ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*
Σύμφωνα με τον Barkley ο ορισμός της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας είναι η αναπτυξιακή διαταραχή γενετικής και νευρολογικής κυρίως αιτιολογίας, η οποία εμφανίζεται κατά τη νηπιακή ηλικία, επιμένει στον χρόνο και στις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας σοβαρής αισθητηριακής βλάβης, καθυστέρησης στη γλωσσική ανάπτυξη, αυτισμού ή παιδικής ⁸ψύχωσης (Barkley, 1998).
Οι Τύποι ΔΕΠΥ κατατάσσονται ως ακολούθως:
-Υπερισχύων τύπος διάσπασης προσοχής, όταν υπάρχει διάσπαση προσοχής, αλλά όχι υπερκινητικότητα.
-Υπερισχύων τύπος υπερκινητικότητας, όταν υπάρχει υπερκινητικότητα, αλλά όχι και διάσπαση προσοχής.
-Όταν υπάρχει και υπερκινητικότητα και διάσπαση.
Μετά από τη διάγνωση από παιδοψυχίατρο ή εκπαιδευτικό ή κλινικό ψυχολόγο, το παιδί συνήθως αρχίζει το εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης/αγωγής που δύναται να περιλαμβάνει συνεδρίες/μαθήματα από εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή και ειδικό παιδαγωγό και την άριστη συνεργασία αναμεταξύ τους προς όφελος του παιδιού.
Εάν το παιδί φοιτά σε γενική τάξη νηπιαγωγείου ή δημοτικού σχολείου θα μπορούσαν να δοθούν συμβουλές από τον εργοθεραπευτή, τον λογοθεραπευτή τον ειδικό δάσκαλο ως προς την διαμόρφωση της τάξης χωρίς να παρεμβαίνει στο έργο του/της εκπαιδευτικού.
Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μια μικρή άδεια γωνία, όπως η αγαπημένη εικόνα του παιδιού ή εναλλακτικά μια εικόνα που ηρεμεί όπως η γαλάζια θάλασσα ή το πράσινο γρασίδι στο πεδίο βλεμματικής επαφής του παιδιού προς τον εκπαιδευτικού ώστε, σε περίπτωση που νοιώθει ότι δεν συγκεντρώνεται ή νοιώθει την ανάγκη να κινηθεί να κοιτάζει στο συγκεκριμένο σημείο μετά από εξάσκηση.
Οι γενικές οδηγίες στην τάξη να δίνονται και ονομαστικά, σε ατομικό επίπεδο καθώς και να προτρέπει ο εκπαιδευτικός το παιδί να διατηρεί βλεμματική επαφή κοιτάζοντας τον/την.
Επιπλέον, το παιδί να γνωρίζει τους κανόνες της τάξης και με οπτικό υλικό που συνήθως υπάρχει στις τάξεις όπως και να γνωρίζει τα δικά του όρια που περιορίζονται στο θρανίο του. Μπορεί να κινείται αλλά στο θρανίο του που να είναι στη πρώτη σειρά ώστε να του παρέχεται βοήθεια και να συγκεντρώνεται πιο εύκολα. Η οριοθέτηση παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού.
Ακόμη, αν είναι εφικτό μπορούν να εισαχθούν εκπαιδευτικά παιχνίδια στο πρόγραμμα και να δίνεται fidget toys ως επιβράβευση.
Μια επιπλέον συμβουλή είναι το παιδί να έχει συχνά τον ρόλο του Βοηθού ώστε να του παρέχεται η δυνατότητα να κινηθεί εντός της τάξης διανέμοντας το υλικό στους συμμαθητές/τριες του/της.
