Εργατική Πρωτομαγιά και Αντικαταστάτες

ΤΩΝ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΣΑΠΗ*, ΚΛΑΙΡΗΣ ΣΠΥΡΟΥ**, ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ*** ΚΑΙ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ****

«Αυτός που αγωνίζεται μπορεί να χάσει, όμως αυτός που δεν αγωνίζεται ήδη έχει χάσει»
Μπέρτολτ Μπρεχτ

Η 1^η Μαΐου αποτελεί ορόσημο για τους αγώνες όλων των εργαζομένων. Η καθιερωμένη γιορτή της εξέγερσης των εργατών του Σικάγου, οι οποίοι διεκδίκησαν τα βασικά εργασιακά τους δικαιώματα, δυστυχώς στην Κύπρογίνεται περισσότερο για το «φαίνεσθαι», παρά για την ουσία του τι πρεσβεύει η συγκεκριμένη μέρα. Δυστυχώς, εν έτει 2024 παρατηρείται μια χρονίζουσα και αδικαιολόγητη αδιαφορία από την Πολιτεία για τα στοιχειώδη εργασιακά ζητήματα μιας πολύ μεγάλης ομάδας εκπαιδευτικών. Το κράτος ουσιαστικά αδυνατεί ή δεν θέλει να ενεργήσει για τα αυτονόητα που αφορούν στους/στις αντικαταστάτες/τριες, ενώ οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, μπορούσαν να κάνουν πολύ περισσότερα για το θέμα. Εξάλλου, πρόκειται για ένα θέμα που υφίσταται για δεκαετίες και για το οποίο καταγράφεται πρωτοφανής στασιμότητα!

Αποτελεί κοινή παραδοχή πως οι αντικαταστάτες/τριες ενώ αποτελούν αδιαμφισβήτητα έναν πολύτιμο και αναπόσπαστο κρίκο της εκπαιδευτικής αλυσίδας, καλύπτοντας τις τεράστιες ανάγκες που προκύπτουν στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, ταυτόχρονα στερούνται βασικών εργασιακών δικαιωμάτων. Επιγραμματικά, δεν έχουν κανένα δικαίωμα σε πληρωμένη άδεια ασθενείας ή γονική άδεια, ακόμα και αν προσκομιστούν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασθενείας ή απουσίας. Συγχρόνως, όταν απουσιάσουν από την εργασία τους για περισσότερες από τρεις μέρες, η συγκεκριμένη αντικατάσταση τερματίζεται και δεσμεύονται από το σύστημα για να μην μπορούν να διεκδικήσουν άλλη αντικατάσταση μέχρι την επιστροφή του εκπαιδευτικού που αντικαθιστούσαν. Συνεπώς, οι αντικαταστάτες, οι οποίοι είχαν εξασφαλίσει ολόχρονη ή μεγάλης διάρκειας αντικατάσταση, “τιμωρούνται” από το σύστημα επειδή είτε αρρώστησαν, είτε είχαν ανθρώπινες ανάγκες και μένουν άνεργοι. Στερούνται επίσης το δικαίωμα σε ανεργιακό επίδομα για τις περιόδους των Χριστουγέννων και του Πάσχα, στην περίπτωση που η αντικατάστασή τους συνεχίζεται και μετά τις διακοπές, παρά το γεγονός πως για τις εν λόγω περιόδους δεν εργάζονται και άρα δεν αμείβονται. Δεν έχουν ακόμη δικαίωμα σε προσαυξήσεις, ενώ από το 2015, εργάζονται με ωρομίσθιο καθεστώς και συνεπώς με κουτσουρεμένο ωράριο και αντιμισθία. 

Oι κάκιστες εργασιακές συνθήκες και οι ανύπαρκτοι όροι εργοδότησης, προφανώς καθιστούν το ενδιαφέρον διεκδίκησης αντικατάστασης μειωμένο, με αποτέλεσμα τη μη κάλυψη των μεγάλων αναγκών που υπάρχουν στα σχολεία. Κατά συνέπεια, τα σχολεία δεν στελεχώνονται επαρκώς και οι μαθητές αρκετές φορές, για πολλές μέρες, υποχρεωτικά διαμοιράζονται σε άλλες τάξεις, με αποτέλεσμα να στερούνται το αναφαίρετο δικαίωμα στη μάθηση. Την ίδια ώρα, τα σχολεία πιέζονται για να διασφαλίσουν την ασφάλεια των μαθητών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Το ΥΠΑΝ οφείλει να εξεύρει ικανοποιητικές και δίκαιες λύσεις, ώστε τα παιδιά να μη στερούνται την παρουσία αντικαταστατών/τριων στα σχολεία. Ζητούμενο είναι ο πλήρης σεβασμός των εργασιακών δικαιωμάτων για όλους τους εκπαιδευτικούς και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Συνεπώς, αν η Πολιτεία θέλει να δείξει έμπρακτο σεβασμό στο ανθρώπινο δυναμικό της Δημόσιας Εκπαίδευσης, πρέπει να προχωρήσει άμεσα στον καθορισμό ενός πλαισίου εργοδότησης των αντικαταστατών με σαφείς όρους εργοδότησης, στα πρότυπα του συμβολαίου που δίνεται σε συμβασιούχους.  Ειδικότερα, ανάμεσα σε άλλα, οι αντικαταστάτες πρέπει να δικαιούνται άδεια ασθενείας και απουσίας, γονική άδεια, ανεργιακό επίδομα για τις διακοπές Χριστουγέννων και Πάσχα, προσαυξήσεις κ.ά. Επιπρόσθετα, η Πολιτεία οφείλει να εξεύρει τρόπους για επίσπευση των διαδικασιών, ώστε οι αντικαταστάτες να πληρώνονται στην ώρα τους και όχι έναν μήνα αργότερα. Δηλαδή τα αυτονόητα δικαιώματα κάθε εργαζομένου.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το ΥΠΑΝ έχει την υποχρέωση να καταστήσει την εργασία σε θέση αντικαταστάτη/τριας ελκυστική και αξιοπρεπή. Προς αυτή την κατεύθυνση, η διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων αποτελεί μονόδρομο, ως ένα αδιαμφισβήτητο δικαίωμα του κάθε αδιόριστου εκπαιδευτικού για να μπορεί να διεκδικεί την εργασία του στο εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς ημερομηνία λήξης.

Η Εργατική Πρωτομαγιά, η οποία αποτελεί μέρα τιμής και αγώνα για την εργατική τάξη, ας αποτελέσει φάρο και οδηγό για τον επιβαλλόμενο αγώνα προάσπισης ή και καθορισμού των δικαιωμάτων των αντικαταστατών και αντικαταστατριών. Αγώνας για τα αυτονόητα, που στην Κύπρο δυστυχώς δεν είναι τόσο αυτονόητα.

*Αντικαταστάτρια Δημοτικής, Στέλεχος Α.Κί.ΔΑ.

**Αντικαταστάτρια Δημοτικής, Στέλεχος Α.Κί.ΔΑ.

***Αντικαταστάτης Δημοτικής, Στέλεχος Α.Κί.ΔΑ.

****Γενικός Οργανωτικός ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ.