Αντιμετώπιση δύσκολων συμπεριφορών στο Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΚΑ΄- Κοντοβάθεια

ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑ*

Στο Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΚΑ΄ το εκπαιδευτικό προσωπικό, η Διεύθυνση, η σχολική σύμβουλος και η εκπαιδευτική ψυχολόγος εργάζονται με συστηματικότητα και μεθοδικότητα με στόχο την πρόληψη και σωστή διαχείριση δύσκολων συμπεριφορών μαθητών/ριών εντός σχολικής μονάδας. Καθότι στόχος του συγκεκριμένου άρθρου είναι να εξηγήσει τον τρόπο εργασίας και συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων στην αντιμετώπιση των δύσκολων συμπεριφορών, όταν αυτές προκύπτουν, δεν γίνεται αναφορά στις ενέργειες της σχολικής μονάδας για πρόληψη.

Ο τρόπος εργασίας που αναλύεται πιο κάτω στηρίζεται στην πεποίθηση ότι το παιδί πρέπει να αντιμετωπίζεται ολιστικά, ως εκ τούτου, σε όλα τα στάδια χρειάζεται πολυθεματικότητα και συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων.

A.  Έγκαιρος εντοπισμός

Τις περισσότερες φορές ο εντοπισμός περιπτώσεων παιδιών που χρήζουν φροντίδας γίνεται από τους εκπαιδευτικούς και η συνεργασία τους με την σχολική σύμβουλο είναι πολύ σημαντικός παράγοντας επιτυχίας. Οι εκπαιδευτικοί συζητούν περιπτώσεις μαθητών/ριών τους με τη σχολική σύμβουλο, ως επί το πλείστον, όταν το παιδί:

1. Εκδηλώνει συμπεριφορές που είναι ενοχλητικές στην τάξη ή/και στο διάλειμμα.
2. Είναι πολύ κλειστό στον εαυτό του ή/και δεν παίζει με άλλα παιδιά το διάλειμμα.
3. Δυσκολεύεται να ρυθμίσει τα συναισθήματά του (κλαίει εύκολα, θυμώνει εύκολα, ματαιώνεται και παραιτείται της προσπάθειας εύκολα).
4. Αναφέρει ότι υπάρχουν κοινωνικά προβλήματα στο σπίτι (δυσκολίες στις σχέσεις των γονιών, περνά πολλές ώρες μόνο του, απέκτησε αδελφάκι και νιώθει άσχημα, μέλος της οικογένειας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υγείας κτλ).
5. Αποτυγχάνει ακαδημαϊκά (δεν επιτυγχάνει τους μαθησιακούς στόχους).
6. Υπάρχουν σημάδια βίας ή/και παραμέλησης πάνω του.
7. Παρουσιάζει ελλειπή φοίτηση.

Επιπρόσθετα αν:

1. Έγινε αναφορά από τρίτους στο σχολείο ότι η οικογένεια αντιμετωπίζει κοινωνικά προβλήματα.
2. Ο γονέας ενημερώνει το σχολείο ότι η οικογένεια ή το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες.

Διευκρινίζεται ότι, σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας ή σεξουαλικής κακοποίησης υπάρχουν πρωτόκολλα και ακολουθούνται πιστά. Οι περιπτώσεις αυτές αναφέρονται άμεσα στις αρμόδιες Υπηρεσίες και στην ομάδα υποστήριξης του παιδιού εμπλέκονται και άλλοι επαγγελματίες εκτός σχολικής μονάδας.

Β.   Αξιολόγηση αναγκών

Μετά τον εντοπισμό ενός παιδιού που χρήζει παρέμβασης, εκπαιδευτικός και σχολική σύμβουλος συνεργάζονται στενά ώστε να γίνει σωστή αξιολόγηση των αναγκών του παιδιού. Οι ενέργειες ακολουθούν την πιο κάτω πορεία:

1. Η/O εκπαιδευτικός δίνει στη σχολική σύμβουλο την εικόνα του παιδιού και τις ανάγκες που παρουσιάζει.
2. Η σχολική σύμβουλος προχωρά σε δική της παρατήρηση του παιδιού στην τάξη και στο διάλειμμα και έχει ατομικές συναντήσεις μαζί του ώστε να κατανοήσει καλύτερα την περίπτωση και να ακούσει την άποψή του (π.χ. πώς το ίδιο βιώνει μια κατάσταση, τι πιστεύει ότι θα το βοηθήσει, τι θέλει να γίνει κτλ).
3. Εκπαιδευτικός και σχολική σύμβουλος έχουν συνάντηση με τους γονείς για αλληλοενημέρωση:  Οι συναντήσεις αυτές έχουν στόχο, αφενός, να κατανοηθεί καλύτερα το οικογενειακό πλαίσιο που περιβάλλει το παιδί, αφετέρου, να οικοδομηθεί σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ οικογένειας και σχολείου. Δίνεται έμφαση στο να απενοχοποιηθούν οι γονείς, να καμφθούν τυχόν αντιστάσεις που έχουν και να δοθεί το μήνυμα ότι οι ενέργειες του σχολείου αποσκοπούν στη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού. Αποτέλεσμα των συναντήσεων είναι γονείς και σχολείο να βρεθούν στην ίδια σελίδα σε ό,τι αφορά στις ανάγκες του παιδιού και να συνεργαστούν αποτελεσματικά ώστε να το βοηθήσουν.
4. Εάν μέσα από τις συναντήσεις προκύψει ότι υπάρχουν θέματα που χρήζουν διαχείρισης από ψυχολόγο τότε η σχολική σύμβουλος, εμπλέκει άμεσα την εκπαιδευτική ψυχολόγο του σχολείου. Αναφέρεται ότι, σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων που τυγχάνουν διαχείρισης, όντως χρειάζεται η εμπλοκή της εκπαιδευτικής ψυχολόγου, αφού, η συνεισφορά της στην αξιολόγηση, στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή των δράσεων προσφέρει τα απαραίτητα στηρίγματα ώστε η παρέμβαση να  είναι ολιστική και αποτελεσματική.  
5. Στις περιπτώσεις όπου η οικογένεια ήδη παρακολουθείται από εξωτερικούς επαγγελματίες ή Υπηρεσίες, τότε καλούνται και αυτοί να αποτελέσουν μέρος της πολυθεματικής ομάδας που θα στηρίξει το παιδί στο σχολείο (π.χ. παιδοψυχίατρος, κλινικός ψυχολόγος, εργοθεραπευτής, Λειτουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών κτλ).

Γ.   Σχεδιασμός και εφαρμογή παρέμβασης

Μετά τη διερεύνηση είναι σημαντικό οι εμπλεκόμενοι (εκπαιδευτικός, σχολική σύμβουλος, Διεύθυνση, εκπαιδευτική ψυχολόγος, γονείς) να έχουν κοινή κατανόηση της κατάστασης ώστε να συνεργαστούν για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενεργειών που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά προς το παιδί. Σε αυτό το στάδιο ο κάθε εμπλεκόμενος, στον τομέα και τον ρόλο του, αναλαμβάνει να δώσει στο παιδί στηρίγματα, ή/και να εργαστεί μαζί του για να πετύχει κάποιους στόχους. Μπαίνουν χρονοδιαγράμματα και προγραμματίζονται συναντήσεις ώστε να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα των ενεργειών.

Σε αυτό το στάδιο το Δημοτικό Σχολείο Λεμεσού ΚΑ΄ έχει το πλεονέκτημα του θεσμού της Σχολικής Συμβουλευτικής που λειτουργεί ανακουφιστικά για τη σχολική μονάδα. Η σχολική σύμβουλος αναλαμβάνει τον συντονισμό για την εφαρμογή της παρέμβασης, στέκεται δίπλα στον/στην εκπαιδευτικό σε ό,τι χρειαστεί, έχει ατομικές συναντήσεις με το παιδί για συμβουλευτική, μπορεί να προβεί σε παρεμβάσεις μέσα στην τάξη που φοιτά το παιδί, βρίσκεται σε συχνή επαφή με τους γονείς ώστε να διατηρείται η συνεργασία με την οικογένεια, συνεργάζεται στενά με την εκπαιδευτική ψυχολόγο και φροντίζει να υπάρχει περιοδικότητα στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της παρέμβασης. Τέλος, το γραφείο της Σχολικής Συμβούλου προσφέρει ένα χώρο φιλικό προς το παιδί στον οποίο μπορεί το παιδί να αποφορτιστεί και να έχει τα στηρίγματα που χρειάζεται ώστε να αντεπεξέλθει στο πλαίσιο της τάξης και του σχολείου.

*Β.Δ. Σχολική Σύμβουλος