«17η Νοεμβρίου… Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος, δεν θα πάψεις ούτε στιγμή να αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο»
Με ανακοίνωσή της για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου του 1973, η Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων Νηπιαγωγών αναφέρει:
«Ωραία παιδιά, με μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια. Ωραία παιδιά, όρθια, αψήφιστα στα προπύλαια», έγραφε στο ημερολόγιό του ο Γιάννης Ρίτσος. Αυτά τα ωραία παιδιά, πριν από 51 χρόνια, με το ηρωικό Πολυτεχνείο του 1973, έγραψαν μία από τις πιο σημαντικές σελίδες στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτά τα παιδιά, σκαρφαλωμένα σαν άγγελοι πάνω στα κάγκελα της πύλης του Πολυτεχνείου, στάθηκαν και όρθωσαν ανάστημα απέναντι στο τέρας που μούγκριζε. Ήταν ο αγώνας ολόκληρου του ελληνικού λαού κατά του τέρατος, κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, να ανακτήσει τη δημοκρατία και τις ελευθερίες του. Ο Εγγονόπουλος, με την ποιητική του γλώσσα, μιλούσε για τη «θανατική σιωπή» της δικτατορίας, ενώ ο Λειβαδίτης, με τη σπαρακτική του γραφή, εξέφραζε την αντίσταση του λαού που «δεν το βάζει κάτω», ακόμη και μπροστά στις πιο σκοτεινές στιγμές της ιστορίας. Βέβαιο είναι ότι η θυσία των φοιτητών και των πολιτών που αγωνίστηκαν εκείνη την περίοδο παραμένει ένα σύμβολο αντίστασης, ελευθερίας και διεκδίκησης ενός καλύτερου μέλλοντος.
Το Πολυτεχνείο, όμως, δεν ήταν ένα απομονωμένο γεγονός στην ελληνική πραγματικότητα. Αντιθέτως, συνδέεται άμεσα με τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα της εποχής, όπως η δικτατορία που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα το 1967, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και το κίνημα του Μάη του '68 στη Γαλλία. Το 1968, οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι στη Γαλλία αναστάτωσαν την κοινωνική και πολιτική τάξη, διατρανώνοντας την ανάγκη για αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Ο Μάης του '68 ήταν μια έκρηξη συλλογικής συνείδησης που επηρέασε και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, όπου η αντίσταση στο καθεστώς της Χούντας άρχισε να γίνεται όλο και πιο έντονη. Το κίνημα του Μάη του '68 ανέδειξε τη δύναμη του λαού και των νέων να αντιδράσουν στην καταπίεση και την ανισότητα. Το σύνθημα της "εξέγερσης" αντήχησε και στην Ελλάδα, όπου το Πολυτεχνείο έγινε το απόσταγμα αυτής της ανάγκης για ελευθερία και δικαιοσύνη.
Δυστυχώς, όμως, η δικτατορία των συνταγματαρχών, που κατέλαβε την εξουσία με το πραξικόπημα του 1967, εκμεταλλεύτηκε την πολιτική αστάθεια της εποχής, για να επιβάλει ένα αυταρχικό καθεστώς με καταστολή, βασανιστήρια και κατάργηση των θεμελιωδών ελευθεριών. Τραγική κατάληξη αυτής της μαύρης επταετίας ήταν το Πραξικόπημα και η Εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Η ΕΟΚΑ Β’ καθοδηγούμενη από τη Χούντα και εκπληρώνοντας τα ιμπεριαλιστικά σχέδια του ΝΑΤΟ, με το Προδοτικό Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου άνοιξε τις κερκόπορτες στον Αττίλα, κάτι που οδήγησε στην εισβολή της 20ης Ιουλίου του 1974.
Η 17η Νοεμβρίου είναι, λοιπόν, μια μέρα μνήμης και αγώνα. Μια μέρα που μας καλεί να θυμηθούμε τους ήρωες του Πολυτεχνείου και να διαφυλάξουμε τις αξίες της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Όπως κατήγγειλε ο Τάκης Χατζηαναγνώστου: «Καταγγέλλω τον εαυτό μου, που δεν ξύπνησα πιο μπροστά, που δεν ξεσηκώθηκα πιο μπροστά, ν΄ αντισταθώ στη βία και στον τρόμο. Καταγγέλλω τον εαυτό μου που υπήρξα ένας πολίτης ελεεινής μορφής». Συνεπώς, καθήκον εμάς των εκπαιδευτικών είναι μέσα από τα ιστορικά γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου να προωθήσουμε μία τέτοια εκπαίδευση που να καλλιεργεί τη δημοκρατία. Έχουμε καθήκον να ενδυναμώσουμε τις γενιές, ώστε να γίνουν συνειδητοποιημένοι πολίτες που να αντιστέκονται σε κάθε μορφή καταπίεσης. Έχουμε καθήκον να φτιάξουμε αυριανούς πολίτες που να είναι κριτικά εγγράμματοι, που να παλεύουν για τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη, ώστε να μην έχουμε ξανά «πολίτες ελεεινής μορφής».
Η 17η Νοεμβρίου μάς θυμίζει ότι η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη και ότι η ειρήνη και η ελευθερία απαιτούν συνεχή αγώνα, θυσίες και εγρήγορση απέναντι στις απειλές της καταπίεσης και της αδικίας. Οι αγώνες του παρελθόντος παραμένουν ζωντανοί και μας ενδυναμώνουν για να συνεχίσουμε τον αγώνα για δικαιοσύνη και ελευθερία. Κι αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Τάσος Λειβαδίτης, δεν θα πρέπει πάψουμε ούτε στιγμή να αγωνιζόμαστε για την ειρήνη και για το δίκιο»
