ΤΗΣ ΝΕΦΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΝΤΑΡΤΕΝ*
Ενώ το αίτημα των καιρών όσο αφορά στην Ειδική Εκπαίδευση, καταδεικνύει πορεία τόσο προς τα εμπρός όσο και προς μίαν Ενιαία Εκπαίδευση, εμείς δυστυχώς κινούμαστε προς τα πίσω. Αντί να σημειώνουμε πρόοδο και ανάπτυξη στον τομέα της εκπαίδευσης, φαίνεται ότι υπάρχει ένας ανασταλτικός παράγοντας που μας παρακωλύει. Η πραγματικότητα ως έχει, μας απομακρύνει από τον στόχο μιας ενωμένης εκπαιδευτικής πολιτικής και μας κρατάει σε έναν πολύπλοκο και ασταθή δρόμο. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε αυτή την πραγματικότητα και να αναλάβουμε δράση για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις και να επιτύχουμε τον επιθυμητό στόχο της ενιαίας εκπαίδευσης.
Δυστυχώς, παρόλο που εδώ και μήνες (από τον Οκτώβριο του 2023) είχε εξαγγελθεί η έναρξη του διαλόγου για τη Ειδική, τόσο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, όσο και από την Υπουργό Παιδείας Αθηνά Μιχαηλίδου, παρατηρούμε ότι δεν έχει δοθεί η απαραίτητη υποστήριξη στα σχολεία, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών με αυτισμό και άλλες ειδικές ανάγκες.
Αντιθέτως, παρατηρείται η ίδια στασιμότητα και έλλειψη διάθεσης εκ μέρους του Υπουργείου. Αυτή η πραγματικότητα προκαλεί σοβαρές δυσκολίες για τα παιδιά που έχουν αυτισμό και άλλες ειδικές ανάγκες και τους απαγορεύει να απολαύσουν το ίδιο εκπαιδευτικό περιβάλλον με τους συμμαθητές τους. Είναι απαράδεκτο να υπάρχει αυτή η ανισότητα και ο αποκλεισμός στο εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι καιρός να επενδύσουμε στην προσφορά των αναγκαίων πόρων και την κατάρτιση του εκπαιδευτικού προσωπικού, προκειμένου να δημιουργηθούν περιβάλλοντα που θα είναι δυνατό να υποστηρίξουν και να προάγουν την εκπαίδευση για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως των ειδικών αναγκών που έχουν ή δεν έχουν. Αυτό θα επιτρέψει στα παιδιά με αυτισμό και άλλες ειδικές ανάγκες να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους και να έχουν ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη.
Παρατηρούμε από το ΥΠΑΝ να εφαρμόζεται η πολιτική “δύο μέτρα, δύο σταθμά” αφού γινόμαστε μάρτυρες συχνά του εξής φαινομένου: αντί να λαμβάνονται αποφάσεις βάσει των αναγκών των μαθητών, ορισμένοι υπάλληλοι στο υπουργείο προχωρούν σε αυθαίρετες και ανισότιμες αποφάσεις σχετικά με τον χρόνο που πρέπει να διατίθεται σε κάθε παιδί. Για παράδειγμα, μια επαρχία παρέχει μόλις 1,2 ώρα (48 λεπτά την εβδομάδα) λογοθεραπείας σε ένα παιδί που δεν λαμβάνει υπηρεσίες από μια ειδική μονάδα, ενώ παρέχει μόλις 1,5 ώρες (60 λεπτά την εβδομάδα) - αν είναι τυχερό - σε ένα παιδί που λαμβάνει υπηρεσίες από μια ειδική μονάδα. Από την άλλη πλευρά, μια άλλη επαρχία παρέχει από 1,5 ώρα (60 λεπτά εβδομαδιαίος) έως 2,2 ώρες (88 λεπτά την εβδομάδα) αντίστοιχα.
Όσον αφορά την ειδική εκπαίδευση αντίστοιχα, μπορεί να παρέχονται 1,8 ώρες (72 λεπτά την εβδομάδα) σε ένα παιδί που δεν παίρνει υπηρεσίες από τη μονάδα, σε μια επαρχία, ενώ σε άλλη 2.5 ώρες (100 λεπτά την εβδομάδα). Ακόμη κι αυτά τα δεδομένα όμως δεν ισχύουν σε πάρα πολλές περιπτώσεις, αφού υπάρχουν παιδιά στην ίδια επαρχία ή στο διπλανό σχολείο ή και στο ίδιο σχολείο που να εγκρίνονται για 5 ώρες (200 λεπτά την εβδομάδα) ειδικής εκπαίδευσης χωρίς να λαμβάνουν υπηρεσίες από τη μονάδα, ενώ την ίδια στιγμή στο ίδιο σχολείο να δίνονται σε παιδί που παίρνει υπηρεσίες από τη μονάδα οι μισές ώρες.
Για να είμαστε όμως ακόμη πιο ξεκάθαροι στα παιδιά που παρέχονται υπηρεσίες από τη μονάδα ή φοιτούν στα ειδικά σχολεία, δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη ο χρόνος που τους δίνεται ούτε για λογοθεραπεία αλλά ούτε για ειδική (ούτε για άλλες θεραπείες στις περιπτώσεις των ειδικών σχολείων) αφού σκοπός του Υπουργείου δεν είναι να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών αλλά να τοποθετήσουν όσα πιο πολλά παιδιά είναι δυνατόν μέσα στις μονάδες και στις τάξεις των ειδικών σχολείων. Αυτό ισχύει και για το βοηθητικό προσωπικό αφού πλέον η αναλογία σχολικών συνοδών και παιδιών στην φροντίδα τους είναι περίπου 1: 3.
Αυτό συμβαίνει επειδή το κράτος επιδιώκει να εξοικονομήσει χρήματα μειώνοντας τον αριθμό των συνοδών, των ειδικών εκπαιδευτικών και των λογοθεραπευτών, ενώ παράλληλα τριπλασιάζει τον αριθμό των μαθητών στις ειδικές μονάδες και στις τάξεις των ειδικών σχολείων. Αυτή η πρακτική είναι απαράδεκτη και αποτελεί παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών με αυτισμό και άλλες ειδικές ανάγκες.
Θεωρώ ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου ώστε το ΥΠΑΝ να δώσει προτεραιότητα στο συμφέρον των παιδιών. Να εγκαταλείψει πρακτικές οι οποίες μειώνουν την ποιότητα της εκπαίδευσής τους. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι κάθε παιδί έχει μοναδικές ανάγκες και δικαιώματα που πρέπει να γίνονται σεβαστά. Ο χρόνος που αφιερώνεται σε μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση και σφαιρική υποστήριξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες είναι κρίσιμος για την ανάπτυξή τους και την επίτευξη του δυναμικού τους.
Στο επίκεντρο του πολυδιαφημιζόμενου διαλόγου για την Ενιαία Εκπαίδευση θα πρέπει να είναι το παιδί. Οφείλουμε λοιπόν, με ειλικρίνεια και έγνοια να επενδύσουμε περισσότερο στην υποστήριξη του. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή επαρκούς χρόνου για λογοθεραπεία, ειδική εκπαίδευση και άλλες απαραίτητες υπηρεσίες.
Αντί να επικεντρωνόμαστε στην εξοικονόμηση χρημάτων και τη μείωση των πόρων που διατίθενται στην ειδική εκπαίδευση, πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στην υποστήριξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή επαρκούς χρόνου για λογοθεραπεία, ειδική εκπαίδευση και άλλες απαραίτητες υπηρεσίες. Αφορά επίσης επένδυση και σε άλλες πτυχές, όπως οργανωτικές δομές, εξειδικευμένες υπηρεσίες, ειδικά εκπαιδευτικά υλικά και εκπαίδευση του γενικού και ειδικού προσωπικού.
Η ποιότητα εκπαίδευσης περιλαμβάνει όχι μόνο την ποσότητα του χρόνου που αφιερώνεται στην εκπαίδευση, αλλά και την ποικιλία των μαθησιακών εμπειριών, την προσαρμογή της διδασκαλίας και άλλα πολλά. Μέχρι στιγμής, το κράτος φαίνεται απρόθυμο να αναλάβει την προσπάθεια να εφαρμόσει την Ενιαία Εκπαίδευση.
Είναι εμφανής η απουσία της υποστήριξης του κράτους (μέσω δομών, παροχής υλικών, πρόσληψης ειδικευμένου προσωπικού, παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών) προς το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και τους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια αυτής της αναγκαίας μετάβασης. Εμφανής είναι και η απουσία της παροχής στήριξης των μαθητών με αυτισμό και άλλων δυσκολιών βάσει των αναγκών τους. Στόχος του ΥΠΑΝ έπρεπε και πρέπει να είναι το παιδί. Ξεκάθαρα!
*Ειδική Εκπαιδευτικός
Μέλος του Δ.Σ ΠΑΔΕΔ Πρωτοπορία.
