Συνδικαλιστής, φίλος ή εχθρός του ΥΠΠΑΝ;

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*

Ψάχνοντας στη Wikipedia μπορεί εύκολα κανείς να βρει πως «ο όρος συνδικαλισμός έχει αρχαιοελληνική προέλευση από το "συνδικάτο" που σημαίνει συνήγορος, υπερασπιστής. Η έννοια της συνδικαλιστικής επανάστασης ή του επαναστατικού συνδικαλισμού εμφανίστηκε στα γαλλικά σοσιαλιστικά περιοδικά το 1903 όταν η γαλλική Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας (Confederation générale du travail, CGT) χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το νόημα του συνδικαλισμού. Ο Λάρι Πέτερσον δίνει έναν πιο περιοριστικό ορισμό του συνδικαλισμού βάσει μερικών κριτηρίων:

• Διαφωνία με τα πολιτικά κόμματα.
• Η γενική απεργία ως το υπέρτατο επαναστατικό όπλο.
• Αντικατάσταση του κράτους από μια "ομοσπονδιακή, οικονομική οργάνωση της κοινωνίας".
• Καθιέρωση των συνδικάτων ως τα βασικά δομικά στοιχεία μιας μετα-καπιταλιστικής κοινωνίας.

Ο συνδικαλισμός είναι μια συλλογική δραστηριότητα ανθρώπων που ασκούν το ίδιο επάγγελμα και δραστηριοποιούνται με στόχους την προάσπιση των κοινών τους συμφερόντων και την προβολή των διεκδικήσεών τους. Μορφές συνδικαλισμού είναι η ίδρυση επαγγελματικών ενώσεων (σωματείων, συνδικάτων), η συλλογική προβολή και διεκδίκηση αιτημάτων, η απεργία κτλ.».[1]  

Σύμφωνα λοιπόν με τη θεωρία,  η δουλειά των συνδικαλιστών είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και η προστασία τους από τις αυθαιρεσίες του εργοδότη. Είναι δουλειά τους να βρίσκουν τις στρεβλώσεις, να τις αναφέρουν στον εργοδότη και να απαιτούν την άμεση διόρθωσή τους ως προς το συμφέρον των εργαζομένων μελών του συνδικάτου τους.

Ως προς τη διασφάλιση της σχέσης αυτής αλλά και γενικότερα των καλών εργασιακών σχέσεων, έχει δημιουργηθεί από το Υπουργείο Εργασίας ο Κώδικας Εργασιακών Σχέσεων[2] ο οποίος αποτελεί το φάρο όλων των ιδιωτικών επιχειρήσεων αλλά ταυτόχρονα και των δημόσιων υπηρεσιών. Με βάση αυτόν τον κώδικα λοιπόν, «Οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν το δικαίωµα των εργοδοτών και των εργοδοτουµένων όπως οργανώνονται ελεύθερα σε οργανώσεις της προτίµησης τους, χωρίς οποιαδήποτε παρέµβαση ή θυµατοποίηση από οποιαδήποτε πλευρά». 

Από την άλλη, ο εργοδότης, σύμφωνα με τον κώδικα ,έχει την υποχρέωση να ορίσει άτομο/α το οποίο να ασχολείται με τις διαπραγματεύσεις εργασιακών θεμάτων οι οποίες διαχωρίζονται  σε Συλλογικές ∆ιαπραγµατεύσεις, Συλλογικές Συµβάσεις και Κοινές Συνεννοήσεις ή Προνοµίων της ∆ιεύθυνσης. Μάλιστα αναφέρεται κατά λέξη πως «Σύµφωνα µε τις γενικά αποδεκτές αρχές και θέσµια εργασιακών σχέσεων, αναγνωρίζεται η ύπαρξη θεµάτων που θεωρούνται διαπραγµατεύσιµα, άλλων που θεωρούνται ως θέµατα κοινών συνεννοήσεων και άλλων που θεωρούνται ως προνόµια της διεύθυνσης.  Αυτά δεν καθορίζονται στον παρόντα Κώδικα, εντούτοις θα ήταν επιθυµητό αυτά να κατονοµάζονται στο µέτρο του δυνατού, στις συλλογικές συµβάσεις», «Έστω και αν ένα θέµα δεν αναφέρεται ως θέµα κοινών συνεννοήσεων στην υφιστάµενη συλλογική σύµβαση, εφόσον η συντεχνία ή οι εργοδοτούµενοι ισχυρίζονται ότι η απόφαση που λήφθηκε στο εν λόγω θέµα πιθανόν να επηρεάζει δυσµενώς τους εργοδοτούµενους ή δυνατό να έχει αντίκτυπο στις µετέπειτα σχέσεις µε τον εργοδότη, ο εργοδότης οφείλει όπως προβαίνει σε κοινές συνεννοήσεις µε την συντεχνία ή τους εργοδοτουµένους» (σ.2). “Αναγνωρίζεται  η  υποχρέωση  του  εργοδότη  όπως  δίδει  τη  δέουσα προσοχή στις απόψεις της συντεχνίας ή των εργοδοτουµένων για θέµα που  ανάγεται στον τοµέα των κοινών συνεννοήσεων και όπως δικαιολογεί τυχόν αρνητική απάντηση του. ” (σ.2,3).

Επιπρόσθετα, «Η  αναγνωρισµένη  συντεχνία  ή  συντεχνίες  εντός  της  επιχείρησης  των εργοδοτουµένων µπορούν να υποβάλλουν αιτήµατα προς τον εργοδότη γραπτώς, µε σκοπό   τη   σύναψη   συλλογικής   σύµβασης   που   να   αφορά   την   τάξη   των εργοδοτουµένων που εκπροσωπούν, που να καλύπτουν τα υποβαλλόµενα αιτήµατα, όπως επίσης και άλλους όρους εργασίας που ήδη υφίστανται στην επιχείρηση.  Ο εργοδότης είναι υπόχρεος να αρχίσει συλλογικές διαπραγµατεύσεις µε την ενδιαφερόµενη συντεχνία ή τις ενδιαφερόµενες συντεχνίες, επί των αιτηµάτων, εντός περιόδου  όχι  µεγαλύτερης  των  τριών  εβδοµάδων  από  την  λήψη  τους,  ή  εντός περιόδου  ενός  µηνός  στην  περίπτωση  που  τα  αιτήµατα  αφορούν  παγκύπριας κλίµακας οργανισµούς, επαγγελµατικούς συνδέσµους και ηµικρατικούς οργανισµούς και εφόσον εν τω µεταξύ η συντεχνία έχει αιτιολογήσει τα αιτήµατα της γραπτώς, αφού προηγουµένως ο εργοδότης έχει δώσει λογική προειδοποίηση προς τις συντεχνίες για την πρόθεση του να αρχίσει τις υπό αναφορά διαπραγµατεύσεις. (σ.4).

Στο σημείο αυτό να αναφερθεί πως το Κυπριακό Σύστημα Εργασιακών Σχέσεων βασίζεται στις αρχές της τριμερούς συνεργασίας και της ελεύθερης συλλογικής διαπραγμάτευσης, μέσα από τις διαδικασίες που προβλέπονται στον Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων[3] ο οποίος έχει παρόμοια χρήση και περιεχόμενο με τον Κώδικα Εργασιακών  Σχέσεων.  

Πώς όμως αυτοί οι Κώδικες  μεταφράζονται και χρησιμοποιούνται ως βάση για καλές εργασιακές σχέσεις στο ΥΠΠΑΝ στη Δημοτική Εκπαίδευση; Είναι οι λειτουργοί του ορθοί χειριστές ή απλά αιτία εντάσεων και κωλυσιεργίας; 

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν στο τραπέζι των εκπαιδευτικών, θέματα προς διαπραγμάτευση τα οποία χρήζουν άμεσης διαχείρισης και τα οποία φαίνεται να καθυστερούν εξαιτίας του εργοδότη (των εκπροσώπων του) παρά το γεγονός πως υπάρχει η υποχρέωση της συζήτησης και της εξεύρεσης λύσης.  Ενδεικτικά να αναφέρω το θέμα της Σχολικής Έκθεσης Προόδου του Μαθητή η οποία εφαρμόστηκε βιαστικά και «εκβιαστικά» στην περίοδο εκπαιδευτικής κρίσης του 2018 και πέραν του ότι πάσχει σε ποιότητα, υστερεί σε θέματα ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Αν εξαιρέσει κανείς τον τομέα Α που αφορά στη συμπεριφορά των μαθητών, η αξιολόγηση που καταγράφεται για Μαθηματικά και Ελληνικά είναι ελλιπής, επιφανειακή και δεν έχει οποιοδήποτε αντίκρισμα εφόσον τα παιδιά που χρήσουν βοήθειας δεν μπορούν να τη λάβουν.

Ως εκπαιδευτικός που τη χρησιμοποίησα, μπορώ να πω πως λεπτομερέστερες και ακριβέστερες είναι οι καταγραφές των αποτελεσμάτων των μαθητών με βάση τα τεστ στα διάφορα μαθήματα του ωρολογίου προγράμματος. Δυστύχημα λόγω «ανικανότητας», «αδιαφορίας»; –δεν ξέρω τι να υποθέσω- αποτελεί το ότι ακόμη και με βάση τα αποτελέσματα των τεστ και πάλιν ο μαθητής δεν μπορεί να λάβει οποιαδήποτε εξατομικευμένη βοήθεια εντός του σχολείου καθώς δεν υπάρχει οποιοσδήποτε σχεδιασμός για ενίσχυσή του στα κομμάτια που υστερεί. Οι συναντήσεις για βελτίωση της ακόμη αναμένεται να οργανωθούν παρά τη σημαντικότητα.

Στο ίδιο θέμα, παραβίαση του Κώδικα των Εργασιακών Σχέσεων αποτελεί και η προ ημερών ενημέρωση της ΠΟΕΔ μέσω της δημοσιοποίησης ανακοίνωσης της Συνομοσπονδίας Γονέων Δημοτικής Εκπαίδευσης[4] πως η Αξιολόγηση αυτή θα τους κοινοποιείται γραπτά. Πέρα από την παράβαση του κώδικα εκ μέρους του ΥΠΠΑΝ, είναι άξιον απορίας και το τι θεωρεί ποιοτικό το ΥΠΠΑΝ και θέλει δημοσιοποίησή του στους γονείς, κάτι το οποίο θα αναλύσω σε άλλο μου άρθρο. Άραγε και στη Συνομοσπονδία Δημοτικής έχει προτεραιότητα η δημοσιοποίηση στους γονείς από τη βελτίωση της έκθεσης αυτής σε ποιότητα όπως ισχύει για τους λειτουργούς του ΥΠΠΑΝ;

Δεν μπορώ να μην διερωτούμαι όμως πώς είναι δυνατόν οι μορφωμένοι άνθρωποι εκπρόσωποι της παιδείας να δεχόμαστε να παρουσιάζουμε κάτι τέτοιο στους γονείς εφόσον είμαστε και εμείς οι ίδιοι γονείς! Από την άλλη διερωτώμαι, «δεν ρεζιλεύεται το ΥΠΠΑΝ να προωθεί τέτοιες προχειρότητες ή δεν ενδιαφέρει τους αρμόδιους λειτουργούς του ή ακόμη και την  Κυβέρνηση, να υπάρχει ποιοτική εργασία στην παιδεία του τόπου μας;».

Σε ανάλογη αναμονή είναι και οι διαπραγματεύσεις αναφορικά σε ένα ποιοτικό σχέδιο αξιολόγησης εκπαιδευτικού, εφαρμογής θεσμού υπεύθυνου Τμήματος, προγράμματα για παιδιά ΜΕΒ, προγράμματα που προσφέρονται στο ΔΡΑΣΕ +,  ενισχυτική διδασκαλία, συνθήκες εργασίας εκπαιδευτικών, θέματα Προδημοτικής Εκπαίδευσης, θέματα μετακίνησης ειδικών εκπαιδευτικών, μείωση ωρών διδασκαλίας και ξεκάθαρος ορισμός στα καθήκοντα Διευθυντικών στελεχών σχολείων, θέματα ασφάλειας και υγείας εκπαιδευτικών, θέματα αντικαταστατών, θέματα στελέχωσης  κοκ.

Στη λίστα αυτή προστίθενται και θέματα που εμφανίστηκαν κατά την πανδημία, όπως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ο τεχνολογικός  εξοπλισμός των σχολείων, ο τεχνολογικός αλφαβητισμός των παιδιών μας μέσω των μαθημάτων του ωρολογίου προγράμματος και άλλα. Σκεπτόμενη μάλιστα στον τρόπο με τον οποίο εξαγγέλλονταν και εφαρμόζονταν οι οδηγίες και τα σχέδια  του ΥΠΠΑΝ ήταν και πάλι εμφανέστατο πως η διατήρηση των καλών εργασιακών σχέσεων του ΥΠΠΑΝ με την ΠΟΕΔ δεν ήταν σε προτεραιότητα με αποτέλεσμα τις συνέπειες να τις υποστούν όπως πάντα τα παιδιά και μάλιστα των ευάλωτων ομάδων.   

Επανερχόμενη και στον τομέα των συνδικαλιστών εφόσον είναι και στον τίτλο, διερωτώμαι πόσοι και ποιοι από τους ενεργούς συνδικαλιστές προώθησαν και πάλεψαν για να επικρατήσουν οι αποφάσεις της ΠΟΕΔ στα σχολεία τους; Πόσοι συνεργάστηκαν και τίμησαν τη θέση που κατείχαν και πόσοι ήταν πρωτεργάτες στη δημιουργία του χάους και του διαχωρισμού των εκπαιδευτικών σε στρατόπεδα μέσα στα σχολεία; Πόσοι ήταν υπέρμαχοι των εκπαιδευτικών και πόσοι των πολιτικών του ΥΠΠΑΝ, ή ακόμη χειρότερα, της μερίδας των διευθυντικών στελεχών που θεώρησαν τον εαυτό τους ως ΥΠΠΑΝ και εξάγγελλαν σχέδια και δηλώσεις στους εκπαιδευτικούς τους οι οποίες ήταν είτε παράνομες, ανήθικες με βάση των κώδικα δεοντολογίας ή και παράλογες.

