ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΥΡΑΤΖΗ*
Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι συνυφασμένη με την παιδαγωγική σκέψη και στρατηγική. Η παραπάνω δήλωση συνεπάγει ότι η ιδεολογία που διαμορφώνει την παιδαγωγική πολιτική, διαμορφώνει τους σκοπούς, τα μέσα και την εξέλιξη της εκπαίδευσης. Η ιδεολογία είναι πολλές φορές συνυφασμένη με τη Σωκρατική μαιευτική/επαγωγική μέθοδο. Συνυπάρχει με την παιδαγωγική πράξη αλλά είναι και το πρωταρχικό θεώρημα που οδηγεί στην πρακτική εφαρμογή. Εφόσον η ιδεολογία είναι το πρωταρχικό κινούν, λειτουργεί επαγωγικά, οδηγεί σε μια σειρά εφαρμογών που διέπονται από την ανάγκη έκφρασης/ρυθμιστικής λειτουργίας της εκπαίδευσης. Αν ο στόχος της εκπαίδευσης, π.χ., είναι η ανάπτυξη του δημοκρατικού σχολείου, όλοι οι στόχοι και οι ενέργειες θα πρέπει λογικά να οδηγούν στην ανάπτυξη της δημοκρατικής μονάδας.
Μέσα στα πλαίσια του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος, έτσι όπως αυτό υπάρχει και εφαρμόζεται, η δημοκρατική εκπαίδευση είναι ουσιαστικά μη εφαρμόσιμη. Η ιδεολογία, οι σκοποί και τα μέσα που διαμορφώνουν την εκπαίδευσή μας ακολουθούν ένα συγκεντρωτικό οργανόγραμμα, όπου ο κεντρικός φορέας διαμορφώνει τα πάντα. Η οργάνωση της εκπαίδευσης, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, δεν οδηγεί σε δημοκρατικό σχολείο αλλά θυμίζει συγκεντρωτικά καθεστώτα. Ο εκπαιδευτικός έχει συγκεκριμένους στόχους, ύλη, δραστηριότητες και μέσα με τα οποία μπορεί να φτάσει σε αναμενόμενους δείκτες επιτυχίας και επάρκειας.
Η παρούσα διαμόρφωση δεν λαμβάνει υπόψιν τον κυριότερο ρυθμιστή της επιτυχίας ενός σχολείου, που είναι ο Διευθυντής. Ο Διευθυντής έχει αναλάβει σήμερα διάφορους ρόλους, όπως επίβλεψη εκπαιδευτικού και μη έργου/έργων, έως και αρχιτεκτονικών/οικοδομικών έργων, εφαρμογή του ήδη εκπονουμένου εκ των άνω αναλυτικού προγράμματος, παιδαγωγική κατεύθυνση των ήδη υφιστάμενων δεικτών επιτυχίας και επάρκειας , διανομή καθηκόντων στο προσωπικό της σχολικής μονάδας, επιθεώρηση των εκπαιδευτικών και διαδικασιών που εφαρμόζουν, συν τελικός αποδέκτης/αποδιοπομπαίος τράγος των παραπόνων όλων των εμπλεκομένων φορέων.
Έχει γενική υπευθυνότητα/ανευθυνότητα, αφού οι τελικές αποφάσεις έχουν ήδη παρθεί πριν από αυτόν και για αυτόν από το κεντρικό παιδαγωγικό σύστημα. Όμως παρόλα αυτά είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή δομών και παιδαγωγικών αντιλήψεων με τις οποίες πολλές φορές διαφωνεί ή και διαβλέπει ως παιδαγωγικός υπεύθυνος ότι δεν μπορεί να τις εφαρμόσει στη δική του σχολική μονάδα. Χρησιμοποίησα τον όρο παιδαγωγικός υπεύθυνος διότι κατά ένα παράδοξο τρόπο ο Διευθυντής δεν μπορεί σήμερα να λειτουργεί ως παιδαγωγικός ηγέτης αλλά μόνο ως παιδαγωγικός υπεύθυνος. Δεν έχει την πολυτέλεια της επιλογής των παιδαγωγικών μέσων και τρόπων αλλά απλά των μέσων και των τρόπων εφαρμογής των εκ των άνω επιβεβλημένων μέσων και τρόπων.
Κατά συνέπεια, ακολουθούμε την πεπατημένη στις σχολικές μας μονάδες, ακολουθούμε ένα συγκεντρωτικό σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο, ας μην έχουμε αυταπάτες δεν οδηγεί σε ελεύθερα σκεπτόμενους πολίτες. Οι νέοι μας πολλές φορές πιθηκίζουν και ακολουθούν τάσεις, οι οποίες οδηγούν σε καταστροφικά διέξοδα/αδιέξοδα. Δεν είναι τυχαίο που σήμερα οι νεανικές σπείρες και το έγκλημα έχουν αυξηθεί. Εννοείται ότι το σχολείο δεν είναι το μόνο υπεύθυνο για τη νεανική κατρακύλα. Εννοείται ότι ο θεσμός της οικογένειας έχει εκπέσει και ότι οι κοινωνικές δομές και αξίες έχουν κλονιστεί. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και αξίες οι οποίες διατηρούνται και προβάλλονται μέσα από το παρόν σύστημα. Αξίες διαχρονικές, οι οποίες οικοδομούν το κοινωνικό σύνολο. Η επιβολή όμως του παιδαγωγικού πλαισίου εφαρμογής τους φέρει πολλές φορές αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα και σηματοδοτεί την έναρξη αναρχικών τάσεων.
Καταλήγοντας, η πολυαναμενόμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που καθυστερεί επιφέρει κενά και ρήγματα στο σώμα της αληθινά δημοκρατικής εκπαίδευσης και αντίκειται σε κάθε προσπάθεια δημιουργίας του αληθινά δημοκρατικού σχολείου. Η μη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς δείκτες για εκσυγχρονισμό του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος έχει ως αποτέλεσμα την οπισθοδρόμηση τόσο των σχολικών προγραμμάτων, όσο και των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η μη επαρκής λειτουργία του Διευθυντή των σχολικών μονάδων, μέσα από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο λειτουργίας των σχολείων, δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το σχολικό έργο, οδηγώντας τη μαθητιώσα νεολαία σε επικίνδυνες ατραπούς. Ο διευθυντής πρέπει και οφείλει πλέον να έχει ουσιαστική αυτονόμηση μέσα από το γενικότερο παιδαγωγικό πλαίσιο της σχολικής αυτονόμησης. Να είναι κύριος της σχολικής μονάδας όσον αφορά τους πόρους και την επιλογή του προσωπικού, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και δεδομένα.
*Εκπαιδευτικός Δημοτικής
.jpg)
