Πώς εξελίσσονται τα ΠΟΣ; Έως τη λύση των ΕΟΣ;

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗ*

Ο θεσμός των Προαιρετικών Ολοήμερων Σχολείων (ΠΟΣ) δημιουργήθηκε για να ανταποκριθεί στις υπάρχουσες συνθήκες της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Το συγκεκριμένο σύστημα λειτουργεί στα Δημόσια Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία για αρκετά χρόνια. Η λειτουργία των ΠΟΣ ξεκίνησε πιλοτικά τη σχολική χρονιά 1999-2000 με την εφαρμογή του προγράμματος σε 9 Δημοτικά Σχολεία παγκύπρια. Σήμερα, ο θεσμός διευρύνθηκε και έφτασε να καλύπτει τον αριθμό ρεκόρ των 164 Δημοτικών Σχολείων, των 94 Νηπιαγωγείων και των 9 Ειδικών Σχολείων.

Η ραγδαία αύξηση των ΠΟΣ και ΠΟΝ καταδεικνύει αφενός το αυξημένο ενδιαφέρον των μαθητών/τριών για φοίτηση στο προαιρετικό ολοήμερο και αφετέρου τις προσπάθειες που καταβάλλει η πολιτεία για επέκταση και αναβάθμιση του θεσμού. Προσφάτως, ανακοινώθηκε η επέκταση των ΠΟΣ για τη σχολική χρονιά 2025- 2026 σε ακόμη 60 σχολεία, κάτι που δείχνει την αναγκαιότητα του θεσμού.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει μεγάλο αριθμό θετικών στοιχείων. Καταρχάς, συμβάλλει στην επίβλεψη και στη διεκπεραίωση της κατ' οίκον εργασίας των παιδιών σε ένα ασφαλές περιβάλλον, κάτι που υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό τους εργαζόμενους γονείς. Επιπλέον, τα παιδιά ασχολούνται κυρίως με αθλητικές και εικαστικές δραστηριότητες τα οποία βοηθούν τους μαθητές/τριες να απολαμβάνουν ποιοτικό χρόνο με τους συνομήλικους τους. Αυτό βοηθά τόσο στη μείωση της εκτεταμένης χρήσης των ψηφιακών συσκευών όσο και στην πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας.

Παρά τα θετικά στοιχεία των ΠΟΣ, εντούτοις υπάρχουν και πολλές παθογένειες στο συγκεκριμένο θεσμό, οι οποίες χρειάζονται άμεσες λύσεις.

Πρώτον, η ελλιπείς υλικοτεχνικές υποδομές που διαθέτουν τα σχολεία ως προς τους χώρους σίτισης των παιδιών. Δυστυχώς, τα σχολεία μας δεν διαθέτουν αίθουσες σίτισης με αποτέλεσμα τα παιδιά να γευματίζουν στην ίδια τάξη την οποία παρακολουθούν τα μαθήματα τόσο του πρωινού όσο και του ολοήμερου σχολείου.

Δεύτερον,η σίτιση των παιδιών γίνεται μέσω διευθετήσεων του συνδέσμου γονέων του κάθε σχολείου με εξωτερικούς συνεργάτες. Το πρόβλημα δημιουργείται σε σχολεία τα οποία διαθέτουν ως επί το πλείστον μεγάλους αριθμούς παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία. Σε αυτά τα σχολεία οι σύνδεσμοι γονέων είναι υποτυπώδεις και δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και γνώσεις έτσι ώστε να μπορούν να προσφέρουν τα κατάλληλα γεύματα στα παιδιά. Έτσι, η σίτιση αυτών των παιδιών (που το χρειάζονται περισσότερο) υποβαθμίζεται.

Τρίτον,το παιδαγωγικό κομμάτι πέρα της διεκπεραίωσης της κατ' οίκον εργασίας είναι ανύπαρκτο. Τα ΠΟΣ δεν διαθέτουν Αναλυτικά Προγράμματα με συνέπεια τα παιδιά να μην εκμεταλλεύονται ποιοτικά τον χρόνο που περνούν στο απογευματινό σχολείο. Συνεπώς, οποιαδήποτε πρωτοβουλία παίρνεται που αφορά το εκπαιδευτικό μέρος εναπόκειται στην καλή διάθεση του εκάστοτε εκπαιδευτικού.

Τέταρτον,η απουσία συμπόρευσης του πρωινού με το απογευματινό σχολείο. Παρά τις προσπάθειες των αρμοδίων (παροχή σύμβασης 20 περιόδων) φαίνεται αυτό να μην καθίσταται εφικτό, με συνέπεια να δημιουργούνται αρκετά προβλήματα στη σύνδεση του πρωινού και του απογευματινού σχολείου.

Πέμπτον,η ύπαρξη της μη ξεκάθαρης διοίκησης των ΠΟΣ. Τη διοίκηση σήμερα στα ΠΟΣ την έχει συμβασιούχος εκπαιδευτικός μερικής απασχόλησης. Σε αυτό το σημείο, μπορεί να δημιουργούνται παρανοήσεις με το μόνιμο προσωπικό (που κατά πάσα πιθανότητα διαθέτει αρκετά χρόνια υπηρεσίας στη δημόσια εκπαίδευση) για το ποιος έχει τον τελικό λόγο και την ευθύνη στον απογευματινό χρόνο. Μια τελευταία παθογένεια των ΠΟΣ είναι η στελέχωση των ολοήμερων σχολείων που αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες. Για παράδειγμα, πολλά απογευματινά σχολεία καθυστερούν πολύ στη στελέχωση ή είναι υποστελεχωμένα. Επίσης, προκύπτουν πολλά θέματα κατά τις απουσίες των εκπαιδευτικών που εργάζονται στα ΠΟΣ λόγω της μη εξεύρεσης αντικαταστατών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές φορές τις ώρες να επωμίζονται οι εναπομένοντες εκπαιδευτικοί είτε του πρωινού είτε του απογευματινού σχολείου που υπηρετούν στα ΠΟΣ, χωρίς οποιοδήποτε επιπλέον ωφελήματα.

Οι ανεπάρκειες του συγκεκριμένου θεσμού χρειάζονται άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις. Η λύση βρίσκεται στην εκ βάθρου αναδιάρθρωση και μετεξέλιξη του θεσμού στα Ενιαία Ολοήμερα Σχολεία (ΕΟΣ). Η επιλογή των ΕΟΣ έρχεται να δώσει τις απαιτούμενες λύσεις στα υπάρχοντα προβλήματα. Αρχικά, η σίτιση (συμπεριλαμβανομένου και του κόστους) καλύπτεται από το ίδιο το σχολείο με την ανάθεση των γευμάτων σε εξωτερικούς συνεργάτες. Το ΑΠ είναι κατάλληλα δομημένο προσφέροντας την ευκαιρία στα παιδιά να έρθουν και σε επαφή με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα (π.χ. Η/Υ, Γαλλικά, Ρομποτική κ.α.). Ως προς τη διοικητική δομή των σχολείων, αυτή είναι σαφής. Το πρωινό και απογευματινό σχολείο είναι αλληλένδετα με τους εκπαιδευτικούς να εργάζονται αρμονικά σε δύο βάρδιες (7:30-13:05 και 9:30-15:05 ή 10:30-16:00). Επίσης, η διοίκηση του απογευματινού μέρους ανατίθεται στον βοηθό διευθυντή που είναι υπεύθυνος για τα καθήκοντα αυτά. Τέλος, η κάλυψη των αναγκών σε εκπαιδευτικούς μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικά καθώς οι αντικαταστάσεις που προσφέρονται είναι πλήρεις (από 26 π. και πάνω) ενώ στα ΠΟΣ οι αντικαταστάσεις περιορίζονται στις 15 ή 20 περιόδους (βλ.i).