Ποια η επίδραση του στην επαγγελματική ταυτότητα εκπαιδευτικών δημοτικής εκπαίδευσης;
ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΦΥΛΑΚΤΟΥ
Λέξεις κλειδιά: εκπαιδευτική μεταρρύθμιση-education reform, επαγγελματική ταυτότητα- professional identity, επαγγελματισμός-professionalism, Φουκώ-Foucault, επιτελεστικότητα- performativity, διαχείριση εντυπώσεων-managing impressions.
Σκοπός-ερευνητικά ερωτήματα:
Αυτή η έρευνα επικεντρώθηκε στη μεγαλύτερη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που έχει εφαρμοστεί στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό σύστημα (ΚΕΣ), στο Νέο Σύστημα Διορισμών στην Εκπαίδευση (ΝΣΔΕ) που έχει ως στόχο την επιλογή των πιο προσοντούχων και ικανών εκπαιδευτικών και τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Σκοπός της έρευνας ήταν να εξετάσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών και να εντοπίσει πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή πρακτική τους στα σχολεία, την αντίληψη για την επαγγελματική τους ταυτότητα και πώς οι ίδιοι εμπλέκονται σε εκπαιδευτικές πολιτικές σχετικές με την εργοδότησή τους. Μετά την έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας και του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης, πραγματοποιήθηκε εννοιολογική ανάλυση και επιτόπια έρευνα (Δεκέμβριος 2019), για να εξεταστούν τα ακόλουθα γενικά ερευνητικά ερωτήματα:
1. Ποια είναι η επίδραση του ΝΣΔΕ στην επαγγελματική πρακτική των εκπαιδευτικών;
2. Ποια είναι η επίδραση του ΝΣΔΕ στην επαγγελματική ταυτότητα των εκπαιδευτικών;
Αυτά τα ερωτήματα έδωσαν την ευκαιρία να διερευνηθούν οι στάσεις, οι ενέργειες και οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών απέναντι σε αυτή την αλλαγή και απαντήθηκαν ακολουθώντας δύο στάδια.
Μεθοδολογία:
Αρχικά, έγινε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, μέσα από την οποία αναπτύχθηκε ένα θεωρητικό πλαίσιο σχετικό με την επαγγελματική ταυτοτήτων των εκπαιδευτικών, ώστε να δώσει φως στα ευρήματα της έρευνας. Το θεωρητικό αυτό πλαίσιο έχει συνδεθεί με βασικές έννοιες του Γάλλου φιλόσοφου, ιστορικού και συγγραφέα Μισέλ Πωλ Φουκώ (Michel Paul Foucault) που αφορούν στις σχέσεις δύναμη και εξουσίας (power relations), δηλαδή με ποιους μηχανισμούς-τεχνικές και στρατηγικές ένα κράτος ασκεί εξουσία στους πολίτες και πώς οι πολίτες αλληλοεπιδρούν με αυτές (έννοιες που ενσωματώνονται στη γνωστή έννοια του Φουκώ ‘governmentality’). Συγκεκριμένα, δόθηκε έμφαση στις πρακτικές λόγου και πειθαρχίας (discursive and disciplinary practices) οι οποίες με βάση τον Φουκώ περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό γλώσσας-λόγου και την άσκηση δύναμης που στοχεύει στην πειθαρχία των ατόμων σε συγκεκριμένες πεποιθήσεις, ιδεολογίες και κοινωνικούς κανόνες που τις δημιουργούν. Αυτό έχει γίνει με σκοπό να εντοπιστεί μέσα από τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών, κατά πόσο σχέσεις δύναμης και εξουσίας και πρακτικές λόγου και πειθαρχίας, προκύπτουν μέσα από την εφαρμογή του ΝΣΔΕ και την επιρροή του στην καθημερινή πρακτική τους στον χώρο εργασίας τους και στην επαγγελματική τους ταυτότητα.Μέσα από τηνανασκόπηση της βιβλιογραφίας είχαν προκύψει τέσσερις πρακτικές σχετικές με τον επαγγελματισμό και την ποιότητα των εκπαιδευτικών σχετικές με:
• τα επαγγελματικά πρότυπα (professional standards) που συνδέονται με τη βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών
• τις επιτηρήσεις/αξιολογήσεις (relations of surveillance), με στόχο την επιλογή εκπαιδευτικών καλύτερων σε σχέση με άλλους, μέσα από αξιολόγηση της επίδοσής τους
• την επιτελεστικότητα (performativity cultures) που χρησιμεύει ως δείκτης της ποιότητας και των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών
• τους «επιχειρηματικούς εαυτούς» (enterprising selves) που ακολουθούν ορισμένους κανονισμούς
• τον ατομικισμό (individualism) ως η μονομερής προσήλωση του ατόμου στον εαυτό του, στα δικά του συμφέροντα και στην επίτευξη προσωπικών στόχων και
• τα διαπιστευτήρια (credentialism) ως διαδικασία που αφορά στην απόκτηση ακαδημαϊκών τίτλων ως ένδειξη ότι ένα άτομο έχει τις απαραίτητες γνώσεις ή ικανότητες για την παραμονή σε μια θέση εργασίας ή την προοπτική ένταξης σε αυτήν.
Αυτό το θεωρητικό πλαίσιο έχει λειτουργήσει ως βάση, τόσο για την επιλογή της μεθοδολογίας αυτής της έρευνας όσο και για την ερμηνεία των δεδομένων, δηλαδή εάν τα πιο πάνω διαφαίνονται μέσα από τα ευρήματα και με ποιον τρόπο. Παρά τη χρήση της θεωρίας στην οποία θα βασίζονταν τα ευρήματά της έρευνας, έχει αποφευχθεί με κάθε τρόπο ο κίνδυνος παραμόρφωσης ή εξαναγκασμού των δεδομένων ώστε να συσχετιστούν με αυτά και τηρήθηκε ουδέτερη στάση κατά τη διάρκεια των συζητήσεων.
Έπειτα, η μελέτη περίπτωσης χρησιμοποιήθηκε ως μέθοδος έρευνας για τη συλλογή εμπειρικών δεδομένων από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω δύο ερευνητικών εργαλείων: συνεντεύξεων και ομάδων εστίασης. Ως μια ποιοτική έρευνα ακολούθησε την ερμηνευτική προσέγγιση και τη θεματική ανάλυση για την παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων που είχαν συλλεχθεί. Η χρήση αυτών των εργαλείων βοήθησε ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε μια ομάδα εκπαιδευτικών να εκφράσουν τις απόψεις τους προκειμένου να κατανοηθεί πλήρως η επίδραση του NΣΔΕ στις καθημερινές εμπειρίες τους και επομένως, στην επαγγελματική τους ταυτότητα, που σε συνδυασμό με την παρατήρηση των συμμετεχόντων (χειρονομίες και στάσεις σώματος) διευκολύνθηκε η ερμηνεία και η κατανόηση των όσων έχουν ειπωθεί.
Οι συμμετέχοντες σε αυτή την έρευνα επιλέχθηκαν από μη-μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που εργαζόταν με σύμβαση ή με καθεστώς αντικατάστασης, και η απασχόληση επηρεάζεται από τους κανονισμούς και τον τρόπο εφαρμογής του ΝΣΔΕ.
Δεν προϋπήρχε καμία προσωπική σχέση ή γνωριμία πριν από την ερευνητική διαδικασία με τους συμμετέχοντες-εκπαιδευτικούς. Έγινε τυχαία επιλογή των σχολείων που θα συμμετείχαν στην έρευνα από την επαρχία Λεμεσού. Μετά την αποδοχή των σχολείων για συμμετοχή στην έρευνα ακολούθησε η ενημέρωση των συμμετεχόντων για τον τρόπο διεξαγωγής της έρευνας, δόθηκαν γραπτές οδηγίες και τηρήθηκαν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της εμπιστευτικότητας της έρευνας και της ανωνυμίας τωνσυμμετεχόντων. Οι συζητήσεις συμφωνήθηκε να διεξαχθούν εντός του σχολικού χώρου του κάθε εκπαιδευτικού κατά τις ώρες λειτουργίας του σχολείου με τρόπο που να μην επηρεάζεται η ομαλή και εύρυθμη λειτουργία των σχολείων. Οι συζητήσεις-συνεντεύξεις και ομάδες εστίασης, έχουν ηχογραφηθεί, με τη συγκατάθεση των συμμετεχόντων, ώστε να διασφαλιστεί η ακριβής συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων. Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες μέσα από τις δικές τους εμπειρίες και πιστεύω, μπόρεσαν να περιγράψουν με αρκετή ακρίβεια τις επιπτώσεις αυτής της αλλαγής όπως οι ίδιοι τις βιώνουν σε διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς τους στα σχολεία.
Συμπεράσματα/Αποτελέσματα:
1.Ποια είναι η επίδραση του NΣΔΕ στην επαγγελματική πρακτική των εκπαιδευτικών;
Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες, βιώνουν την αναγκαιότητα συμμετοχής σε εξετάσεις, προκειμένου να διοριστούν ή να παραμείνουν στο σύστημα, ως μια υποχρέωση που δυσκολεύει το έργο τους και σαν ένα ‘ατέλειωτο παιχνίδι’[1] το οποίο τους εντάσσει σε σχέσεις εξουσίας και ελέγχου που όχι μόνο δεν διευκολύνει την καθημερινή πρακτική τους στο σχολείο αλλά την επηρεάζει αρνητικά. Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες που είτε συμμετείχαν είτε όχι στις εξετάσεις του ΝΣΔΕ, δεν αισθάνονται ότι αυτό μπορεί να βελτιώσει την ικανότητά τους ως εκπαιδευτικοί, και συνεπώς δεν πιστεύουν ότι μπορούν μέσα από την εμπλοκή τους σε ένα σύστημα εξετάσεων (στην επίτευξη προτύπων) να γίνουν πιο ικανοί και προσοντούχοι, όπως το ΝΣΔΕ θεωρεί ότι θα επιτύχει. Χαρακτηριστικά οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την απορία: εάν επιτύχουν σε μια εξέταση θεωρούνται ικανοί και προσοντούχοι ενώ εάν αποτύχουν σε μια δεύτερη προσπάθειά τους, αυτό θα αναιρεθεί; Υπήρχε συμφωνία ότι, μελετώντας την ύλη των αντίστοιχων εξετάσεων μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και να κατανοήσουν κυρίως το περιεχόμενο του Αναλυτικού Προγράμματος, αλλά αυτό δεν συνεπάγει ότι με το να απομνημονεύσουν πληροφορίες θα μπορέσουν να γίνουν και πιο αποτελεσματικοί ως εκπαιδευτικοί. Υποστηρίζουν ότι αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι η εμπειρία τους στην τάξη και φυσικά μηχανισμοί στήριξης που θα τους βοηθούσαν να βελτιωθούν παραμένοντας στο σύστημα και όχι η εμπλοκή τους σε εξετάσεις που καθιστά την παραμονή τους στο σύστημα, αβέβαιη. Αντικαταστάτες εκπαιδευτικοί νιώθουν απελπισμένοι με την ιδέα ότι ο διορισμός τους με σύμβαση θα καθυστερήσει ακόμη πιο πολύ πάρα την πολύχρονη αναμονή τους εξαιτίας των διορισμών από τους καταλόγους διορισιμών. Υπήρχε επίσης αποδοχή ότι μέσα από το ΝΣΔΕ υποψήφιοι εκπαιδευτικοί μπορούν να διοριστούν νωρίτερα σε σύγκριση με τους καταλόγους διοριστέων αλλά ταυτόχρονα εξέφρασαν την ανησυχία ότι αυτό δεν είναι κάτι σταθερό αφού κάθε δύο χρόνια με τις νέες εξετάσεις του ΝΣΔΕ ενδέχεται η θέση ενός υποψηφίου να διαφοροποιηθεί και συνεπώς να μη λάβει διορισμό. Αυτό είναι κάτι που στους ίδιους φαίνεται να προκαλεί αγωνία, άγχος και φόβο για την παραμονή τους στο σύστημα τονίζοντας ότι κάποιος υποψήφιος εκπαιδευτικός που διορίζεται από τους καταλόγους διορισίμων θα έπρεπε να κατέχει μόνιμη θέση μιας και θεωρείται πιο ικανός και προσοντούχος. Οι ίδιοι θεωρούν ότι το ΝΣΔΕ δεν αποτελεί ουσιαστική αλλαγή αλλά τη δημιουργία άλλων καταλόγων με τη διαφορά τη συμμετοχή σε εξετάσεις.
Επίσης, θεωρούν ότι η εμπλοκή τους στις εξετάσεις και η αξιολόγησή τους όπως προνοεί το ΝΣΔΕ, αυξάνει την εποπτεία και τον έλεγχο στον χώρο εργασίας τους, που με βάση τους ίδιους, επηρεάζει αρνητικά το πάθος τους για εργασία, τη δέσμευση και την αποτελεσματικότητά τους και συνεπώς την ποιότητά τους ως εκπαιδευτικοί. Οι ίδιοι νιώθουν απρόθυμοι να εργαστούν και να επιτύχουν τους μαθησιακούς στόχους και επικεντρωμένοι στο προσωπικό τους όφελος εστιάζουν στο πώς θα επιτύχουν την παραμονή τους στο σύστημα επιτυγχάνοντας στις εξετάσεις. Το εκπαιδευτικό τους έργο φαίνεται να έρχεται σε ‘δεύτερη μοίρα’ μιας και αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους ως λιγότερο οργανωμένους και καινοτόμους με μοναδικόστόχο το πώς θα παραμείνουν στο σύστημα υποστηρίζοντας ότι χρειάζεται αρκετός χρόνος, μήνες ακόμη και χρόνια ώστε να καλύψουν την εξεταστέα ύλη. Όλα όσα συμβαίνουν στον εργασιακό τους χώρο με ένα σύστημα που ‘αμφιβάλλει τις γνώσεις τους, τον τρόπο με τον οποίο αποδίδουν στις τάξεις και τους υποχρεώνει να συμμετέχουν σε εξετάσεις προκειμένου να αποδείξουν την ποιότητά τους’, τους αποτρέπουν από το να είναι οι εκπαιδευτικοί που θα ήθελαν να είναι. Αυτό τους κάνει να αμφιβάλλουν για την ποιότητά τους και το εάν είναι ικανοί, γεγονός που δείχνει ότι το ΝΣΔΕ επηρεάζει τον τρόπο που οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται την επαγγελματική τους ταυτότητα.
Νιώθοντας υποτιμητικά για τα προσόντα, τις γνώσεις και τις ικανότητές τους, οι περισσότεροι εξέφρασαν την επιθυμία, και άλλοι το είχαν ήδη πράξει, να προχωρούν σε περαιτέρω σπουδές μεταπτυχιακού επίπεδου, προκειμένου να επωφεληθούν τις μονάδες που αναλογούν σε αυτές, χωρίς απαραίτητα να εντάσσονται σε ένα πρόγραμμα που πραγματικά τους ενδιαφέρει ή που θεωρούν χρήσιμο για την πρακτική τους άσκηση, απλά και μόνο για να αυξήσουν τις πιθανότητες παραμονής στη θέση τους ή ένταξής τους στο σύστημα. Οδηγούνται στην απόκτηση ακαδημαϊκών προσόντων (διαπιστευτήρια) με κύριο στόχο τη συλλογή των αντίστοιχων μονάδων, όπως προνοούν οι κανονισμοί του ΝΣΔΕ και βελτίωση της κατάταξης τους στους νέους καταλόγους. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι μέσα από ένα μεταπτυχιακό εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους, σε ένα συναφές με την εκπαίδευση θέμα, αλλά και πάλι, χωρίς εμπειρία στο σχολείο, δεν μπορεί ένα μεταπτυχιακό να καταστήσει έναν εκπαιδευτικό πιο ικανό από κάποιον που δεν έχει αποκτήσει μεταπτυχιακό τίτλο.
