Ψυχική εξουθένωση στον εργασιακό χώρο

ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΧΑΤΖΗΜΗΝΑ*

Σε κάθε εργασιακό τομέα η ψυχική ανθεκτικότητα των εργαζομένων είναι το κλειδί της επιτυχίας. Πιο σημαντικός τομέας, στον οποίο η ψυχική ανθεκτικότητα των εργαζομένων είναι το άλφα και το ωμέγα, είναι αυτός της εκπαίδευσης.

Τα επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση ανθρώπων και μάλιστα μικρών παιδιών οδηγούν τους εργαζόμενους ευκολότερα σε επαγγελματική εξουθένωση (burn out). Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένα εργασιακό φαινόμενο, που δημιουργείται από χρόνιο εργασιακό στρες που δεν έχει αντιμετωπιστεί και ως εκ τούτου οδηγεί σε ψυχολογική εξάντληση. Οι συνθήκες που προκαλούν χρόνιο εργασιακό στρες στον χώρο της εκπαίδευσης είναι πολλές. Τα προβλήματα συμπεριφοράς παιδιών, που προκύπτουν στην τάξη ή στο σχολείο, είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο. Η γραφειοκρατία συχνά εγκλωβίζει τους εκπαιδευτικούς και τους δένει τα χέρια για να πράξουν αυτά που πρέπει για το καλό των μαθητών τους. Παράλληλα η συχνή απαξίωση των εκπαιδευτικών από γονείς ή/και την ευρύτερη κοινωνία, σε συνδυασμό με τις δεκάδες αποφάσεις/οδηγίες του εκάστοτε Υπουργείου Παιδείας, που αποστέλλονται εν μία νυκτί και απαιτούν άμεση εφαρμογή είναι μόνο μερικά από αυτά που προκαλούν εργασιακό στρες στον χώρο της εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί που εξουθενώνονται βιώνουν ψυχολογική (και σωματική) εξάντληση και σταδιακά αποστασιοποιούνται από την εργασία τους.

Δυστυχώς, η ψυχική εξουθένωση των εκπαιδευτικών έχει άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά, αφού φαίνεται να περιορίζει τη θετική επίδραση των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, έρευνες δείχνουν πως η ψυχική εξουθένωση των εκπαιδευτικών επιδρά αρνητικά στα μαθησιακά αποτελέσματα αλλά και στην αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων συμπεριφοράς των μαθητών/μαθητριών.  

Ένας/μία εκπαιδευτικός που αγαπά το επάγγελμά του/της εργάζεται με ζήλο χωρίς να λογαριάζει τις αρνητικές συνέπειες στην ψυχική του υγεία. Πάντα θέτει σε προτεραιότητα τα παιδιά του, τους μαθητές και τις μαθήτριές του και δε διανοείται πως υπάρχει το ενδεχόμενο να μην είναι σε θέση να τους προσφέρει το 100 τοις 100 του εαυτού του/της. Ωστόσο, είναι τόσες οι απαιτήσεις της σχολικής καθημερινότητας, που καθιστούν επιβεβλημένη τη στήριξη των εκπαιδευτικών.  

Εμείς, ως Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών, διεκδικήσαμε και διεκδικούμε σειρά μέτρων που συνδέονται με τις συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών και ως εκ τούτου με το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης. Μεταξύ άλλων, αγωνιζόμαστε για:

• τη δημιουργία μια ολοκληρωμένης και επιστημονικά τεκμηριωμένης πολιτικής για τη διαχείριση ανεπιθύμητων συμπεριφορών,
• τη γενική αναδιάρθρωση και μείωση του διδακτικού χρόνου όλων των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης,
• την αύξηση του διοικητικού χρόνου της διευθυντικής ομάδας για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των δυσκολιών που προκύπτουν καθημερινά,
• την ανακατανομή των σχολικών αργιών και την αντικατάστασή τους με δύο ενδιάμεσες διακοπές μαθημάτων,
• την εξομοίωση των δικαιωμάτων των αορίστου χρόνου εκπαιδευτικών με αυτά των μόνιμων εκπαιδευτικών,
• τη δημιουργία δεξαμενής αντικαταστατών/τριών σε επαρχιακό επίπεδο, για να καλύπτουν αντικαταστάσεις μίας ή δύο ημερών (ώστε να μην επιβαρύνονται τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί).

Η Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών θα συνεχίσει να αγωνίζεται για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εκπαιδευτικών και για την περιφρούρηση της ψυχικής (και σωματικής) τους υγείας. Προτεραιότητά μας ο/η εκπαιδευτικός ανεξαρτήτως θέσης και ηλικίας. Θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε με δυναμισμό και αποφασιστικότητα.

*Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης

Στέλεχος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών