ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Για άλλη μια σχολική χρονιά οι εκπαιδευτικοί καλέστηκαν να συμπληρώσουν τη Σχολική Έκθεση Προόδου. Καλέστηκαν πάλι να βάλουν αστεράκια σε κάποια γενικά, αόριστα και αμφιβόλου χρησιμότητας κριτήρια αξιολόγησης, όπως «Αριθμοί και Πράξεις», «Κατανόηση Γραπτού Λόγου» κ.ά. Θεμελιώδεις έννοιες της αξιολόγησης, όπως η εγκυρότητα, η αξιοπιστία και το κατά πόσο η συγκεκριμένη ΣΕΠ είναι πρακτική και λειτουργική φαίνεται να μην υπάρχουν.
Πέραν της πιο πάνω προβληματικής κατάστασης, υπήρξαν δεσμεύσεις από το ΥΠΑΝ ότι το Ενιαίο Σχέδιο Αξιολόγησης Μαθητή/τριας θα τύγχανε αξιολόγησης σε ετήσια βάση και ότι θα ακολουθούσε διάλογος με την ΠΟΕΔ, για την εφαρμογή της ΣΕΠ και τον τρόπο συμπλήρωσής της. Δυστυχώς, αυτό δεν έγινε ΠΟΤΕ, αφού εδώ και 4 χρόνια δεν έγινε έστω και μια συζήτηση, έστω και μια προσπάθεια αξιολόγησης ενός μέτρου που εισήχθη στο εκπαιδευτικό μας σύστημα! Όχι μόνον δεν έγινε αξιολόγηση της εισαγωγής του ΕΣΑΜ, αλλά υπάρχει και μια μονομερής προσπάθεια του ΥΠΑΝ να ρυθμίσει νομοθετικά την υποχρεωτικότητα κοινοποίησης της ΣΕΠ στους γονείς, μέσα από τους κανονισμούς λειτουργίας δημοσίων σχολείων δημοτικής εκπαίδευσης.
Φυσικά, ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να είναι ανοικτό και να δίνει τη δυνατότητα απολογισμού και βελτίωσής του. Ένα τέτοιο σύστημα θα αποτελεί εγγύηση της δυνατότητας των παιδιών να παρακολουθούν την εξέλιξη της γνώσης. Όμως, ο τρόπος που εφαρμόζεται η ΕΣΑΜ στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, χωρίς να δίνεται μεγάλη βαρύτητα στη διαμορφωτική αξιολόγηση, απλά δίνει έμφαση στην ανίχνευση και στην επικέντρωση των διαφορών των μαθητών/τριών με σκοπό την ταξινόμησή τους. Τέτοιου είδους εμπειρίες αξιολόγησης το μόνο που κάνουν είναι να παράγουν «νικητές/τριες» και «ηττημένους/ες». Κάποιοι/ες μαθητές/τριες πετυχαίνουν γρηγορότερα και «οικοδομούν» πάνω στις επιτυχίες τους καθώς μεγαλώνουν, ενώ άλλοι/ες αποτυγχάνουν γρηγορότερα, μένοντας συνεχώς πίσω.
Παρά το γεγονός ότι στην ΕΣΑΜ αναφέρεται ο όρος «αυθεντική αξιολόγηση», δε δίνεται στους/στις μαθητές/τριες έστω και κάποιος έλεγχος του τι και πώς θα αξιολογηθούν και οι τεχνικές αξιολόγησης δεν έχουν σχέση με αυθεντική αξιολόγηση. Ακόμη, και η σχέση μεταξύ του/της αξιολογητή/τριας και αξιολογούμενου/ης παραμένει ως παραδοσιακή ιεραρχία μεταξύ των δύο. Αναφέρεται σε ένα ενιαίο σχέδιο αξιολόγηση με βάση τους δείκτες επιτυχίας και επάρκειας, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε σχολικής μονάδας, και δομεί μια ταυτότητα για τους/τις μαθητές/τριες παθητικών και όχι ενεργητικών μελών.
Ας αναλογιστούμε τι πραγματικά θέλουμε με τα «αστεράκια»; Σε τι βοηθάει πραγματικά τον/την εκπαιδευτικό, αφού στόχος είναι ο/η ίδιος/α ο/η μαθητής/τρια; Τι ακριβώς προσδιορίζουν τα 4 αστεράκια του Κωστάκη στην παραγωγή γραπτού λόγου στα Ελληνικά και ποια η διαφορά τους με τα 3 αστεράκια της Μαρίας; Μήπως πρόκειται για δική μας ψευδαίσθηση πως είναι δυνατό να αξιολογήσουμε τους/τις μαθητές/τριες μας με τόση ακρίβεια και αντικειμενικότητα; Αφού ο στόχος μας είναι η βελτίωση του/της μαθητή/τριας, γιατί η επικέντρωσή μας να μην είναι σε συγκεκριμένα απλά κριτήρια που θα δοθούν έτοιμα στους/στις εκπαιδευτικούς, ως δείγματα διαβαθμισμένων κριτηρίων; Μήπως αναλωνόμαστε στα διαδικαστικά, δηλαδή του πώς θα παρουσιάσουμε προς τα έξω την επίδοση ενός/μιας μαθητής/τριας με όρους συγκριτικής αξιολόγησης και επικέντρωσης στις διαφορές των μαθητών/τριών, με σκοπό την ταξινόμησή τους και χάνουμε την ουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Μήπως πραγματικά επιζητούμε την παραγωγή «νικητών» και «ηττημένων», γιατί έτσι είναι ο δικός μας τρόπος θέασης του κόσμου; Μήπως πραγματικά προωθούμε τον κοινωνικό αποκλεισμό µέσω της υποτιθέμενης «αντικειμενικότητας» του ΣΕΠ; Τι ταυτότητες μαθητών/τριών θέλουμε να δομήσουμε; Θέλουμε να διαμορφώσουμε ανταγωνιστικούς ή συνεργατικούς, πειθήνιους ή δημιουργικούς αυριανούς πολίτες;
Η Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών, η οποία φέτος συμπληρώνει 30 χρόνια έντονης και παραγωγικής παρουσίας στα συνδικαλιστικά, εκπαιδευτικά και πολιτιστικά δρώμενα του τόπου θα συνεχίσει να προασπίζεται και να αγωνίζεται για ένα Δημοκρατικό, Χαρούμενο και Ανθρώπινο Σχολείο για ΟΛΑ τα παιδιά. Για ένα σχολείο που δε θα αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες. Για ένα σχολείο που θα σέβεται ΟΛΑ τα παιδιά και θα δίνει έμφαση στην ερμηνεία των αιτιών της σχολικής αποτυχίας και στην πρόληψή της και δε θα αναλώνεται στην απλή σύγκριση και κατάταξή τους… διότι ο δικός μας τρόπος θέασης του κόσμου είναι διαφορετικός!
*Πρόεδρος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών
