Μητέρα μόνη δίνει τις δικές της μάχες

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΕΚΚΟΥ*

Για τη σπουδαιότητα και το μεγαλείο της μητρότητας έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά. Για την μοναδικότητα της μητέρας όχι μόνο για ως εισόδου στον κόσμο αλλά και ως ιδιαίτερου και καθοριστικού προσώπου η επιστήμη και η λογοτεχνία έχουν δώσει λαμπρές εξηγήσεις και τεκμηριώσεις. Για την ιερότητά της μητέρας η θρησκεία και η τέχνη έχουν περιβάλλει το ρόλο της.

Τις τελευταίες δεκαετίες όμως κερδίζει έδαφος μια μορφή οικογένειας που αναδεικνύει περισσότερο το ρόλο του γονιού που μένει μόνος στο μεγάλωμα του παιδιού ή των παιδιών. Η μονογονεϊκή οικογένεια δεν είναι κάτι το καινοφανές. Οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες πάντα «δημιουργούσαν» μονογονεϊκές οικογένειες. Ανάλογα με την περίοδο,  οι κύριοι λόγοι ήταν ο  θάνατος  σε πολέμους, ασθένειες, μετανάστευση ή εγκατάλειψη, η συνειδητή επιλογή κλπ.

Η μάνα μονογονιός δεν είναι «η καημένη» ή αυτή που «ήθελε και τα έπαθε». Διανύσαμε πολλά χρόνια κοινωνικής ζωής και εκπαίδευσης για να κατανοήσουμε ότι δεν είναι μειονέκτημα μιας γυναίκας το να είναι διαζευγμένη και φαίνεται ότι θα χρειαστούμε αρκετά ακόμα να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε αυτές τις μητέρες. Μια μητέρα μπορεί να έγινε μονογονιός είτε από τύχη είτε από επιλογή. Αυτό σίγουρα δεν πρέπει να μας αφορά. Αυτό όμως το οποίο πρέπει να γίνεται τόσο σε προσωπικό όσο και σε επίπεδο κοινωνίας είναι η στήριξη των μητέρων αυτών και η αναγνώριση της προσπάθειάς του.

Πρώτο βήμα είναι η ενσυναίσθηση, η οποία βέβαια θα έπρεπε να είναι δεδομένη κι όχι ένα από τα ζητούμενα.. Όσοι είμαστε γονείς, έχουμε ιδρώσει από το άγχος όταν έρχεται στο μυαλό μας η ερώτηση «τι θα κάνουν τα παιδιά μας αν πάθουμε κάτι». Σκεφτείτε την ένταση και την έγνοια μιας μόνης μητέρας όταν αυτή η ερώτηση έρχεται στο δικό της μυαλό.

Πέρα από τα στερεότυπα που έχει να αντιμετωπίσει η μητέρα που μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της, έρχεται και αντιμέτωπη με πρακτικά αλλά και συναισθηματικά εμπόδια. Ο χρόνος που χρειάζεται το παιδί για φύλαξη, φροντίδα και περιποίηση πρέπει να γίνει σε βάρος των δικών της επαγγελματικών υποχρεώσεων. Ο χρόνος που θέλει το παιδί για παιχνίδι, κοινωνικοποίηση, διάβασμα, εξωσχολικές δραστηριότητες πρέπει να βρεθεί εξαφανίζοντας τις δικές της προτεραιότητες ή ανάγκες. Με κρατικές δομές όμως και κοινωνικές υπηρεσίες που σε πολλές περιπτώσεις είναι το λιγότερο αδιάφορες (αν όχι ανάλγητες) απέναντι στην μόνη μητέρα, η εξασφάλιση του εισοδήματος για την κάλυψη των αναγκών που έχει το παιδί και η ίδια την βαραίνει περισσότερο. Για να μείνει αυτό σταθερό απαιτεί τον λιγοστό χρόνο που χρειάζεται για όσα πιο πάνω αναφέρθηκαν. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η μονογονεϊκότητα αποτελεί τροχοπέδη για την επαγγελματική ανέλιξη της. Σε μια κοινωνία ευημερούντων ποσοστών έχει αξία το μετρήσιμο αποτέλεσμα κι όχι ο άνθρωπος. Δυστυχώς.

Η μητέρα μονογονιός έχει, όπως όλοι μας την ανάγκη, για συναισθηματική κι ερωτική ζωή. Χωρίς αυτό το κομμάτι, κανένας από μας είτε είναι μόνος είτε με σύντροφο, δεν μπορεί να είναι επαρκής σε κανένα ρόλο του, ούτε υγιής. Το γιατί πρέπει η μόνη μητέρα να απαρνηθεί αυτό το κομμάτι της φύσης της, είναι μια άλλη σκληρή στερεοτυπία του κόσμου μας.

Η μητέρα μονογονιός, έχει τα ίδια δικαιώματα με κάθε άλλη μάνα. Η γιορτή της μητέρας θεσπίστηκε για όλες τους. Δεν έχει εξαιρέσεις ή υποσημειώσεις. Της κάθε μάνας το σώμα άλλαξε σχήμα για να χωρέσει την αγάπη και τη ζωή. Και στην υιοθεσία, όπως και στην κύηση, η ψυχή και η καρδιά διαστάλθηκαν στα όρια τους για να περιβάλλουν με φροντίδα ασφάλεια κι ιερή αγάπη το νέο πλάσμα.

Άγια η μητρότητα. Πριν λοιπόν κατηγορήσουμε ή αντιμετωπίσουμε αδιάφορα μια γυναίκα που μεγαλώνει μόνη της το παιδί της ας σκεφτούμε την αγωνία της στο μεγάλωμα του παιδιού της, την μοναξιά της στις χαρές της ζωής του, τις ακυρώσεις και τις παραιτήσεις της ζωής της που απαιτούνται από αυτή.

Η μητέρα μονογονιός δεν χρειάζεται ελεημοσύνη ούτε νεύματα κι αναστεναγμούς συγκατάβασης. Χρειάζεται αναγνώριση και βοήθεια σε αυτό που κάνει. Και το κάνει καλά.

Αγαπητές μαμάδες που μεγαλώνετε μόνες τα παιδιά σας, δεν είστε πρότυπο μόνο για όλους όσους ασφυκτιούν κι απελπίζονται με το μεγάλωμα των παιδιών τους έχοντας να αντιμετωπίσουν μικρότερες δυσκολίες, αλλά και για τα παιδιά σας. Είστε η επιβεβαίωση του ότι δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος για το παιδί του, ανεξαρτήτως φύλου. Φροντίστε όμως:

• Να μην αμελείτε τον εαυτό σας. Τα παιδιά σας εξαρτώνται από σας. Προσπαθήστε να είστε εφοδιασμένες με ψυχική και σωματική υγεία για αυτό.
• Να φτιάξετε μια ασφαλή καθημερινότητα για τα παιδιά σας. Μπορεί οι ενήλικες να έχουμε προσδώσει στον όρο καθημερινότητα αρνητική χροιά, για τα παιδιά όμως είναι πηγή ασφάλειας και σταθερότητας.
• Να θέσετε ξεκάθαρους και λογικούς κανόνες στα παιδιά. Τα όρια είναι ευεργετικά και για εσάς και για εκείνα.
• Να θυμάστε ότι είναι αδύνατο να καλύψετε και τους δύο ρόλους με επάρκεια. Μην αισθάνεστε ενοχή για αυτό. Μην σκέφτεστε τι δεν κάνατε αλλά τι έχετε καταφέρει ως τώρα.
• Να βρείτε κι άλλες μητέρες μονογονιούς και μοιραστείτε ιδέες κι εμπειρίες.
• Να φέρεστε στα παιδιά ως τέτοια. Τα παιδιά είναι παιδιά κι όχι ενήλικοι που μπορούν να αναλάβουν τον ρόλο του συντρόφου που δεν είναι παρών.
• Να ζητήσετε στήριξη όταν νιώθετε το βάρος των ευθυνών να σας συνθλίβει.

Χρόνια πολλά, μητέρες, που αποφασίσατε να φέρετε στον κόσμο μόνες ένα παιδί όταν έλεγαν πολλοί να μην το κάνετε ή που χωρίσατε και έχετε πάρει όλες τις υποχρεώσεις του μεγαλώματος των παιδιών ή που δραπετεύσατε από μια σχέση που εσείς και τα παιδιά ήσασταν τα θύματα ή που ο θάνατος σας πήρε τον σύντροφο σας, ή που αποφασίσατε να υιοθετήσετε μόνες σας αλλά και σε σας, που έστω κι αν νομικά δεν είστε μόνες αλλά ο πατέρας των παιδιών ταξιδεύει με πλοία και είστε εσείς το μόνο λιμάνι όλων….χρόνια πολλά σε όλες σας.

*Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης