Ευθύνη Vs ΥΠΠΑΝ

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*

Ετυμολογώντας την έννοια ευθύνη καταλήγει κανείς στο ότι προέρχεται από την  αρχαία ελληνική εὔθυνα που σημαίνει τις  υποχρεώσεις που προκύπτουν από μια θέση που κατέχει κάποιος ή μια ιδιότητα που έχει, την υποχρέωση  εκπλήρωσης των καθηκόντων και λογοδοσίας ή απολογίας για τις σχετικές ενέργειες, την αρμοδιότητα, την υπαιτιότητα, ενοχή.  Μεταφέροντας την έννοια στον εργασιακό χώρο και τις εργασιακές σχέσεις ευθύνη είναι η υποχρέωση οποιουδήποτε στελέχους διευθυντή, αξιωματούχου, συντονιστή ομάδας ή  και εργασίας να δρα και να χρησιμοποιεί την εξουσία του μέσα στα πλαίσια των ορισμένων καθηκόντων, νομοθεσιών και κώδικα δεοντολογίας που διέπουν τη θέση που κατέχει.

Στο ΥΠΠΑΝ ξεκινώντας ιεραρχικά από την κορυφή τόσο ο Υπουργός, όσο και οι Γενικοί Διευθυντές Τμημάτων, οι Πρώτοι Λειτουργοί, οι επιθεωρητές, οι αποσπασμένοι , οι σύμβουλοι  είναι και θεωρούνται νομικά εκπρόσωποι του ΥΠΠΑΝ και άρα είναι νομικά υπόλογοι στην Κυβέρνηση για οτιδήποτε συμβαίνει στον εκπαιδευτικό κόσμο. Συγκεκριμένα τα προαναφερόμενα πρόσωπα  έχουν καθήκον να ενεργούν προς το συμφέρον ολόκληρου του εκπαιδευτικού συστήματος  ως σύνολο και όχι προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή ομάδα προσώπων. Έχουν υποχρέωση να εφαρμόζουν τους κανονισμούς, νομοθεσίες, κώδικα δεοντολογίας, εργασιακές αξίες  προς όλους τους εργαζόμενους ανεξαίρετα και να λαμβάνουν αποφάσεις βασισμένες στο εργασιακό δίκαιο[1] ώστε να υπάρχει μια ισορροπία εργασιακών σχέσεων εργαζομένων και εργοδότη τουτέστιν Κυπριακή Δημοκρατία! 

Έχουν την ευθύνη να αποφασίζουν και να δρουν με βάση την ασφάλεια, υγεία και ευημερία στηv εργασία όλωv τωv εργoδoτoυμέvωv τoυ ΥΠΠΑΝ  και ως εκπρόσωποί του  ενώ διευθύνουν ή να  διεξάγουν  τις δραστηριότητες του με τέτοιο τρόπο που να παρέχονται  τέτοιες πληροφορίες ώστε να διασφαλίζεται  πως τόσοι οι εργαζόμενοι όσο και οι οποιοιδήποτε άλλοι εμπλεκόμενοι δεν θα εκτίθενται σε κίνδυνο. Έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν τα κατάλληλα Τμήματα Διαχείρισης Εργαζομένων, Εργασιών, Τμήματα Διαχείρισης Παραπόνων, Κρίσεων τα οποία με κατάλληλη οργάνωση να δρουν προς την πραγμάτωση θετικών αποτελεσμάτων.

Έχουν την ευθύνη να δρουν και να αποφασίζουν με βάση τις αρχές και τους κανόνες της δεοντολογίας αλλά και του εσωτερικού ελέγχου[2] οι οποίες αντανακλούν στις ανεξαρτησία από εξωτερικές παρεμβάσεις, αντικειμενικότητα και αμεροληψία, επαγγελματισμό και εχεμύθεια.  

Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως όταν ένα πρόσωπο κατά την εκτέλεση των εργασιακών του καθηκόντων διαπράξει κάποιο αστικό αδίκημα (ή παράβαση νομοθεσίας) εις βάρος οποιουδήποτε  προκαλώντας του οποιουδήποτε είδους ζημιά, το άτομο εκείνο έχει τη  δυνατότητα να ενάγει τον εργοδότη του, τόσο σύμφωνα με την αρχή της φαινόμενης πληρεξουσιότητας[3] όσο και με βάση την αρχή της εκ προστήσεως ευθύνης (vicarious liability).

Με βάση το κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα η δουλειά κάθε διευθυντικού στελέχους, επιθεωρητή, αποσπασμένου, συμβούλου  ανάλογα με τα καθήκοντά του περιλαμβάνει και την ευθύνη της εποπτείας. Στόχος της εποπτείας είναι οι εποπτευόμενοι να εξελίξουν  την δουλειά τους με τους υφισταμένους τους, να αναπτύξουν το προσωπικό στυλ δουλειάς τους και να φροντίζουν τον εαυτό τους ώστε να νιώθουν όμορφα, αντλώντας ικανοποίηση από αυτήν. Ο επόπτης χρειάζεται να δημιουργήσει συνθήκες ασφάλειας και εμπιστοσύνης (απόλυτη προϋπόθεση της προόδου), όπου μαζί με τον εποπτευόμενο του, θα διερευνήσουν την δουλειά του δεύτερου απρόσκοπτα και αποτελεσματικά, θα διαχειρίζονται τα επαγγελματικά θέματα με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εποπτευόμενοι να αισθάνονται αυτοπεποίθηση και επάρκεια.

Αν λειτουργήσει σωστά, η εποπτεία μπορεί να εξελίξει τον εποπτευόμενο σε πολλά επίπεδα. Τον βοηθά στο προσωπικό επίπεδο καθώς η επαγγελματική του ταυτότητα είναι μέρος της επάρκειας της ύπαρξής του, τον εξελίσσει στην αποτελεσματικότητα της δουλειάς του και τέλος στο να διαχειρίζεται το επάγγελμά του με ικανοποιητικό τρόπο. Γι αυτό και η εμπειρία και οι γνώσεις που έχει ένας επóπτης (δεδομένου του τρόπου προαγωγών είναι υπαρκτό) είναι βασική προϋπόθεση ώστε να μπορεί να λειτουργήσει στο ρóλο αυτó, ενώ παράλληλα χρειάζεται να ενημερώνεται και να συνεχίζει να εκπαιδεύεται ο ίδιος συστηματικά.

Τέλος η ευθύνη, των οποιωνδήποτε διευθυντικών θέσεων δεν περιορίζεται μόνο στην απλή εκτέλεση εργασιών οι οποίες προήλθαν από άλλα ανώτερα στρώματα. Περιλαμβάνει την γνώση από προσωπική μελέτη!, τον εντοπισμό των προβλημάτων εφαρμογής, την αξιολόγηση των προβλημάτων αυτών, τη δημιουργία σχεδιασμών επίλυσης, εξεύρεσης καναλιών επικοινωνίας και πάνω απ’ όλα επιμόρφωσης των εργαζομένων επί των αλλαγών. Περιλαμβάνει την αντίσταση στο λάθος, το παράνομο αλλά και το δεοντολογικά «ανήθικο»!

Υπό κάθε αξίωμα υπάρχουν άνθρωποι και αυτοί οι άνθρωποι, η καθημερινότητά τους, η ασφάλεια και υγείας τους, η όρεξή τους για εργασία, ο τρόπος που λειτουργούν τα εργασιακά τους περιβάλλοντα, οι άνθρωποι από τους οποίους περιβάλλονται αποτελούν ευθύνη του κάθε ανώτερου διευθυντικού, οργανωτικού, συντονιστικού στελέχους. Όχι ως προς το πώς δρουν ως άτομα. Αλλά προς το πώς διαχειρίζονται τους κανονισμούς, τις νομοθεσίες, τη δεοντολογία και ως προς τον τρόπο που τα εφαρμόζουν.  Το γεγονός πως στην τελική διαδρομή νομικά υπόλογη είναι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν εξαιρεί κανέναν από τους υπόλοιπους εκπροσώπους η ηθική νομική ευθύνη προς τους υφισταμένους είτε είναι εργαζόμενοι, είτε παιδιά.

Είναι ηθική υποχρέωση όλων όσοι κατέχουν θέσεις ευθύνης στο ΥΠΠΑΝ να δρουν με τρόπους που να προστατεύουν τις ψυχές άλλων ανθρώπων που τους εμπιστεύονται, να γνωρίζουν πώς να κάνουν τη δουλειά τους σωστά, να εκτελούν ορθά την εποπτεία μέσα από την οποία βγαίνουν θετικά αποτελέσματα. Η ύπαρξη έστω και ενός «ανήθικου» ή «μη επαγγελματία» στελέχους στην εκπαίδευση αποτελεί μειονέκτημα και πλήγμα στην εκπαίδευση των παιδιών μας καθώς αυτά είναι ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας των αποτελεσμάτων ασυδοσίας.

Πώς; Με την κατάλληλη οργάνωση Τμήματος Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού, επιμόρφωσης στελεχών επί κανονισμών, νομοθεσιών, υποχρεώσεων, ευθυνών, εφαρμογή της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας και προώθησης του αληθινού επαγγελματισμού!

*Εκπαιδευτικός

 ΜΒΑ-  Εργασιακές Σχέσεις- Οργανωσιακή Ψυχολογία- Σχολική Ψυχολογία