική εκπαιδευτικός και το συγκείμενό του σχολικό περιβάλλον. Να μελετηθούν οι στόχοι που τέθηκαν και οι τρόποι που εφαρμόστηκαν, να γίνει μια bottom to up προσέγγιση στην αξιοποίηση των μαθημάτων που μας έδωσε η πανδημία. Και επιτέλους να προχωρήσουμε στην περίφημη αυτονόμηση της σχολικής μονάδας.
Η αυτονομία δίνει τη δυνατότητα σε κάθε σχολική μονάδα για εφαρμογή συνολικής διαφοροποιημένης προσέγγισης με βάση τα συγκεκριμένα σχολικά δεδομένα. Ακόμα μπορεί να δώσει ώθηση στον εντοπισμό και την αξιοποίηση κονδυλίων που θα στηρίξουν ιδιαίτερα ένα τομέα ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε σχολείου. Με αυτό τον τρόπο η τεχνολογία μπορεί να γίνει πιο προσβάσιμη για όλους τους μαθητές καθώς και να επιταχυνθεί ο εκσυγχρονισμός των Σχολείων.
*PhD in Bilingual Education, University of Manchester