Πόσοι στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και πόσοι κρύφτηκαν από φόβο στιγματισμού και θυματοποίησης σε θέματα μεγίστης σημασίας;  Αυτός είναι ο ρόλος τους εντός των σχολείων; Ως εκπαιδευτικοί αρκούμαστε σε εξυπηρέτηση πελατών μόνο; Τόση η ποιότητά μας;  Δε νομίζω. Πώς θα βελτιωθεί η καθημερινότητα στα σχολεία όταν οι ίδιοι οι συνδικαλιστές δεν βοηθούν σε αυτό; Δεν δρουν παράνομα οι σωστοί συνδικαλιστές. Το αντίθετο. Ελέγχουν τη νομιμότητα των αποφάσεων και προστατεύουν τους συναδέλφους τους από παρανομίες του εργοδότη ή των συναδέλφων τους. Ήταν κομμάτι του ρόλου τους λοιπόν η υποστήριξη και στήριξη των συναδέλφων για λόγους αρχής και όχι μόνον.

Το γεγονός πως στην Κύπρο και μάλιστα στο ΥΠΠΑΝ και τους εκπροσώπους του έχει δημιουργηθεί αρνητική εικόνα για τους συνδικαλιστές, δε σημαίνει πως είναι και ορθή ή πως ισχύει για όλους. Τα πάντα γύρω μας αφορούν τον ΑΝΘΡΩΠΟ και την ποιότητα του ως προσωπικότητα. Οποιοσδήποτε συνδικαλίζεται δε σημαίνει πως έχει δική του ατζέντα ή πως θα χρησιμοποιήσει παράνομα μέσα για να πετύχει συνδικαλιστικά ζητήματα. Εξάλλου, όπως λέει και ο  κώδικας υπάρχει η ανάγκη και η υποχρέωση της συζήτησης με τεκμήρια και από τις δύο πλευρές. Άρα; Εκεί δεν ξεχωρίζουν οι καλύτεροι; Οι πιο ενήμεροι; Σε ποιους εναπόκειται να επιλέγουν την ποιότητα και στους συνδικαλιστές; Να εφαρμόζουν το σωστό κριτήριο επιλογής;

Μήπως είναι καιρός αυτή η καχυποψία και υπεροψία που υπάρχει ανάμεσα στα ανώτερα στελέχη του ΥΠΠΑΝ, να αντικατασταθεί με την υιοθέτηση της θετικής οπτικής και πρόθεσης των εισηγήσεων των συνδικαλιστών ΑΝΘΡΩΠΩΝ και να πάψει να υφίσταται η υπερ άνω αντιμετώπιση ή ακόμη και η θυματοποίηση όποιου συνδικαλίζεται και μιλά;  Η ατομική δράση κάθε συνδικαλιστή είναι εμφανής όχι μόνο στους εκπαιδευτικούς αλλά και στα στελέχη του υπουργείου. Είναι σε θέση λοιπόν οι ανώτεροι να κρίνουν με ποιους, πότε, με τι και γιατί να ασχοληθούν. Είναι σε θέση να κρίνουν κατά πόσο τα ζητήματα που τίθενται έχουν βάση. Έχουν υποχρέωση να συνεργαστούν γιατί δεν είναι εκείνοι ο εργοδότης αλλά τον εκπροσωπούν. Είναι άτομα τα οποία έχουν χρέος να βγάζουν ασπροπρόσωπο με τις δράσεις και πράξεις τους τον εργοδότη τους όπως το ανάλογο χρέος έχουν και οι συνδικαλιστές απέναντι στους εκπαιδευτικούς.

Θεωρητικά εκείνο που ενδιαφέρει και τις δύο πλευρές είναι η παροχή καλύτερης εκπαίδευσης στα παιδιά του κόσμου και η προστασία των εργαζομένων εκπαιδευτικών.  Μελετώντας το ρόλο τους δε διαφαίνεται κάτι διαφορετικό. Είναι κρίμα όμως εξαιτίας κωλυσιεργίας ή και μη έχοντος των ικανών εντός του ΥΠΠΑΝ αλλά έχοντας την ευκαιρία να τους αποκτήσουν και κλείνουν τα μάτια, να γίνονται αιτία να θυματοποιούνται τα παιδιά μας.

*ΜΒΑ- Εργασιακές Σχέσεις- Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού- Οργανωσιακή Ψυχολογία- Σχολική Ψυχολογία

Πρόεδρος ΑΚίΔΑ Πάφου

Εκπαιδευτικός Δημοτικής