ΤΗΣ ΡΑΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Τους τελευταίους μήνες επικρατεί μεγάλος αναβρασμός στη δημόσια σφαίρα με αφορμή την πρόσφατη ψήφιση νομοθεσίας από την Κυπριακή Βουλή με την οποία καθίσταται υποχρεωτική δια νόμου η Ολιστική Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση. Τι ίσχυε όμως μέχρι τώρα και τι θα αλλάξει; Υπήρχε πράγματι ανάγκη για νομοθετική ρύθμιση ενός γνωστικού αντικειμένου στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα; Νομιμοποιείται η Βουλή να ρυθμίζει με νόμους το περιεχόμενο των αναλυτικών μας προγραμμάτων ή αυτό θα έπρεπε να αποτελεί ευθύνη των αρμόδιων θεσμικών φορέων;
Η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση στο Κυπριακό Δημόσιο Σχολείο δεν είναι κάτι καινούριο. Έχει ενταχθεί στα αναλυτικά μας προγράμματα στο πλαίσιο του μαθήματος της Αγωγής Υγείας από το 2011. Το μάθημα της Αγωγής Υγείας αποτελεί μια θετική καινοτομία που βασίστηκε σε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα και εισάχθηκε στο πλαίσιο της τότε Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Η Αγωγή Υγείας δομείται σε τέσσερεις βασικές θεματικές ενότητες με τις σχετικές υποενότητές τους:
1) Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση Εαυτού (ανάπτυξη και εξέλιξη εαυτού, συναισθηματική εκπαίδευση και αυτοεκτίμηση, αξίες ζωής).
2) Ανάπτυξη Ασφαλούς και Υγιεινού Τρόπου Ζωής (υγιεινός τρόπος ζωής και συνθήκες ζωής, φαγητό και υγεία, φυσική δραστηριότητα, ασφάλεια).
3) Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού (οικογενειακός προγραμματισμός, σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και σχέσεων, αποδοχή και διαχείριση διαφορετικότητας και διαπολιτισμικότητας).
4) Δημιουργία Ενεργού Πολίτη (αγωγή του καταναλωτή, οικονομική κι επαγγελματική αγωγή, δικαιώματα και υποχρεώσεις).
Η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση αποτελεί υποενότητα του 3ου θεματικού άξονα που αφορά τη «Δημιουργία και Βελτίωση του Κοινωνικού Εαυτού» και διδάσκεται μέσω προτεινόμενου διδακτικού υλικού στην Προδημοτική, στην Α’, Β’, Γ’ και Στ’ Δημοτικού. Το υλικό αυτό βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΥΠΑΝ στο πεδίο που αφορά το εκπαιδευτικό υλικό του μαθήματος της Αγωγής Υγείας (https://agogyd.schools.ac.cy/index.php/el/).
Ας δούμε λοιπόν τους επικρατέστερους ισχυρισμούς που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλώντας τεραστίων διαστάσεων ηθικό πανικό.
Πρώτος Ισχυρισμός
«Η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση προωθεί τις πρόωρες σεξουαλικές σχέσεις στα νήπια και αφαιρεί την παιδική τους αθωότητα».
Εάν μπει κάποιος στον κόπο να διαβάσει το σχετικό υλικό που αφορά την Προδημοτική και την Α΄ Δημοτικού και συγκεκριμένα τον εξαιρετικό Οδηγό που γράφτηκε πρόσφατα με τίτλο: «Λέμε ΟΧΙ» με προτεινόμενες δραστηριότητες για εκπαιδευτικούς, θα διαπιστώσει ότι δεν υφίσταται ο παραμικρός λόγος για τόσο έντονες αντιδράσεις. Στον Οδηγό για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση υπάρχουν εισηγήσεις προς εκπαιδευτικούς για διδακτικές προσεγγίσεις που αφορούν όλα όσα αναμένεται τα παιδιά να μάθουν πχ να κατανοούν ότι το σώμα τους τούς ανήκει και ότι κανείς δεν μπορεί να τα αγγίζει χωρίς την άδειά τους, να λένε «Όχι» με άμεσο και αποφασιστικό τρόπο σε περίπτωση ανάρμοστης σωματικής επαφής, να ενημερώνουν άμεσα κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύονται και να επιμείνουν έως ότου κάποιο άτομο πάρει το θέμα στα σοβαρά, να διακρίνουν ότι έχουν στο σώμα τους μέρη τα οποία είναι ιδιωτικά και να αναγνωρίζουν ποια είναι αυτά, να αντιλαμβάνονται τη διαφορά ανάμεσα στο καλό και κακό άγγιγμα, να γνωρίζουν τον «Κανόνα των Εσωρούχων» και να κατανοούν ότι το όριο είναι το εσώρουχο, να κατανοούν ότι δεν είναι αποδεχτό κανένα άτομο να τους ζητήσει να δει ή να αγγίξει τα σημεία στο σώμα τους τα οποία καλύπτονται με εσώρουχο ή αντίστοιχα να δουν ή να αγγίξουν τα ιδιωτικά μέρη στο σώμα κάποιου άλλου ατόμου, να μάθουν να ζητούν βοήθεια από κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύονται σε περίπτωση που δεν είναι σίγουρα αν η συμπεριφορά κάποιου άλλου ενήλικου ατόμου είναι αποδεκτή ή όχι, να κατανοούν τη διαφορά καλών και κακών μυστικών, να μάθουν ότι πρέπει να αποκαλύπτουν μυστικά τα οποία τους κάνουν να νιώθουν άγχος, αμηχανία φόβο, στεναχώρια, σε άτομα που εμπιστεύονται και τους κάνουν να νιώθουν ασφάλεια, να αντιληφθούν ότι πρέπει να μιλούν για αυτά τα θέματα με τους γονείς τους, να γνωρίζουν σε ποιο άτομο να απευθυνθούν για να μιλήσουν σε περίπτωση που ανησυχούν, στενοχωριούνται ή θλίβονται, να αναφέρουν το δίκτυο ασφάλειάς τους με άτομα στα οποία μπορούν να αποταθούν για βοήθεια σε περίπτωση που κάποιο γνωστό ή άγνωστο άτομο τούς προσφέρει δώρα, τους ζητάει να κρατάνε κάποιο μυστικό ή/και τους ζητάει να μείνουν μόνοι μαζί του, να κατανοούν ότι κάποιος/α που ήδη γνωρίζουν και εμπιστεύονται μπορεί να βλάψει (γνωστός/ή δράστης) είτε τα ίδια είτε κάποιο άλλο παιδί, να γνωρίζουν κανόνες προστασίας από άγνωστα άτομα και να γνωρίζουν ότι υπάρχουν ειδικοί, οι οποίοι μπορούν να τα βοηθήσουν, αλλά και τηλεφωνικές γραμμές για βοήθεια και συμβουλές. Τα πιο πάνω μπορείτε να διαβάσετε στον Οδηγό του ΥΠΑΝ που βρίσκεται στην ιστοσελίδα της Αγωγής Υγείας με τίτλο «Λέμε ΟΧΙ», Α’ Έκδοση, 2022).
Δεύτερος Ισχυρισμός
«Θα ενθαρρύνονται να εκφράζουν σεξουαλικές ανάγκες από την ηλικία των 4 με 6 ετών και θα διδάσκονται την ομοφυλοφιλία»
Ουδέν αναληθέστερον. Καμία αναφορά δεν υπάρχει που να ενθαρρύνει τα παιδιά να γίνουν ομοφυλόφιλα (εξάλλου η επιστήμη εδώ και 50 χρόνια έχει καταλήξει πως δεν είναι ασθένεια αλλά ακόμα μια έκφανση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας). Αυτό που σίγουρα ενθαρρύνει όμως είναι την προστασία ΟΛΩΝ των παιδιών από εκφοβιστικές συμπεριφορές αλλά και τον σεβασμό οποιασδήποτε μορφής διαφορετικότητας σύμφωνα και με την Αντιρατσιστική Πολιτική του ΥΠΑΝ. Στη Β’ Δημοτικού υπάρχουν διδακτικές ενότητες με θεματολογία την έννοια της οικογένειας και τις διάφορες μορφές της (δηλαδή τα παιδιά να διερευνούν και να κατανοούν την έννοια της οικογένειας μέσα από τις διάφορες μορφές της, να κατανοούν ότι η οικογένεια αποτελείται από άτομα που αγαπούν, νοιάζονται και φροντίζουν το ένα το άλλο με διάφορους τρόπους, να αναγνωρίζουν και να παρουσιάζουν τις διάφορες μορφές οικογένειας). Υπάρχουν επίσης ενότητες που αφορούν τα αναπαραγωγικά και ιδιωτικά μέρη του σώματος (δηλαδή να ονομάζουν τα αναπαραγωγικά μέρη του σώματος με τους επιστημονικούς όρους, να κατανοούν τον όρο «ιδιωτικά μέρη» και την ανάγκη προστασίας αυτών των μερών, να υιοθετούν συμπεριφορές προστασίας των ιδιωτικών μερών του σώματος). Στην Γ’ Δημοτικού μαθαίνουν για τους παράγοντες που επιδρούν στην εδραίωση υγιούς οικογενειακού κλίματος, για την αποδόμηση των στερεοτυπικών ρόλων των φύλων και τις διάφορες μορφές κακοποίησης. Σχετικό υλικό για τις ενότητές αυτές προτείνεται στον εξαιρετικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο οδηγό του ΥΠΑΝ για εκπαιδευτικούς με τίτλο «Ταξίδι Ζωής» ο οποίος υπάρχει αναρτημένος στο διαδίκτυο.
(https://archeia.moec.gov.cy/sd/299/agogi_ygeias_taxidi_zois.pdf).
Τρίτος Ισχυρισμός
«Παιδιά 9-12 χρονών θα ενθαρρύνονται ότι είναι εντάξει να έχουν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή σε τόσο μικρή ηλικία»
Πουθενά και σε καμία περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Απεναντίας, όταν τα ζητήματα της σεξουαλικότητας προσεγγίζονται με αποενοχοποιημένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο ώστε τα παιδιά να λαμβάνουν πληροφόρηση από έγκυρες πηγές αντί από ακατάλληλο υλικό στο διαδίκτυο τότε μειώνονται οι πιθανότητες για πρόωρη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων.
Στην Στ’ Δημοτικού, όπου τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία, εντάσσονται ενότητες που αφορούν τη σεξουαλική ωρίμανση, τρόπους έκφρασης της σεξουαλικότητας και την έμμηνο ρήση. Μαθαίνουν δηλαδή να ορίζουν τη σεξουαλική ωρίμανση, τους τρόπους έκφρασης της σεξουαλικότητας, να συζητούν πτυχές που αφορούν την έκφραση της σεξουαλικότητας και τη σεξουαλική ωρίμανση κατά την εφηβεία, να διευκρινίζουν εσφαλμένες εντυπώσεις γύρω από τη σεξουαλικότητα, να υιοθετούν στάσεις σεβασμού της ιδιωτικότητας του κάθε ατόμου και να εισηγούνται τρόπους αντιμετώπισης βίαιων συμπεριφορών.
Στην Στ’ τάξη θα μάθουν, επίσης, για πρώτη φορά μύθους και πραγματικότητες ως προς την στύση, την εκσπερμάτωση, τον αυνανισμό και την ονείρωξη αφού προσεγγίζονται με κατάλληλες παιδαγωγικές μεθόδους ως φυσιολογικές ανθρώπινες σωματικές λειτουργίες μακριά από επιβλαβείς παρανοήσεις. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στις σελ. 77-78 του Οδηγού για Εκπαιδευτικούς με τίτλο «Ταξίδι Ζωής», ΥΠΑΝ).
Ανάμεσα σε άλλα διερευνούν έννοιες όπως το φλερτ (δηλαδή υγιείς τρόπους εκδήλωσης συμπάθειας με συμπεριφορές που φανερώνουν το ενδιαφέρον ενός προσώπου προς κάποιο άλλο). Το φλερτ προσεγγίζεται ως ένα όμορφο κομμάτι της ανθρώπινης ζωής το οποίο το κάθε άτομο καλείται να ανακαλύψει και να βιώσει μόνο του (στόχος είναι η απενεχοποίηση των παιδιών σε περίπτωση που νιώθουν ενοχικά για αθώες δικές τους συμπεριφορές αφού βρίσκονται σε μια ηλικία που ξεκινά η έκφραση της σεξουαλικότητάς τους) όπως επίσης και η συνειδητοποίηση της ανάγκης για σεβασμό της ιδιωτικότητας του κάθε ατόμου γύρω από αυτό το θέμα. Μαθαίνουν επίσης να σέβονται τη σεξουαλικότητα κάθε ατόμου και να προστατεύονται από οποιανδήποτε σεξουαλικά επιβλαβή συμπεριφορά π.χ. αν τα ενοχλήσει κάποιο άτομο στα προσωπικά μέρη με οποιονδήποτε τρόπο, καταγγελία, αναζήτηση βοήθειας σε ενήλικα άτομα που εμπιστεύονται, κ.ά. (σελ. 74, «Ταξίδι Ζωής», ΥΠΑΝ).
Για να παραχθεί όλο το πιο πάνω υλικό εργάστηκαν πολλοί εμπειρογνώμονες και έγκριτοι οργανισμοί όπως ο ΚΣΟΠ (Κυπριακός Σύνδεσμος Οικογενειακού Προγραμματισμού) με μεγάλη εμπειρία κι επιστημοσύνη στα θέματα αυτά ακολουθώντας τα συμπεράσματα που κατέδειξαν πλήθος ερευνητικών δεδομένων ως προς την αναγκαιότητα περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης εντός του σχολικού προγράμματος αφού συμβάλλει θετικά στις υγιείς διατομικές σχέσεις και στην πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης.
Αν από την άλλη, θεωρούν κάποιοι γονείς ότι τα ζητήματα αυτά δεν αφορούν το σχολείο αλλά άπτονται των δικών τους προσωπικών πεποιθήσεων, τότε η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Ο κάθε γονέας έχει σαφώς το αναφαίρετο δικαίωμα να μεγαλώσει τα παιδιά του με βάση το δικό του σύστημα ηθικών αρχών. Ωστόσο η πολιτεία οφείλει να προστατεύει τα παιδιά από κινδύνους προωθώντας υγιείς σχέσεις τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους άλλους που θα στηρίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και στην επικοινωνία χωρίς να επιτρέπει αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις με αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη των παιδιών μας.
Ο ηθικός πανικός που έχει πάρει πλέον επικίνδυνες διαστάσεις μόνο ζημιά προκαλεί αφού στηρίζεται σε ψευδή στοιχεία και ανυπόστατους ισχυρισμούς. Καμία ατζέντα της δήθεν «νέας τάξης πραγμάτων» δεν υπηρετούν όσοι και όσες συνέβαλαν στη συγγραφή κι εφαρμογή των οδηγών για σεξουαλική αγωγή στο κυπριακό εκπαιδευτικό πλαίσιο και σίγουρα κανείς εκπαιδευτικός δεν επιχειρεί να αφαιρέσει την παιδική αθωότητα από τα παιδιά μας. Το μόνο που προσπαθούν να κάνουν οι ειδικοί μαζί με τους χιλιάδες εκπαιδευτικούς που καλούνται να εφαρμόσουν τις εισηγήσεις τους είναι να προάγουν την ψυχική, σωματική και κοινωνική υγεία των παιδιών μας. Το αν επιτυγχάνεται αυτό και σε ποιο βαθμό, είναι άλλη μεγάλη συζήτηση αφού χρειάζονται πράγματι πιο οργανωμένες επιμορφώσεις από το αρμόδιο Υπουργείο αλλά και ενίσχυση της Ομάδας Συμβούλων Αγωγής Υγείας του ΥΠΑΝ.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί επίσης, πως η Αγωγή Υγείας ενώ έχει πλούσιο υλικό υπό μορφή οδηγών για εκπαιδευτικούς στην ιστοσελίδα του ΥΠΑΝ, είναι το μοναδικό μάθημα στο αναλυτικό μας πρόγραμμα που δεν έχει σχολικό εγχειρίδιο για παιδιά με αποτέλεσμα να δημιουργείται ασάφεια και δικαιολογημένη σύγχυση στους γονείς. Θεωρώ αναγκαιότητα τη συγγραφή βιβλίων για παιδιά για διάφορους λόγους που δεν αποτελούν κεντρικό θέμα του παρόντος άρθρου.
Το μόνο βέβαιο είναι πως οι υστερικές και υπερβολικές αντιδράσεις αγγίζουν πλέον τα όρια της παράνοιας. Συγκεντρώσεις σε εκκλησίες με κηρύγματα ενάντια στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, διαδικτυακά ψηφίσματα για κατάργηση της σεξουαλικής αγωγής, πεφωτισμένοι πολέμιοι που αποκαλύπτουν την «αλήθεια», αναρτήσεις που πολεμούν ανύπαρκτους εχθρούς και φανταστικούς διαφθορείς αθώων παιδικών ψυχών, έχουν πλέον δημιουργήσει φόβο, ανασφάλεια και ερωτηματικά σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας. Το μόνο που επιτυγχάνουν τέτοιες καταστροφολογίες είναι να δημιουργούν αχρείαστες εντάσεις και επιζήμια δίπολα που διχάζουν την κοινωνία για ένα τόσο θεμελιώδες και κατοχυρωμένο δια νόμου δικαίωμα των παιδιών που αποτελεί κι επιβαλλόμενη υποχρέωση ενός σύγχρονου δημοκρατικού κράτους που θέλει να στηρίζεται στον ορθό λόγο αντί σε προκαταλήψεις, φοβίες και ψευδοεπιστημονικές απόψεις.
Με όλα αυτά που συμβαίνουν τελευταίως, με όλη την ημιμάθεια, τον ανορθολογισμό και την συνωμοσιολογία που επικρατεί, η μοναδική μας ελπίδα πλέον είναι να βάλει ο Θεός το χέρι του για να προστατεύσει τα παιδιά μας από την παράνοια που επικρατεί, όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται αυτό. Γιατί η Επιστήμη, έχει σηκώσει πλέον τα χέρια ψηλά.
*Εκπαιδευτικός Δημοτικής