Επίσης οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες θεωρούν ότι το ΝΣΔΕ επηρεάζει κατά κάποιον τρόπο και τη σχέση τους με τους μαθητές και τους συναδέλφους, γεγονός που για αυτούς φέρει επιπτώσεις και στην καθημερινή πρακτική τους λόγω της έλλειψης επαρκούς επικοινωνίας και κοινών στόχων. Αυτό φάνηκε να είναι αποτέλεσμα της έντονης επιθυμίας να ικανοποιήσουν τον προσωπικό στόχο τους, δηλαδή την παραμονή ή ένταξή τους στο σύστημα, μέσα από την προσήλωσή τους για επιτυχία στις εξετάσεις, συμπεριφορές που αποδεικνύουν την ικανότητα του ΝΣΔΕ να οδηγήσει στον ατομικισμό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει ο σχολιασμός αρκετών εκπαιδευτικών ότι μέσα από το ΝΣΔΕ ‘είναι λογικό’ ότι οι εκπαιδευτικοί θα οδηγηθούν στην επίτευξη του προσωπικού τους ‘συμφέροντος’ και όχι στις επιδόσεις των μαθητών και στη διαδικασία μάθησης. Επίσης οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες, βιώνουν ένα είδος ανταγωνισμού με άλλους έκτακτους συναδέλφους ενώ με το μόνιμο προσωπικό νιώθουν υποτιμητικά μιας και οι ίδιοι χρειάζεται να αποδεικνύουν την αξία τους μέσα από εξετάσεις τη στιγμή που τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις τους είναι ίδια. Επίσης, παρουσιάζονται λιγότερο πρόθυμοι να επικοινωνούν με γονείς. Όλα αυτά τα θεωρούν ως επιζήμια για τη διαδικασία μάθησης.
Αναγνωρίζουν ότι το ιδανικό θα ήταν να συγκεντρώσουν υψηλή βαθμολογία ώστε να αυξήσουν την πιθανότητα να μονιμοποιηθούν από τους νέους καταλόγους ή να καταστούν αορίστου χρόνου. Ταυτόχρονα όμως, εξέφρασαν τις έντονες ανησυχίες τους για την αξιοπιστία των εξετάσεων και για το γεγονός ότι στους νέους καταλόγους δεν υπάρχουν τα ονόματα των επιτυχόντων και αυτό δημιουργεί έντονη αμφισβήτηση εάν πράγματι οι μονάδες που εμφανίζονται στον καθένα αντιστοιχούν στα προσόντα και την εκπαιδευτική εμπειρία τους.
2.Ποια είναι η επίδραση του NAΔΕ στην επαγγελματική ταυτότητα των εκπαιδευτικών;
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας υποδηλώνουν ότι η εμπλοκή των εκπαιδευτικών στο ΚΕΣ και η αλληλεπίδρασή τους με άλλα άτομα σε ένα μεταβαλλόμενο εργασιακό πλαίσιο, καθώς και οι εξωτερικές προσδοκίες και αποφάσεις που συνδέονται με τον ρόλο και την ποιότητά τους, διαμορφώνουν τις εμπειρίες τους, τα συναισθήματα, τις πράξεις και τις πεποιθήσεις τους και συνεπώς, τις αντιλήψεις τους για την επαγγελματική τους ταυτότητα.
Μέσα από το ΝΣΔΕ, οι εκπαιδευτικοί αυτής της έρευνας, βιώνουν μια πίεση στο εργασιακό τους περιβάλλον και όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν, ως αντίδραση σε αυτό που βιώνουν, ανταποκρίνονται με πρακτικές και συμπεριφορές που θα τους βοηθήσουν, ‘να επιβιώσουν’ στο σύστημα. Σημαντική ήταν η επισήμανσή τους ότι προσπαθούν να ‘αποκρύψουν’ από συναδέλφους/διευθυντές το πως έχουν επηρεαστεί από το νέο σύστημα και κυρίως από τους επιθεωρητές σε περίπτωση επιτήρησης/αξιολόγησης. Σε αυτή την περίπτωση απαντούν ή προτίθενται να απαντήσουν με το δικό τους είδος αντίστασης/αντίδρασης μέσω της επιτελεστικότητας και διαχείρισης εντυπώσεων, δείχνοντας έναν επιχειρηματικό εαυτό που μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον φαίνεται να συμμορφώνεται με τους κυβερνητικούς κανόνες και με τις πρέπουσες συμπεριφορές που οι διευθυντές/επιθεωρητές επιθυμούν να δουν ώστε να επιτύχουν την παραμονή τους στο σύστημα.
Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες, παρακινούμενοι από την προθυμία και την επιθυμία τους να εισέλθουν στο επάγγελμα ή να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους, περιγράφουν αυτό σαν αποτέλεσμα του τρόπου λειτουργίας του συστήματος και του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζονται από το σύστημα (π.χ. αξιολογήσεις εκπαιδευτικών μέσω επιθεωρήσεων, καμία ουσιαστική ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση-επαγγελματική ανάπτυξη). Βιώνοντας μια αγχωτική κατάσταση, δυσαρέσκεια και απογοήτευση στο εργασιακό τους περιβάλλον, αποκάλυψαν έντονα τα αρνητικά τους συναισθήματά με αναστατωμένη ψυχολογική διάθεση. Γεγονός που σχετίζεται άμεσα με την επίδραση του ΝΣΔΕ στην καθημερινή πρακτική τους, στην ανικανότητά τους να συμπεριφέρονται ως εκπαιδευτικοί που θα ήθελαν να είναι, στην απειλή για τη θέση εργασίας τους και την ανασφάλεια παραμονής του στο ΚΕΣ. Κατά συνέπεια, ο τρόπος με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, παρουσιάζεται ως κάτι ασταθές που επηρεάζεται από την αμφισβήτηση της εργασίας, των γνώσεων και της ποιότητάς τους. Με βάση τις εμπειρίες και τις απόψεις τους, το NΣΔΕ, το οποίο αφορά στην εργοδότηση των εκπαιδευτικών, υποτιμά τις σπουδές τους - την αρχική τους εκπαίδευση, και αυτό τους κάνει να πιστεύουν ότι δεν έχουν πλέον τα προσόντα να διδάξουν. Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες περιέγραψαν την επαγγελματική τους ταυτότητα ως κάτι που ‘διαμορφώνεται από άλλους’ ότι περιορίζεται στην τήρηση κανονισμών και καθορίζεται από τις αρμόδιες αρχές, και ως εκ τούτου, θεωρούν ότι επηρεάζεται από εξωτερικές αποφάσεις και αυτό περιορίζει την αυτονομία τους σε αποφάσεις που σχετίζονται με την καθημερινή πρακτική τους και την εργοδότησή τους και αποδυναμώνει την αίσθηση του επαγγελματισμού τους. Αυτό που βιώνουν στο πλαίσιο της αλλαγής, επηρεάζει την ικανοποίησή τους από την εργασία τους καθώς και την αυτοεκτίμησή τους. Πιστεύουν ότι ο υποτιμητικός τρόπος που αντιμετωπίζονται από το σύστημα θα έχει άμεσο αντίκτυπο και στο κοινωνικό τους στάτους.
Το ΝΣΔΕ προσπαθεί να επιλέξει τους πιο ικανούς και προσοντούχους εκπαιδευτικούς ωστόσο, όπως φάνηκε από την έρευνα αυτή, ταυτόχρονα, αποθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς από το να συμπεριφέρονται και να ενεργούν ως τέτοιοι. Οι εκπαιδευτικοί-συμμετέχοντες, ως αποτέλεσμα του ΝΣΔΕ και της επίδρασής του στο ψυχικό τους κόσμο, αναπτύσσουν συμπεριφορές και χαρακτηριστικά που κάνουν και τους ίδιους να πιστεύουν ότι είναι λιγότερο αποτελεσματικοί στην εργασία τους και αισθάνονται ‘ανίκανοι να συνεισφέρουν στην εκπαίδευση των μαθητών’ και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο αυτής της μεταρρύθμισης. Τα ευρήματα της έρευνας αυτής, καταδεικνύουν πως σχέσεις εξουσίας και ελέγχου υπάρχουν στο επίκεντρο των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνοντας διάφορες πρακτικές λόγου και πειθαρχίας που επηρεάζουν όχι μόνο τις σχέσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών και των αρμόδιων αρχών αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους. Τα ευρήματα της έρευνας αυτήςυποδεικνύουν έντονα ότι στη διαδικασία μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, μπορεί να υπάρξει αποσύνδεση μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων και των πραγματικών συνεπειών της, που επιτυγχάνονται μέσω του ρόλου και της αντίδρασης-απάντησης των εκπαιδευτικών στην αλλαγή-μεταρρύθμιση. Είναι εμφανές από τα ευρήματα της έρευνας αυτής,όπως είχαν συλλεχθεί τη δεδομένη χρονική στιγμή, ότι σε πολιτικές που αφορούν τους εκπαιδευτικούς (την εργοδότησή τους ή την καθημερινή τους πρακτική) χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη η δική τους γνώμη και οι δικές τους ανησυχίες γιατί κάθε αποτυχία της οποιασδήποτε εκπαιδευτικής πολιτικής, φαίνεται να είναι αποτέλεσμα της μη συμμετοχής των εκπαιδευτικών σε αυτές.
*Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης
