Το ΥΠΑΝ συνεχίζει να αγνοεί το πρόβλημα υποστελέχωσης και την εργασιακή αβεβαιότητα στην εκπαίδευση.
ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ*
Για ακόμη μία σχολική χρονιά, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει το χρόνιο πρόβλημα της έλλειψης αντικαταστατών/τριών στα σχολεία, αφήνοντας τις σχολικές μονάδες χωρίς την απαραίτητη στήριξη. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις και προτάσεις, η κατάσταση παραμένει στάσιμη, με σοβαρές επιπτώσεις στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων.
Οι αντικαταστάτες/τριες για δεκαετίες συνεχίζουν να εργάζονται χωρίς στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα, όπως άδειες ασθενείας ή άδειες για προσωπικούς λόγους, ενώ δεν δικαιούνται ούτε επίδομα ανεργίας κατά τις σχολικές διακοπές. Από το 2014 δε, εργάζονται υπό καθεστώς ωρομίσθιας απασχόλησης. Ένα πλαίσιο που επιβλήθηκε από το ΥΠΑΝ μονομερώς, αδιαφορώντας για τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων και την ασφάλεια των μαθητών. Σε ευρύτερο πλαίσιο, παρά τις φωνές για αναθεώρηση του πλαισίου απασχόλησης των αντικαταστατών/τριών, το θέμα δεν έχει τύχει ουσιαστικής αντιμετώπισης.
Είναι ξεκάθαρο πως το ενδιαφέρον για εργασία σε θέση αντικαταστάτη/τριας είναι μικρό. Ένα ακόμη αντικίνητρο για τους νέους και τις νέες εκπαιδευτικούς να εργαστούν ως αντικαταστάτες/τριες, είναι η επικείμενη κατάργηση του καταλόγου διοριστέων το 2027. Μέχρι σήμερα, η εργασία ως αντικαταστάτης/τρια λειτουργούσε για πολλούς/ές ως «γέφυρα» προς τον μόνιμο διορισμό, προσφέροντας εμπειρία και προοπτική. Με την κατάργηση αυτής της προοπτικής, η θέση καθίσταται ακόμη πιο επισφαλής και λιγότερο ελκυστική, ειδικά αν ληφθούν υπόψη οι χαμηλές αμοιβές, η απουσία εργασιακής ασφάλειας και το γενικότερο κλίμα αβεβαιότητας. Το ΥΠΑΝ, αντί να ενισχύει τα κίνητρα προσέλκυσης νέων εκπαιδευτικών, καταλήγει να τους/τις αποθαρρύνει από την είσοδό τους στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.
Το ίδιο το σύστημα διορισμού παρουσιάζει σοβαρές δυσλειτουργίες. Για παράδειγμα, παρατηρούνται καθυστερήσεις στη διαδικασία ανάρτησης των αναγκών, η ενημέρωση των επαρχιακών γραφείων Παιδείας γίνεται τηλεφωνικά με ό,τι αυτό συνεπάγεται, το σύστημα περιορίζεται σε μια κατανομή των θέσεων κ.ά, προκαλώντας σημαντικά προβλήματα στη στελέχωση και τη λειτουργία των σχολείων. Την ίδια ώρα, το ΥΠΑΝ αφαίρεσε από τη δεξαμενή υποψήφιων αντικαταστατών/τριών, ένα πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων που εργοδοτήθηκαν στα Προαιρετικά Ολοήμερα Σχολεία, χωρίς δικαίωμα κάλυψης αναγκών σε αντικαταστάσεις. Ουσιαστικά το ίδιο το ΥΠΑΝ, βραχυκύκλωσε το σύστημα, διογκώνοντας το πρόβλημα στελέχωσης των σχολείων.
Παρά τις συναντήσεις με την Επίσημη Πλευρά και την εξαγγελία για σύσταση τεχνικών επιτροπών, ή θεσμικό διάλογο με στόχο τη θεσμοθέτηση ενός σταθερού εργασιακού πλαισίου για τους/τις αντικαταστάτες/τριες, το θέμα παραμένει στάσιμο και οι λύσεις παραμένουν ανεπαρκείς. Ακόμη και οι δεσμεύσεις του Υπουργείου για μικρές βελτιώσεις, όπως η δυνατότητα εργοδότησης συμβασιούχων μερικής απασχόλησης σε πρωινές αντικαταστάσεις στα σχολεία τους, έμειναν τελικά στα λόγια.
Η UNESCO, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικού του 2023, υπογράμμισε την ανάγκη ανατροπής της παγκόσμιας έλλειψης εκπαιδευτικών μέσω της βελτίωσης των όρων εργοδότησης και της παροχής κινήτρων. Παράγοντες όπως το έντονο εργασιακό άγχος, η επισφάλεια, η εργασιακή αβεβαιότητα και οι χαμηλοί μισθοί κακοί εργασιακοί όροι, λειτουργούν αποτρεπτικά για την επιλογή του εκπαιδευτικού επαγγέλματος. Όλα αυτά συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το εργασιακό καθεστώς των αντικαταστατών/τριών, το οποίο μόνο ως "εργασιακός μεσαίωνας" μπορεί να χαρακτηριστεί.
Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη το ΥΠΑΝ να αναλάβει ουσιαστική δράση για την επίλυση αυτού του διαχρονικού προβλήματος, διασφαλίζοντας τόσο την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης όσο και την ομαλή λειτουργία των σχολικών μονάδων.
*Βοηθός Γενικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ.
