ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΣΟΥΛΙΔΗ*
«Αν το παιδί δεν μαθαίνει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, να το διδάξουμε με τον τρόπο που μαθαίνει»
(Maria Montessori)
Μία από τις βασικές αρχές της Παιδαγωγικής Επιστήμης είναι η αρχή της παιδαγωγικής διαφοροποίησης, της δυνατότητας δηλαδή του/της παιδαγωγού να προσαρμόζει τη διδασκαλία του/της κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να πλησιάζει όσο το δυνατό περισσότερο το μαθησιακό «στυλ» των παιδιών που έχει απέναντί του/της, εμπλέκοντάς τα πρακτικά στη μαθησιακή διαδικασία. Σχετικά πρόσφατα (2022) το ΥΠΑΝ προχώρησε στην έκδοση συγκεκριμένου υποστηρικτικού οδηγού για το θέμα, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του για την σχολική επιτυχία. Έργο ιδιαίτερα δύσκολο, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι εκπαιδευτικοί καλούνται να διαφοροποιήσουν ανάμεσα σε άλλα το τι διδάσκουν (περιεχόμενο), το πώς το διδάσκουν (διδακτική μεθοδολογία), το πώς οργανώνουν το μάθημα και το μαθησιακό περιβάλλον, έτσι ώστε να πετύχουν στον στόχο τους.
Αν αναλογιστούμε, με βάση τα όσα έχουμε αναφέρει πιο πάνω, την καταγεγραμμένη αδυναμία των μαθητών μας – αυτό καταδεικνύει πρόσφατη έρευνα - σε ό,τι ονομάζουμε «βασικές δεξιότητες», δηλαδή την ικανότητα των μαθητών μας να διαβάζουν, να κατανοούν αυτό που διαβάζουν, να εκφράζονται (γραπτά ή προφορικά), τότε μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ότι θα πρέπει να συνδυάσουμε ένα παιδαγωγικό μοντέλο που να απαντά σε αυτές τις ουσιώδεις ανάγκες: το διαφορετικό επίπεδο του κάθε μαθητή και την απουσία βασικών δεξιοτήτων. Προφανώς και δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα – την ίδια ώρα όμως είναι κάτι που πρέπει να λύσουμε, πριν προχωρήσουμε σε ό,τι ονομάζουμε ανώτερες νοητικές λειτουργίες (ανάλυση, σύνθεση) και ψηφιακές δεξιότητες.
Για να πετύχουμε στο πιο πάνω στόχο θα πρέπει να γίνουν πολλά: ανάμεσα σε άλλα θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα μαθησιακό περιβάλλον που προωθεί τη μάθηση, την εξερεύνηση, την ανακάλυψη, έτσι ώστε τα παιδιά να θέλουν να μάθουν, θα πρέπει να ξεφύγουμε από το μονολιθικό στήσιμο της διδασκαλίας και να δοκιμάσουμε διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς τη διδακτική μας μεθοδολογία, να ξεφύγουμε από την πολιτική του ενός (και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου) δίνοντας την επιλογή για περισσότερες πηγές πληροφόρησης ενώ, παράλληλα, θα πρέπει, επιτέλους να προσφέρουμε στους μαθητές μας εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης. Εν ολίγοις, θα πρέπει να οραματιστούμε και να υλοποιήσουμε ένα νέο σχολείο.
Όλα τα πιο πάνω προϋποθέτουν μια αλλαγή στην υφιστάμενη κουλτούρα, μια σύγκρουση με όσα έχουν παγιωθεί σε επίπεδο αντιλήψεων και πρακτικών στο δημόσιο σχολείο. Προϋποθέτουν, ακόμη, την ανάγκη έτσι ώστε να δοθεί στην κάθε σχολική μονάδα περισσότερη παιδαγωγική αυτονομία (αναγνωρίζοντας παράλληλα τις ιδιαιτερότητες της κάθε μιας), την εμπλοκή των εκπαιδευτικών στις διαδικασίες της επαγγελματικής τους ανάπτυξης και συνάμα την ριζική διαφοροποίηση της προσφερόμενης ύλης έτσι ώστε να μην ξεφεύγει από αυτό που θα πρέπει να ορίσουμε (επιτέλους!) ως πυρηνική γνώση.
Όλα τα πιο πάνω έχουν συνυπολογιστεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης παιδαγωγικής θεώρησης της υφιστάμενης εκπαιδευτικής κατάστασης και οδήγησαν στην συγκρότηση μιας νέας πρότασης για την Παιδεία, που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του ανεξάρτητου υποψήφιου για την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Μιας πολιτικής πρότασης που αγγίζει πέρα από θεματικές που σχετίζονται με την Σχολική Εκπαίδευση (Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια, Ειδική) και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά και θέματα Πολιτισμού και Αθλητισμού, έχοντας στον πυρήνα της προσπάθειας τον Άνθρωπο. Μια πρόταση που μπορεί να γίνει πράξη, εφόσον ο κυπριακός λαός τιμήσει με την ψήφο του τον ανεξάρτητο Υποψήφιο για την ΠτΔ Νίκο Χριστοδουλίδη και μέσα από την οποία φιλοδοξούμε για την κυριαρχία ενός «νέου πνεύματος» στον χώρο της Εκπαίδευσης, όπως θα έλεγε και ο αείμνηστος παιδαγωγός Αλέξης Δημαράς.
- Διευθυντής Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης / Ιστορικός της Εκπαίδευσης