Τα παραπάνω, δύναται να χρησιμοποιηθούν και από τους λογοθεραπευτές εκτός την τελευταία συμβουλή λόγω του εξατομικευμένο προγράμματος.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το σώμα επηρεάζει τον εγκέφαλο όσο ο εγκέφαλος το σώμα. Στο πρόσφατο βιβλίο του, Spark, ο John Ratey, ιατρός (M.D.), δείχνει ότι η σωματική δραστηριότητα - ακόμα και κάτι τόσο μικρό όσο το ταράζωμα των χεριών- αυξάνει τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών την ντοπαμίνη και επινεφρίνη με τον τρόπο που κάνουν τα φάρμακα ΔΕΠΥ. Και οι δύο χημικές ουσίες παίζουν βασικό ρόλο στην όξυνση της εστίασης και στην αύξηση της προσοχής.
Σύμφωνα με τον Zentall, μια δραστηριότητα που χρησιμοποιεί μια αίσθηση διαφορετική από αυτή που απαιτείται για την κύρια εργασία - ακούγοντας μουσική ενώ διαβάζετε ένα εγχειρίδιο κοινωνικών σπουδών - μπορεί να βελτιώσει την απόδοση σε παιδιά με ΔΕΠΥ. Το να κάνεις δύο πράγματα ταυτόχρονα, όπως διαπίστωσε, εστιάζει τον εγκέφαλο στο πρωταρχικό καθήκον.
Στην αίθουσα λογοθεραπείας είναι εφικτό να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά μέσα και εργαλεία που θα διευκολύνουν τις συνεδρίες με αποτέλεσμα να καταστούν πιο διασκεδαστικές.
Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μετατροπές στην καρέκλα και παιχνίδια για τα χέρια ώστε, να διοχετεύει την ενέργεια του το παιδί όπως παρακάτω.
Chair Rubber Bands -ελαστικά ελατήρια για την καρέκλα που προσομοιάζουν με τα ελατήρια αντίστασης, Bouncyband Wiggle Feet- διοχετεύει την ενέργεια στα μαξιλαράκια των ποδιών, Chair -μετατρέπουν σε κουνιστή την καρέκλα και Cushion -μαξιλαράκι που φουσκώνει και κουνιέται. Τα ελατήρια δεν ενδείκνυται στην τάξη σε παιδιά με παρορμητικότητα.
Τα fidget toys που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν επιβράβευση ή για χρήση στην τάξη είναι kneaded eraser -σβηστήρι που προσομοιάζει με πλαστελίνη, Fidgeting Finger Springs λαστιχένιοι ενωμένοι κύκλοι για τα δάκτυλα, Sand-Filled Stress Balls-οι διάσημες μπάλες αντιστρές γεμισμένες με άμμο, χαρτί με μαρκαδόρους, Tangle fidget -παιχνίδι που μοιάζει μπερδεμένο, Boinks -μικροί βώλοι που μετακινούνται συσκευασμένοι σε ναύλο, Monkey Ring-δαχτυλίδι για παιδιά και με αισθητηριακές συμπεριφορές, Wikki Stix -ξυλάκια φτιαγμένα από κερί και νήμα κατάλληλα για παιδιά και με δυσκολίες στις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας καθώς και με αισθητηριακά προβλήματα, putty- πολυμερή από σιλικόνη, Palm Weight – βαρίδι που τοποθετείται στην παλάμη για παιδιά και με χέρια που τρέμουν και με λανθασμένη λαβή μολυβιού, Chew Stixx- παιχνίδι κατάλληλο για Μάσημα, Gripmaster Hand Exerciser-κατάλληλο για πιο απαιτητικά παιδιά που επιζητούν σημασία και επιδίδονται στα αθλήματα που απαιτείται κτίσιμο μυών, Ziggy Pasta- παιχνίδι που μοιάζει με ζυμαρικά με διαφορετική υφή, Fidget Keyboard- πληκτρολόγιο που έφτιαξε πατέρας για το παιδί του με ΔΕΠΥ με άσκηση πίεσης στα πλήκτρα, square wave- τετράγωνο με κυματώδης κινήσεις και Fidget cube – κύβος με γκάμα χρωμάτων με ενσωματωμένα πλήκτρα και ρολάκια.
Στο σπίτι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα πιο πάνω fidget toys, Fidget spinner και Denim Pocket Lap Pad για ηρεμία τα οποία ενδείκνυνται μόνο για χρήση στο οικιακό περιβάλλον κι όχι στο σχολικό περιβάλλον.
Επιπλέον , ο χώρος μελέτης στο σπίτι μπορεί να είναι εφοδιασμένος με τα άκρως απαραίτητα όπως τα βιβλία-τετράδια του σχολείου για την ημερήσια μελέτη, μολύβι και σβηστήρι, μακριά από το παράθυρο και με άδειο τοίχο χωρίς ερεθίσματα. Ημερήσιο πρόγραμμα ρουτίνας είναι ιδιαίτερα χρήσιμο με πίνακα που μπορούν να δημιουργήσουν οι γονείς ή να αγοράσουν όπως και οι επαγγελματίες. Ηλεκτρονικός υπολογιστής ή η ταμπλέτα να εμπερικλείει μόνο τα απαραίτητα και με παιχνίδια όπως παζλ, λαβύρινθους, μνημονικά παιχνίδια κ.ά. με χρονικό περιορισμό.
Λογισμικά και παιχνίδια υπάρχουν από δωρεάν μέχρι υψηλού κόστους όπως στην δωρεάν ιστοσελίδα toytheather, η εφαρμογή WHAAM του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, το εκπαιδευτικό λογισμικό «Πάω Δημοτικό» για κάθε τάξη του Δημοτικού, το Σύστημα Νευροανάδρασης ΔΕΠΥ , Αισθητήρας EEG κ.ά.
Στο λογοθεραπευτικό πρόγραμμα απαιτείται να ενταχθούν τα ακόλουθα:
Αρθρωτικοφωνολογικές ασκήσεις μέσω παιχνιδιών(αν ενδείκνυται) σε παιδιά με αρθρωτικές και φωνολογικές διαταραχές.
Κοινωνικές ιστορίες ώστε να επικοινωνεί ορθά το παιδί τόσο σε προφορικό όσο και σε γραπτό λόγο.
Μνημονικές ασκήσεις, ανάλογα με τις δυσκολίες κυρίως δύναται έμφαση στις ασκήσεις εργαζόμενης ή εργασιακής μνήμης ,ασκήσεις παρατήρησης, συνειρμού και συσχέτισης που βοηθούν στην αύξηση χρόνου συγκέντρωσης και στη διεύρυνση δεξιοτήτων μελέτης.
Στοιχεία παιχνιδοθεραπειας όπως παίξιμο ρόλων με φιγούρες και παιχνίδια που απαιτείται βασίζονται στις αισθήσεις αφής όρασης, ακοής για την εξάσκηση της αντίληψης-κατανόησης και συνδυασμό στοχοθέτησης διατήρησης ενδιαφέροντος παιδιού, διοχέτευση της Υπερκινητικότητας.
Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα ελαττώνονται σε σημαντικό βαθμό, η διάσπαση με τη βοήθεια των ειδικών και σε άρτια συνεργασία με τους γονείς μπορούν σαν ενήλικες να αναπτύξουν και φτάσουν στο απόγειο τις δυνατότητες τους και να ζουν μια πλήρη και ευτυχισμένη ζωή.
«Η εκπαίδευση ακόμα κι ενός μικρού παιδιού, δεν έχει στόχο να το προετοιμάσει για το σχολείο, αλλά για τη ζωή». Μαρία Μοντεσσόρι
Πηγές :
https://add-adhd.org.cy/orismos-depy/
http://logotherapeia.blogspot.com/2012/03/blog-post.html?m=1
https://www.additudemag.com/focus-factors/
https://www.brainbalancecenters.com/blog/great-classroom-friendly-fidgets-for-students-with-adhd
https://www.additudemag.com/slideshows/fidget-toys-for-classroom-focus-top-picks-for-adhd/
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια
