ΤΗΣ ΑΓΑΘΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
H σημερινή γιορτή της Παιδείας και των Ελληνικών Γραμμάτων είναι μια μέρα με ειδικό πνευματικό βάρος και περιεχόμενο, γεμάτη συμβολισμούς και νοήματα που σηματοδοτεί εξ ορισμού τους στόχους και τον χαρακτήρα της παιδείας του Ελληνικού Έθνους.
Τιμούμε σήμερα τους τρεις Φωτισμένους Ιεράρχες της Ορθοδοξίας και μέσω αυτών, τη γλώσσα, το βαθύ φιλοσοφικό στοχασμό, τη θερμή αγάπη στο Θεό και τον άνθρωπο. Τιμούμε την ακλόνητη τους πίστη, το πρότυπο της αρετής τους, την προσήλωση στις χριστιανικές αρχές και αξίες της βιοθεωρίας τους. Η θέση που κατέχουν όχι μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και σ΄ αυτήν καθ΄ αυτήν τη συνείδηση του Έθνους, είναι κορυφαία. Το επίτευγμα τους μοναδικό!
Ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζινός και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, συνδυάζοντας την ελληνική κλασική παιδεία με την εμπνευσμένη θεολογική συγκρότηση, κατόρθωσαν να θεμελιώσουν πάνω σε στέρεες βάσεις τη νέα σχέση άρρηκτης συνύφανσης του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό. Στο πολυσχιδές θεολογικό, φιλοσοφικό, ποιμαντορικό και παιδαγωγικό έργο των τριών Οικουμενικών Διδασκάλων, η έννοια της Παιδείας αποκτά εξέχουσα σημασία. Γι΄ αυτούς η Παιδεία αποτελούσε κάτι πολύ ευρύτερο από την απλή συσσώρευση των γνώσεων και τη μηχανιστική επανάληψη στοιχείων και δεδομένων.
Η καταστατική αποστολή της Παιδείας ήταν κυρίαρχα ανθρωποπλαστική και στόχευε στην καλλιέργεια της ψυχής και του νου, στην εξάλειψη της σύγχυσης, της ανασφάλειας και στην επιδίωξη της αυτογνωσίας που οδηγεί στη Θέωση. Το ανέσπερο φως των τριών Πατέρων, απέβλεπε στην επένδυση της διδασκαλίας τους σε προσιτές μορφές ζωής, στη μετουσίωση των ιδεών τους σε πράξη και στην κατ΄ εξοχήν ηθική και ψυχική αγωγή των νέων, των γονέων και των εκπαιδευτικών. Ιδιαίτερα μάλιστα για τους δασκάλους, υπογράμμιζαν εμφαντικά τη βαρύνουσα σημασία του παραδείγματος τους, για τους μαθητές τους. Περιγράφοντας επιγραμματικά τους βασικούς οδοδείκτες της επιτυχημένης Παιδείας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, τους συνόψιζε σε τέσσερα σημεία οργανικά δεμένα με την αγάπη, ως εξής:
Με άλλα λόγια, διέγραφε μια πορεία που αποσκοπούσε στον εξοπλισμό του ανθρώπου με τα εφόδια εκείνα που θα τον οδηγήσουν σε μια πνευματική ανάταση και εγρήγορση, στη διάκριση του καίριου από το ασήμαντο, του μόνιμου από το πρόσκαιρο, στην ορθή κρίση και πράξη.
Ζούμε αναμφισβήτητα στον αιώνα των ραγδαίων τεχνολογικών και οικονομικών αλλαγών και ιλιγγιωδών κοινωνικών, αλλά και διεθνοπολιτικών ανακατατάξεων. Μέσα από τη δυναμική που αναπτύσσεται και τις νέες απαιτήσεις που εκδηλώνονται, υπαγορεύεται πιεστικά ο αποπροσανατολισμός της κατεύθυνσης των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων και ο επαναπροσδιορισμός των εκπαιδευτικών δομών, έτσι ώστε να απαντήσουν δημιουργικά στις σύνθετες προκλήσεις που γεννιούνται. Μπροστά στο σκηνικό αυτό, η αναστροφή με το παιδευτικό και παιδαγωγικό περιεχόμενο του έργου των τριών Ιεραρχών, μπορεί να αποδεικτεί πολύτιμη και πολλαπλά γόνιμη. Μπορεί να επενεργήσει ως ένα δημιουργικό έναυσμα στον τρόπο που παρουσιάζονται αλλά και αντιμετωπίζονται, τα ζητήματα της εκπαίδευσης.
Για τον λόγο αυτό σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι αναγκαίο να ενωτισθούμε τα μηνύματα της επετείου. Μηνύματα, άλλωστε, πάντοτε επίκαιρα που περιλαμβάνουν την αισιοδοξία και την αγωνιστική διάθεση ως συστατικά στοιχεία στη δύσκολη αντικατοχική πορεία που καλούμαστε να ακολουθήσουμε, ενάντια στη βουλιμία του Τουρκικού Αττίλα. Επιταγές που θα μας επιτρέψουν να ιχνηλατίσουμε τις σωστές διόδους και θα βοηθήσουν το λαό μας να κάνει πράξη το αγκάλιασμα της ελευθερίας. Δεν είναι τώρα ώρα που θα συμβιβαστούμε με το άδικο. Ανήμερα της γιορτής των Γραμμάτων, δηλώνουμε απερίφραστα για μια ακόμα φορά, την πίστη και την εμμονή μας στο ωραίο και στο αληθινό: στη Δικαιοσύνη.
Η ξεχωριστή αυτή μέρα, ας επισφραγίσει με τρόπο πανηγυρικό τη δημιουργική πορεία στην οποία βρίσκεται ο/η κάθε εκπαιδευτικός. Παράλληλα, ας αποτελέσει πρόσφορη ευκαιρία απόδοσης τιμής και οφειλόμενης ευγνωμοσύνης εκ μέρους της πολιτείας, αλλά και της κοινωνίας προς τους άξιους σκαπανείς της εκπαίδευσης, οι οποίοι με την ευσυνείδητη εργασία και το ζήλο τους, κρατούν ψηλά το μορφωτικό επίπεδο των σχολείων του τόπου μας, καταξιώνοντας ταυτόχρονατη γλώσσα και τον πολιτισμό μας.
Επιλέγοντας ως πλοηγό στο ταξίδι ανάμεσα στις ανάσες των γραμμάτων τον Κωστή Παλαμά, δεν μπορούμε γι΄ άλλη μια φορά να μείνουμε ασυγκίνητοι μπροστά στη διαχρονικότητα των στίχων του και την παρότρυνση στον Δάσκαλο, μέσα από το ομώνυμο ποίημα:
Χτισ΄ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!
Κι αν λίγη δύναμη μεσ το κορμί σου μένει,
Μην κουρασθείς. Είν΄ η ψυχή σου ατσαλωμένη.
Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά,
Ο πόλεμος να μη μπορεί να τα γκρεμίσει.
Τι κι αν πολλοί σ΄ έχουνε λησμονήσει;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
Τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη,
Υπομονή! Χτίζε, σοφέ της κοινωνίας το παλάτι…
*Δ/ντρια Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης
Πρόεδρος Επαρχιακής Επιτροπής ΠΟΕΔ Λ/σίας
