Η Άλκηστις της Κύπρου

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΤΩΝΕΛΛΟΥ*

Είναι θάνατοι που κανείς προβλέπει, ιδιαίτερα όταν φεύγουν άνθρωποι που παλεύουν χρόνια με την επάρατη αρρώστια. Πάντα όμως θέλουμε να αποφεύγουμε ακόμα και τη σκέψη του μοιραίου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ανθρώπους που με την τέχνη τους είναι αναντικατάστατοι, είναι μοναδικοί, είναι απαραίτητοι. Άνθρωποι που αγαπάμε όχι μονάχα γιατί μας σημάδεψαν, όχι μονάχα γιατί ταυτίστηκαν με την ιστορία αυτού του τόπου αλλά και γιατί μπόρεσαν να γίνουν δικαιωματικά τα σύμβολα ορθών συμπεριφορών και στις καθημερινές μας αναφορές.

Ένας από αυτούς τους πολύ ξεχωριστούς ανθρώπους ήταν η μεγάλη μας ηθοποιός, η Άλκηστις Παυλίδου.  Μια γυναίκα που όλη της η ζωή ήταν μια αδιάκοπη προσφορά στον άνθρωπο σε κάθε επίπεδο της ζωής. Όσοι την γνωρίσαμε από κοντά μπορούμε με βεβαιότητα να μιλάμε για την Άλκηστη της δοσίματος, της βαθιάς πίστης σε αξίες και ιδανικά που χρειάζεται να έχει ο καθένας από εμάς.

Είναι σίγουρο πως όταν ένας τέτοιος μεγάλος άνθρωπος μας αφήνει, να νιώθουμε το κενό του δυσαναπλήρωτο, να αισθανόμαστε φτωχότεροι. Στην περίπτωση της Άλκηστης Παυλίδου, μιας ηθοποιού ολκής, το μεγάλο έλλειμα δεν θα βρίσκεται παρά στη συνειδητοποίηση του τέλους μιας πολύ σπουδαίας εποχής για τον πολιτισμό της Κύπρου. Σπουδασμένη σε καιρούς δύσκολους στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, μπόρεσε να μεταλαμπαδεύσει στην Κύπρο την παιδεία, την εμπειρία, την αξεπέραστη τεχνική της στην αρχαία τραγωδία, την κωμωδία και στο παγκόσμιο θεατρικό ρεπερτόριο.

 Αυτό που ουσιαστικά μας έδωσε η  Άλκηστις  ήταν οι ερμηνείες της, που πήγαζαν όχι μόνο από τη δική της συνεχή σπουδή στο λόγο και στην εκφραστικότητά της αλλά και στη συνεχή κατάθεση κομματιών της ψυχής της. Μένει πάντα αξέχαστη και  η κίνησή της στη σκηνή. Μικρόσωμη, ευέλικτη πάντα σηματοδοτούσε την κίνησή της ακόμη πριν την κάνει. Φτάνει κανείς να παρατηρούσε εκείνα τα μεγάλα της εκφραστικά μάτια που έδιναν το έναυσμα της κίνησής της και μετά το κεφάλι της που δεν έσκυψε ποτέ στη σκηνή για να μη χαθεί ποτέ η εκφραστική της.  Κι εκείνος ο τρόπος που θρηνούσε… πάλι αξεπέραστος. Ποτέ της και για κανένα λόγο δεν έκλαψε επί σκηνής με την αίσθηση του αδιέξοδου πόνου. Το κλάμα της ήταν ένα χτύπημα στη συνειδητοποίηση του θεατή, πως δεν έχει χρόνο γι΄ άλλα λάθη και πως εδώ και τώρα πρέπει να αλλάξει και να γίνει ανθρωπινότερος.

Όχι, δεν ήταν η ηθοποιός που θα μπορούσε να τη δει κανείς στη σκηνή σαν γυναίκα που πρόβαλε τον ερωτισμό της. Πάντα αποστασιοποιημένη από τις αρετές του φύλου της, μεταμορφωνόταν μόνο σε Άνθρωπο που η καρδιά του χτυπούσε πάνω στα παθήματα του τόπου της. Κι είναι γεγονός πως η Κύπρος  ζούσε στις φλέβες της Άλκηστης, όχι από διάθεση πατριωτισμού αλλά από εκείνη τη μοναδική της ικανότητα να σε φέρνει πίσω στις καταβολές σου, να αναιρείς αξίες παρωχημένες και με απόλυτη επίγνωση να χαράξεις το μέλλον σου ή να θρηνείς γιατί έτσι ήταν οι ζωές μας.

Αυστηρά πειθαρχημένη, εξαντλητικά μελετημένη, πολλές φορές μας έκανε όλους να αισθανθούμε ποια είναι η πραγματική ουσία της θεατρικής τέχνης, της ζωής, χωρίς διδακτισμούς. Μόνο παίζοντας… έστηνε τα εφαλτήρια της ανθρώπινης πτώσης ψηλά κι ακολουθούσε πορεία που πραγματικά συγκλόνιζε, άσχετα να αυτή οδηγούσε στο καταλυτικό γκρέμισμα ή την εξύψωση.

Η Άλκηστις ήταν η καταλληλότερη ηθοποιός που στα μάτια της μπορούσες να δεις τα βάσανο της πατρίδας, τη σκληρή μοίρα της γυναίκας, της έξυπνης που δεν έκανε τίποτα παραπάνω παρά να σε αφήσει αξιοπρεπώς να νιώσεις τη δική σου μικρότητα.

Τη θυμάμαι πάντα να υποκλίνεται μετά το τέλος των θεατρικών της παραστάσεων και να αποφεύγει να κοιτάζει κατάματα, όπως όταν ερμήνευε, το κοινό. Έβγαινε πάντα σκυμμένη, φοβισμένη, σεμνή για να γυρίσει πίσω στα παρασκήνια του θεάτρου και να μείνει για λίγο με όλους τους συναδέλφους της για να αποφορτιστεί από τη θεατρική της περιπέτεια. Σαν θεατές, φεύγαμε από το θέατρο πάντα προβληματισμένοι, να μας συνοδεύει η ανακριτική της ματιά, που ήταν πάντα μεγάλη, καθαρή κι ειλικρινής.

Έχοντας αφιερώσει όλη της τη ζωή στην τέχνη της, αξιώθηκε να ερμηνεύσει ρόλους που οι σύγχρονοι ηθοποιοί χρειάζονται δυο ζωές για να τους ζήσουν. Αυτή ήταν η στόφα της μεγάλης Άλκηστης Παυλίδου. Δουλεμένη σκληρά σε καιρούς που απαιτούσαν προεξαγγελτικά το πραγματικό ταλέντο, σε καιρούς που μόνο το θέατρο μπορούσε να σε καταξιώσει.

Η Άλκηστις της Κύπρου μάς έφυγε απλώς από τα επίγεια. Είναι σίγουρο πως η Μεγάλη Κυρία του Θεάτρου αφήνει πλούσια παρακαταθήκη που αξίζει να ασχοληθεί κάποιος και να κωδικοποιήσει, να μελετήσει τη Σχολή που δημιούργησε και που θα έλεγα ότι κινήθηκε αποκλειστικά σε αυτό που ήταν και στην καθημερινότητά της: Απλή, απίστευτα αληθινή, φυσική, ευαίσθητη με στιγμές σκληράδας μόνο όταν έπρεπε να μας ταρακουνήσει για να σκεφτούμε πώς ζούμε, τι πιστεύουμε και τι προωθούμε.

Θα σε θυμόμαστε Άλκηστις, όπως τότε, στη σειρά εποχής που έπαιζες φορώντας το μαύρο μαντίλι στο κεφάλι, στο κρατικό μας κανάλι, να κρατάς στα διαλείμματα των γυρισμάτων δυο κλωνιά βασιλικό και να μας λες: « εδώ, στη μυρουδιά του εν το μυστικό…», να σκύβεις, να το κοιτάς χαμογελώντας κι ύστερα μ’ εκείνα τα τεράστια μαύρα μάτια σιωπηλά να μας ανακρίνεις για να δεις αν καταλάβαμε τα λόγια σου.

*Πρώτος Λειτουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Μ.Γ.Ε.

Υπουργείο Παιδείας Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας