Σχολικοί Ψυχολόγοι: Το ΥΠΠΑΝ να αναθεωρήσει την εγκύκλιο για ένταξη παιδιών Ειδικής στην Τεχνική

Τοποθέτηση Κλάδου Σχολικής Ψυχολογίας του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου αναφορικά με την ανακοίνωση του ΥΠΠΑΝ, ημερομηνίας 11/5/2021 η οποία αναφέρεται στη «Ένταξη παιδιών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, της Γ' τάξης Γυμνασίου, που θα φοιτήσουν σε κλάδους της Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΜΤΕΕΚ)»

«Η συγκεκριμένη εγκύκλιος του ΥΠΠΑΝ δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη και να μην μας προβληματίσει έντονα ως Σχολικούς Ψυχολόγους, αφού φαίνεται ότι αυτή η απόφαση είναι ενάντια στη σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, στα δικαιώματα του παιδιού για εκπαίδευση, στον «Περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμο του 2000» καθώς και στον «Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμο» που η ίδια η πολιτεία έχει ψηφίσει και στηρίζει.

Από την εμπειρία μας ως Σχολικοί Ψυχολόγοι στην Κύπρο, μπορούμε να αντιληφθούμε για ποιους λόγους ίσως το ΥΠΠΑΝ πρόεβηκε σε αυτή του την απόφαση. Είναι γνωστές οι έντονες δυσκολίες που βιώνουν οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί στη μέση εκπαίδευση, είτε αυτό αφορά θεωρητικά μαθήματα είτε τεχνικά, όπου μπορεί να τίθενται και θέματα ασφάλειας. Ωστόσο, η απόφαση αυτή, κατά την άποψη μας, φαίνεται να αποδίδει αποκλειστικά την ευθύνη αυτή στα παιδιά και συγκεκριμένα σε μία μερίδα παιδιών, που για διάφορους λόγους μπορεί να παρουσιάζουν κάποιες δυσκολίες, παραβλέποντας όμως τα θετικά χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες τους καθώς και το πώς εν τέλει μπορούν να ενισχυθούν από το εκπαιδευτικό σύστημα για να φτάσουν στο βέλτιστο των ικανοτήτων τους.

Εκτός του ότι η συγκεκριμένη στάση του ΥΠΠΑΝ φαίνεται να παραβιάζει τα δικαιώματα των παιδιών, στην σύγχρονη βιβλιογραφία είναι γνωστό ότι εάν κάποιο παιδί για διάφορους λόγους αποκλειστεί από το εκπαιδευτικό σύστημα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες για ανάπτυξη κοινωνικών προβλημάτων, χρήσης ουσιών, πρόωρης εγκυμοσύνης, ανεργίας κτλ. Αυτά σίγουρα έχουν αρνητικό αντίκτυπο και στην ευρύτερη κοινωνία. Γι’ αυτό τον λόγο η στήριξη των παιδιών και η παραμονή τους στο σχολικό σύστημα μας αφορά όλους!

Με αυτή την εγκύκλιο, το ΥΠΠΑΝ αναφέρεται στα παιδιά που κατά κύριο λόγο πέφτουν θύματα άμεσου ή έμμεσου ρατσισμού και περιθωριοποίησης ως αποτέλεσμα κάποιων αποφάσεων του Υπουργείου κατά τις οποίες φαίνεται έντονα ότι δεν λαμβάνεται υπόψη όλο το πλαίσιο και η πολυπαραγοντικότητα του προβλήματος. Η συγκεκριμένη στάση του δε, φαίνεται να μην συνάδει με τους γενικότερους στόχους του για ενιαία εκπαίδευση και συμπερίληψη όλων, το οποίο είναι αντιφατικό αφού την παρούσα περίοδο προωθείται νομοσχέδιο για την Ενιαία Εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με κατευθυντήριες γραμμές ένταξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που εφαρμόζονται στο εξωτερικό^[I], οι προσπάθειες ένταξης θα πρέπει να βασίζονται στην προσβασιμότητα του σχολείου, στην ύπαρξη κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού, στη διαφοροποίηση της διδακτικής διαδικασίας, στην αρχή της κοινωνικής αποδοχής, την εξατομίκευση και την κινητοποίηση του κάθε μαθητή να εξεύρει τις δυνατότητες του με την κατάλληλη όμως στήριξη από τα άτομα που το περιβάλλουν (Επαγγελματίες και μη). Μόνο έτσι θα μπορέσει κάθε παιδί να νιώσει ότι «εμπεριέχεται» στην ομάδα/κοινωνία και να φτάσει στο βέλτιστο των ικανοτήτων του επιτυγχάνοντας παράλληλα και τη μαθησιακή διαδικασία.

Γνωρίζοντας ότι στο ΥΠΠΑΝ υπάρχουν όλοι οι επιστήμονες/επαγγελματίες που θα μπορούσαν να λάβουν υπόψη τα παραπάνω πριν τη λήψη αυτής της απόφασης, στηρίζοντας τόσο τα παιδιά και τις οικογένειες τους, όσο και τους εκπαιδευτικούς, θα αναμέναμε να προσπαθούσαν να:

• Μελετήσουν την προσβασιμότητα σε κάθε σχολείο, η οποία αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο το περιβάλλον, ο εξοπλισμός (βοηθητική τεχνολογία, τεχνικός κτλ.) ή/και οι υπηρεσίες που προσφέρονται στις τεχνικές σχολές ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών.
• Μελετήσουν το σύνολο των παιδιών με ιδιαιτερότητες τα οποία μπορεί να δεχθεί κάθε σχολείο.
• Μελετήσουν τις δυνατότητες, το κίνητρο, τις εκπαιδευτικές ανάγκες καθώς και το τι αφορά η δυσκολία οι οποία παρουσιάζει το παιδί, ποια είναι τα αίτια της, καθώς και το βαθμό έντασης της.
• Να αξιολογήσουν σε ποιους κλάδους τίθενται θέματα ασφάλειας για συγκεκριμένες

δυσκολίες που μπορεί να παρουσιάζουν τα παιδιά και να παρέχουν άλλες επιλογές στο παιδί στην περίπτωση που δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί η διδασκαλία στον κλάδο που επιθυμεί.

• Να παρέχουν υπηρεσίες εκπαιδευτικών ψυχολόγων σε κάθε σχολείο, οι οποίοι θα παρέχουν

στήριξη στο προσωπικό του σχολείου για ομαλή ένταξη όλων των μαθητών.

• Παροχή εκπαίδευσης, αλλά και στήριξης εφαρμογής της μετέπειτα, στους εκπαιδευτικούς και στο προσωπικό του σχολείου όσον αφορά στην αποδοχή της διαφορετικότητας και την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων που τυχόν υπάρχουν με στόχο τη διατήρηση μίας θετικής ατμόσφαιρας για όλους στο χώρου του σχολείου.
• Να δημιουργήσουν διεπιστημονική ομάδα ένταξης στις τεχνικές σχολές οι οποία θα είναι υπεύθυνη για αξιολόγηση των μαθητών τόσο κατά την εγγραφή τους στο σχολείο όσο και την στήριξη που θα λαμβάνουν κατά τη φοίτηση τους. Αυτή η ομάδα θα μπορεί επίσης να δημιουργεί εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης και να στηρίζει τους εκπαιδευτικούς για την επίτευξη και των μαθησιακών στόχων. Τέλος, θα προωθεί τη συνεργασία σχολείου - οικογένειας και θα εμπλέκει και την τοπική κοινότητα.

Ως Κλάδος Σχολικών Ψυχολόγων, εκφράζουμε την έντονη δυσαρέσκεια μας για την απόφαση αυτή και καλούμε τους αρμόδιους του ΥΠΠΑΝ να αναθεωρήσουν την εγκύκλιο αυτή. Το περιεχόμενο της εν λόγω ανακοίνωσης προκαλεί έντονο προβληματισμό για τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει βραχυπρόθεσμα στα ίδια τα παιδιά, με τυχόν περεταίρω στιγματισμό και αποκλεισμό, αλλά και μακροπρόθεσμα από το να εμποδίσει την παραγωγική τους ενσωμάτωση στην κοινωνία και την αγορά εργασίας.

Το ΥΠΠΑΝ φέρει την ευθύνη να βρει τον τρόπο και να δημιουργήσει το πλαίσιο ώστε όλα τα παιδιά να μπορέσουν να φοιτήσουν σε ίση βάση στην εκπαίδευση και έτσι να τους επιτρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια και να μπορούν αναπτύσσουν τις δεξιότητες τους.

Ως Κλάδος Σχολικών Ψυχολόγων, είμαστε δίπλα στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς και φυσικά δίπλα σε όλους τους μαθητές, αλλά και στο ίδιο το ΥΠΠΑΝ. Ας τους δείξουμε λοιπόν με πράξεις, ως ενήλικες, το τι σημαίνει να συνεργάζεσαι, να μαθαίνεις, να αναπτύσσεσαι, να συναισθάνεσαι και να αποδέχεσαι την κάθε άποψη από όπου και αν προέρχεται»