ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ* ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΛΟΪΖΟΥ**
Στη σύγχρονη εποχή, η ψηφιακή τεχνολογία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο σε όλες σχεδόν τις πτυχές της ζωής μας, από την εκπαίδευση και την εργασία έως την κοινωνική αλληλεπίδραση και την πρόσβαση στην πληροφόρηση. Καθώς η ψηφιακή επανάσταση συνεχίζει να εξελίσσεται, η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων από μικρή ηλικία, καθίσταται ολοένα και πιο επιτακτική. Σε αυτό το πλαίσιο, η ένταξη του μαθήματος πληροφορικής στο ωρολόγιο πρόγραμμα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελεί πλέον, έναν αναγκαίο και επιβεβλημένο στόχο.
Πρόσφατα, η ίδια η ΥΠΑΝ αναφέρθηκε[1] στο επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών/ριών της Κύπρου, με βάση τα αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας ICILS (International Computer and Information Literacy Study). Με βάση την έρευνα, οι ψηφιακές δεξιότητες των μαθητών/ριών της Κύπρου βρίσκονται κάτω από τον διεθνή μέσο όρο.
Η έκθεση[2] του δικτύου Ευρυδίκη για την Ψηφιακή Εκπαίδευση στα Σχολεία στην Ευρώπη (2019), διερευνά την κάλυψη των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων (όπως έχουν οριστεί από το DigComp) στα εθνικά αναλυτικά προγράμματα. Στη συγκεκριμένη έκθεση, διερευνήθηκε η ένταξη οκτώ βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων στα αναλυτικά προγράμματα σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με την έρευνα, η Κύπρος είναι μία από τις λίγες χώρες που προσεγγίζει μόνο μία από οκτώ βασικές ψηφιακές δεξιότητες στη Δημοτική Εκπαίδευση.
Παρά τις σύγχρονες απαιτήσεις, η διδασκαλία της πληροφορικής δεν αποτελεί μέρος της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, με εξαίρεση μια ενότητα στο μάθημα «Σχεδιασμός και Τεχνολογία – Ψηφιακές Τεχνολογίες» που επικεντρώνεται κυρίως σε Συστήματα Ελέγχου και Ρομπότ εδάφους[3] [4] (αλγόριθμος και προγραμματισμός).
Η έγκαιρη εισαγωγή των μαθητών στην πληροφορική προσφέρει το θεμέλιο για μια πιο επιτυχημένη ακαδημαϊκή, αλλά και επαγγελματική πορεία. Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι πλέον απαραίτητες σε κάθε τομέα και η ενσωμάτωσή τους από τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης, προετοιμάζει τους μαθητές και τις μαθήτριες για ένα μέλλον στο οποίο η τεχνολογία θα κυριαρχεί.
Εξάλλου, στο άμεσο μέλλον, μαθητές και μαθήτριες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα κληθούν να χρησιμοποιήσουν τον υπολογιστή για συμμετοχή σε διεθνείς εξετάσεις[5]. Συγκεκριμένα, οι εξετάσεις PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) του 2026 και TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) του 2027, στις οποίες συμμετέχει και η Κύπρος, προγραμματίζεται να γίνουν ψηφιακά. Αυτή η ψηφιοποίηση των διεθνών αυτών μελετών εντάσσεται στη γενικότερη τάση για τη μετάβαση των εκπαιδευτικών αξιολογήσεων από τις παραδοσιακές γραπτές δοκιμασίες σε ψηφιακές πλατφόρμες. Αυτό προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία και μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ανάλυσης των δεδομένων, καθώς και στη διαχείριση μεγάλου όγκου πληροφοριών.
Φυσικά η πληροφορική δεν αποτελεί απλώς ένα εργαλείο για τη χρήση υπολογιστών ή λογισμικών. Είναι ένα ευρύ πεδίο που ενισχύει την κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων και την έκφραση της δημιουργικότητας. Η εισαγωγή της πληροφορικής από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση βοηθά στην καλλιέργεια δεξιοτήτων, όπως ο αλγοριθμικός τρόπος σκέψης, η οργάνωση και η διαχείριση πληροφοριών, καθώς και η κατανόηση βασικών αρχών προγραμματισμού. Με την κατάλληλη προσέγγιση, τα παιδιά μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν καθημερινά, όχι μόνο ως χρήστες, αλλά και ως δημιουργοί. Αυτό συμβάλλει στη μείωση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και παρέχει στα παιδιά τα θεμέλια για μια πιο κριτική και ενεργή συμμετοχή στον τεχνολογικό κόσμο.
Τονίζεται δε, πως η πληροφορική δεν λειτουργεί απομονωμένα αλλά υποστηρίζει και ενισχύει κι άλλα γνωστικά αντικείμενα. Μέσω της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών, οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν ικανότητες που σχετίζονται με τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες, την τέχνη, τη γεωγραφία και φυσικά τις γλώσσες.
Επιπλέον, η πληροφορική ενισχύει την ομαδική εργασία και την επικοινωνία, καθώς συμβάλλει στη συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων και την ανάπτυξη εφαρμογών ή έργων. Αυτό ενθαρρύνει τη συνεργατικότητα, την ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων και την καλλιέργεια στρατηγικών επίλυσης προβλήματος.
Πρέπει να τονιστεί πως η εισαγωγή της πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, εμπεριέχει και πολλές προκλήσεις. Απαιτείται κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και η ανάπτυξη κατάλληλου διδακτικού υλικού που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις δεξιότητες των παιδιών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε τεχνολογικό εξοπλισμό και πόρους για όλους τους μαθητές, ώστε να αποφευχθεί ο ψηφιακός αποκλεισμός. Ωστόσο, με την κατάλληλη υποστήριξη από το κράτος, τους εκπαιδευτικούς και την κοινωνία, η ένταξη της πληροφορικής μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βήμα για την εκπαίδευση των μαθητών και την προετοιμασία τους για το μέλλον.
Η εισαγωγή της πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση είναι πλέον αναγκαία, δεδομένου του ρόλου της τεχνολογίας στην κοινωνία και την οικονομία. Τα σχολεία τα τελευταία χρόνια έχουν εφοδιαστεί με πρόσθετο τεχνολογικό εξοπλισμό, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης, «Κύπρος_το αύριο» και έχουν δημιουργηθεί τάξεις – πρότυπα. Επομένως, μπορεί να αξιοποιηθεί ο εξοπλισμός αυτός για την εισαγωγή μαθήματος πληροφορικής. Η εκμάθηση ψηφιακών δεξιοτήτων από μικρή ηλικία ενισχύει την κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων και την προετοιμασία των μαθητών για έναν κόσμο όπου η τεχνολογία είναι παρούσα σε κάθε πτυχή της ζωής. Με σωστή καθοδήγηση και υποδομή, η πληροφορική μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για μια πιο σύγχρονη και δημιουργική εκπαίδευση.
