Συνέντευξη του Παναγιώτη Ζαφείρη στο Paideia-News για τη νέα τάξη πραγμάτων που διαμορφώνεται μετά την πανδημία
*Έχουμε την έμφυτη ικανότητα να προσαρμοζόμαστε στις νέες συνθήκες και να βγαίνουμε ακόμα πιο δυνατοί και αξιόπιστοι
*Το μοντέλο της μικτής ή υβριδικής εκπαίδευσης που συνδυάζει την παραδοσιακή διδασκαλία στην αίθουσα, με φυσική παρουσία, και την ηλεκτρονική μάθηση, ήλθε για να μείνει και αποτελεί το μέλλον της εκπαίδευσης
Η νέα κατάσταση πραγμάτων που δημιουργεί η πανδημία του κορωνοϊού θα επιφέρει τρομερές αλλαγές στη συμβατική εκπαίδευση, έτσι όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, ως επίσης νέες παιδαγωγικές βάσεις και μεθοδολογίες σε όλα τα επίπεδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, διεθνώς, σημειώνει ο Πρύτανης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου(ΤΕΠΑΚ), Καθηγητής Παναγιώτης Ζαφείρης, προσθέτοντας ότι το ΤΕΠΑΚ έχει την έμφυτη ικανότητα να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες και απαιτήσεις που προκύπτουν κάθε φορά και να βγαίνει ακόμα πιο δυνατό και αξιόπιστο.
Στη συνέντευξή του, ο Καθηγητής Ζαφείρης επικαλείται τα ευρήματα πρόσφατης παγκόσμιας έρευνα που διενήργησε η Διεθνής Ένωση των Προέδρων Πανεπιστημίων(IAUP) σύμφωνα με τα οποία η μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα και συγκεκριμένα το 73% απάντησε ότι προετοιμάστηκε για ένα υβριδικό ή μικτό μοντέλο (hybrid or blended) εκπαίδευσης λόγω της πανδημίας.
Αναφέρει ακόμα ότι οι Πρυτανικές Αρχές βρίσκονται δίπλα στους άπορους φοιτητές και στους φοιτητές με αναπηρίες και τους παρέχουν όλη τη δυνατή στήριξη και βοήθεια που χρειάζονται για να συνεχίσουν απρόσκοπτα την παρακολούθηση των μαθημάτων τους, σημειώνοντας ότι ένα από τα πρώτα πράγματα που προώθησε με την ανάληψη των καθηκόντων του ως Πρύτανης ήταν να καταστήσει τους φοιτητές συμμέτοχους στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων που τους αφορούν.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Γρήγορα αντανακλαστικά
ΕΡ: Πόσο έτοιμο βρήκε το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου η πανδημία;
ΑΠ.: Είναι παραδεκτό γεγονός ότι η πανδημία του κορωνοϊού κατέλαβε την παγκόσμια κοινότητα εξαπίνης και δεν της άφησε πολλά περιθώρια αντίδρασης. Κανένα κράτος, όσο προηγμένο κι αν είναι, δεν ήταν 100% έτοιμο να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί, με απόλυτη επιτυχία, αυτή τη δύσκολη και πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, η οποία αναπόφευκτα επηρέασε και τη λειτουργία των πανεπιστημίων, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά διεθνώς. Μια πρόσφατη παγκόσμια έρευνα της Διεθνούς Ένωσης των Προέδρων Πανεπιστημίων (IAUP), στην οποία είχα την ευκαιρία να λάβω μέρος, κατέδειξε ότι μόνο το 37% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσαν ότι τα πανεπιστήμια τους ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν την πανδημία του κορωνοϊού. Η πανδημία, όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο, επηρέασε και τη λειτουργία του δικού μας Πανεπιστημίου, όμως σε καμία περίπτωση δεν μείναμε με δεμένα τα χέρια και άπραγοι.
Από την αρχή της κρίσης, οι Αρχές του Πανεπιστημίου επέδειξαν γρήγορα αντανακλαστικά, συλλογικότητα και αποφασιστικότητα στον τρόπο αντιμετώπισης αυτής της έκτακτης κατάστασης στην οποία βρέθηκε αντιμέτωπη ολόκληρη η ανθρωπότητα, θέτοντας ως κορυφαία προτεραιότητα και πρώτιστη έγνοια τους την ασφάλεια και υγεία των φοιτητών και των μελών του ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού. Εφαρμόσαμε έτσι - και συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε - πιστά όλα τα μέτρα πρόληψης και προστασίας της πολιτείας για τον περιορισμό της διασποράς του ιού στην πανεπιστημιακή κοινότητα και λάβαμε σειρά αποφάσεων με στόχο την, όσο το δυνατόν, απρόσκοπτη και ομαλή συνέχιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, είτε δια ζώσης είτε εξ αποστάσεως είτε συνδυάζοντας τις δύο αυτές μορφές εκπαίδευσης, αναλόγως σε ποιο στάδιο της πανδημίας βρισκόμασταν κάθε φορά.
Παρόλα τα μέτρα που λάβαμε, γνωρίζαμε από την πρώτη στιγμή ότι, σε συνθήκες πανδημίας και αποτελώντας μια πολυπληθή κοινότητα που αριθμεί χιλιάδες μέλη, θα ήταν φυσιολογικό και αναμενόμενο να υπάρξουν είτε ύποπτα είτε επιβεβαιωμένα κρούσματα του ιού στην κοινότητά μας γι’ αυτό και καταρτίστηκε έγκαιρα πλάνο αποτελεσματικής διαχείρισης αυτών των περιστατικών το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή εκεί και όπου χρειάστηκε με θετικά αποτελέσματα. Θέτοντας, λοιπόν, πρώτα και πάνω από όλα την υγεία των μελών της πανεπιστημαικής μας κοινότητας και με υψηλό αίσθημα ευθύνης, το Πρυτανικό Συμβούλιο και η Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης (COVID-19) του Πανεπιστημίου συνεχίζει να βρίσκεται σε αυξημένη εγρήγορσή και παρακολουθεί στενά την όλη κατάσταση έτσι όπως διαμορφώνεται, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και αναπροσαρμόζει, ανά πάσα στιγμή, τις αποφάσεις και τα μέτρα που λαμβάνει ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας.
Με ψυχραιμία και υπευθυνότητα, συνεχίζουμε όλοι να τηρούμε τα μέτρα πρόληψης και προστασίας της Πολιτείας για διασφάλιση, πρωτίστως, της δημόσιας υγείας όλων ως επίσης της, όσο το δυνατόν, ομαλής λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Μέχρι τώρα μπορέσαμε με συνεργασία, αλληλοκατανόηση και προγραμματισμό να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες και να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα που επιβάλλει αυτή η έκτακτη κατάσταση την οποία βιώνουμε όλοι. Είμαστε αισιόδοξοι ότι με την ίδια υπευθυνότητα και συνεργασία από όλους θα τα καταφέρουμε ξανά, παρά τις αντικειμενικά δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία και θα συνεχίσουμε το παιδαγωγικό μας έργο, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχουμε.
Ήλθε για να μείνει και αποτελεί το μέλλον της εκπαίδευσης
ΕΡ: Υπήρχε ο τεχνολογικός εξοπλισμός- υποδομή ή συμπληρώθηκε - ενισχύθηκε αργότερα;
ΑΠ: Καταρχάς να πω ότι η κρίση του κορωνοϊού έχει αναδείξει τη σημασία της τεχνολογίας εν γένει και ειδικότερα για τη διδασκαλία και τη μάθηση και έφερε στην επιφάνεια πολλές αδυναμίες και προβλήματα. Τα αυστηρά και πρωτόγνωρα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόζονται για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού ανάγκασαν τους πολίτες να αναζητήσουν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία σήμερα, είτε για σκοπούς επικοινωνίας είτε για σκοπούς εργασίας και εκπαίδευσης. Η τηλεργασία, η τηλεκπαίδευση, οι τηλεδιασκέψεις, τα διαδικτυακά συνέδρια και σεμινάρια, οι ηλεκτρονικές αγορές και ψηφιακές συναλλαγές είναι μόνο μερικές από τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία και που συνθέτουν σήμερα το σκηνικό της κοινωνίας και της οικονομίας στην εποχή της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι αλήθεια ότι η πανδημία μας ανάγκασε να γίνουμε όλοι αυτό που ονομάζουμε early adopters, έτσι ώστε να προσαρμοστούμε μέσα σε πραγματικά σύντομο χρονικό διάστημα στο νέο ψηφιακό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να λειτουργήσουμε καθημερινά. Παρατηρούμε να συντελούνται ψηφιακές αλλαγές με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα και μέσα σε σύντομο χρόνο από ότι θα συντελούνταν υπό κανονικές συνθήκες. Αλλαγές που σε κάποιες περιπτώσεις ενδεχομένως να έπαιρναν χρόνια για να γίνουν. Είναι, λοιπόν, κοινώς παραδεκτό ότι η πανδημία επιτάχυνε την υιοθέτηση της τεχνολογικής καινοτομίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, κάτι που αποδεικνύει ότι μέσα από μια κρίση μπορεί να γεννηθούν ευκαιρίες και να επισπευσθούν αλλαγές και καινοτόμες μεταρρυθμίσεις.
Η πανδημία και η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει ως αποτέλεσμα την εισαγωγή νέων μεθόδων διδασκαλίας στην εκπαίδευση.To μοντέλο της διαδικτυακής (online) και της μικτής ή υβριδικής εκπαίδευσης (blended) που συνδυάζει την παραδοσιακή διδασκαλία στην αίθουσα, με φυσική παρουσία, με την ηλεκτρονική μάθηση, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της, ήρθε για να μείνει και αποτελεί το μέλλον της εκπαίδευσης αλλά και το συγκριτικό μας πλεονέκτημα.
Η μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην πρόσφατη παγκόσμια έρευνα της Διεθνούς Ένωσης των Προέδρων Πανεπιστημίων(IAUP) και συγκεκριμένα το 73% έχει απαντήσει ότι προετοιμάστηκε για ένα υβριδικό ή μικτό μοντέλο (hybrid or blended) εκπαίδευσης λόγω της πανδημίας, ενώ ένα πιο μικρό ποσοστό της τάξης του 13% απάντησε πως διερεύνησε τη πιθανότητα εφαρμογής της διαδικτυακής σύγχρονης μάθησης(online synchronous learning) και ένα ακόμα πιο μικρό ποσοστό της τάξης του 7% τη διαδικτυακή ασύγχρονη μάθηση(Online asynchronous learning). Η εφαρμογή της μιας ή της άλλης μορφής εκπαίδευσης εξαρτάται πάντα και από το είδος και τις ανάγκες του μαθήματος. Για παράδειγμα, τα θεωρητικά μαθήματα μπορούν να γίνονται με εξ αποστάσεως εκπαίδευση, κάτι όμως που δεν μπορείς να εφαρμόσεις για τα μαθήματα που έχουν εργαστήρια, οπόταν εκεί η φυσική παρουσία είναι απολύτως απαραίτητη. Συνεπώς, η online εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως την φυσική παρουσία.
Το γεγονός ότι σήμερα όλα τα μαθήματα γίνονται ηλεκτρονικά οφείλεται εξ ολοκλήρου στην επιδημιολογική εικόνα που παρουσιάζει η χώρα μας και στην ανάγκη για περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού. Αξιοποιώντας τις διαθέσιµες τεχνολογικές υποδοµές του και την πλατφόρµα τηλε-εκπαίδευσης που διαθέτει το Πανεπιστήμιο μας, προσφέρει τη δυνατότητα στους φοιτητές του να παρακολουθούν τα μαθήματα τους διαδικτυακά από την ασφάλεια του σπιτιού τους, συμβάλλοντας έτσι με έμπρακτο τρόπο στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.
Αυτό όμως που είναι σημαντικό να τονίσω είναι ότι ως Πανεπιστήμιο έχουμε προσαρμόσει τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στη νέα ψηφιακή εποχή και ήμασταν έτοιμοι για τη μετάβασή μας από τη συμβατική στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, κάτι που κατέστη εφικτό λόγω της διαχρονικής επένδυσής μας στη δημιουργία και ανάπτυξη των υποδομών του e-University. Ως Πανεπιστήμιο αποδείξαμε και στην πράξη ότι κατέχουμε την απαραίτητη κατάρτιση, την τεχνογνωσία και τις ψηφιακές δεξιότητες (e-skills) για να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις ανάγκες και απαιτήσεις της νέας εποχής και στο νέο περιβάλλον μάθησης και εργασίας, αξιοποιώντας με αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο τις υποδομές και την τεχνολογία που διαθέτουμε. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι επενδύουμε διαχρονικά στον τεχνολογικό εξοπλισμό και στην συνεχή αναβάθμισή του.
Η πανδημία μας ώθησε στην εκτεταμένη χρήση και άμεση εφαρμογή αυτού του εξοπλισμού και των υποδομών. Την ίδια ώρα όμως, επενδύουμε και στις καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους και μεθόδους διδασκαλίας. Ο εξοπλισμός σίγουρα είναι σημαντικός για ένα Πανεπιστήμιο για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της νέας ψηφιακής εποχής και της σύγχρονης εκπαίδευσης, όμως δεν είναι αρκετός από μόνος του να πετύχεις τη σωστή μάθηση και τα σωστά αποτελέσματα. Γι΄ αυτό επενδύουμε με την δημιουργία του Δικτύου Ενίσχυσης και Ανάπτυξης της Μάθησης στη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αλλά και στη δια βίου μάθηση του ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού με τη διοργάνωση σεμιναρίων και άλλων εκδηλώσεων. Η προβληματοκεντρική μάθηση (problem-based learning), η δημιουργικότητα (στις διάφορες μορφές της και όπως την βλέπουμε με την δημιουργία των makerspaces και του κινήματος των makers) και ο συνδυασμός της φυσικής και διαδικτυακής μάθησης κατά την γνώμη μου είναι κάτι που θα κυριαρχήσει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τα χρόνια που θα ακολουθήσουν μετά την πανδημία. Το ΤΕΠΑΚ, ως το κατ΄εξοχήν Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, πρωτοπορεί στην παραγωγή εφαρμοσμένης έρευνας και συμβάλλει μέσα από την εκπαιδευτική του δράση στην τεχνολογική αναβάθμιση της κοινωνίας και της βιομηχανίας του τόπου μας και της μεταφοράς τεχνογνωσίας στους παραγωγικούς φορείς και στον επιχαρηματικό κόσμο για αντιμετώπιση προβλημάτων μέσω καινοτόμων λύσεων, γεγονός που επιφέρει σημαντικά οφέλη για την κοινωνία, οικονομία και το περιβάλλον.
Δεν μπορεί το Πανεπιστήμιο να παίζει τον ρόλο του αστυνομικού
ΕΡ.: Έχετε ενημέρωση αν όλοι οι φοιτητές σας παρακολουθούν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση; Υπήρξαν περιπτώσεις που χρειάστηκε να βοηθήσετε φοιτητές σας στον τομέα της τεχνολογικής υποστήριξης;
ΑΠ.: Θέλω να πιστεύω ότι έχουμε να κάνουμε με ενήλικα άτομα με ωριμότητα που αντιμετωπίζουν την εκπαίδευσή τους με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Δεν μπορεί το Πανεπιστήμιο να παίζει τον ρόλο του αστυνομικού. Ακόμα όμως και στην περίπτωση των μαθημάτων με φυσική παρουσία δεν μπορεί ο καθηγητής να γνωρίζει με βεβαιότητα ή να διασφαλίσει ότι οι φοιτητές που βρίσκονται μέσα στην αίθουσα παρακολουθούν με προσοχή ή όχι το μάθημα. Αν κάποιος δεν παρακολουθεί τα μαθήματα δεν κάνει κακό στο Πανεπιστήμιο αλλά στον ίδιο τον εαυτό του. Ούτως ή άλλως είναι κάτι που αργά ή γρήγορα θα διαφανεί από τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Θα πρέπει, επίσης, να τονίσω – αν και είναι καλά γνωστό στους φοιτητές μας – ότι η παρακολούθηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι υποχρεωτική για την επιτυχή ολοκλήρωση του εξαμήνου.
Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας να σας πω ότι στις περιπτώσεις που φοιτητές μας χρειάστηκαν βοήθεια, τεχνολογικής ή άλλης φύσεως, φυσικά και ήμασταν δίπλα τους να τους στηρίξουμε και να του παράσχουμε κάθε δυνατή βοήθεια, ούτως ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα την παρακολούθηση των μαθημάτων τους. Από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα δώσαμε και συνεχίζουμε να δίνουμε μεγάλη έμφαση στα θέματα ευημερίας και φοιτητικής μέριμνας των φοιτητών μας και κύριο μέλημα μας ήταν όπως όλοι οι φοιτητές μας ισότιμα να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και να μην διακινδυνεύσει η αποφοίτηση κανενός φοιτητή. Κάτι που το πετύχαμε. Το Πανεπιστήμιο, λαμβάνοντας τολμηρές αποφάσεις, ενίσχυσε τους άπορους φοιτητές μας. Παραχωρήσαμε ηλεκτρονικούς υπολογιστές προκειμένου να μπορούν να παρακολουθήσουν τα εξ αποστάσεως μαθήματά τους.
Επίσης, όσοι φοιτητές μας δεν είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορούσαν, σε μικρές ομάδες, να χρησιμοποιήσουν τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους που είχαμε δημιουργήσει με πρόσβαση στο διαδίκτυο για την παρακολούθηση των εξ αποστάσεως μαθημάτων. Η μεγάλη πρόκληση που είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν η δυσκολία που είχαν να αντιμετωπίσουν οι φοιτητές μας με αναπηρίες, όπως για παράδειγμα φοιτητές με προβλήματα όρασης και ακοής, όσον αφορά στην παρακολούθηση των εξ αποστάσεων μαθημάτων. Να αναφέρω ότι από την αρχή της πανδημίας, συνειδητά επιλέξαμε να κάνουμε τους φοιτητές μας συμμέτοχους στη διαχείριση της πανδημίας ακριβώς για να ακούγεται η φωνή τους στα διάφορα σώματα λήψεως αποφάσεων του Πανεπιστημίου.
Για παράδειγμα, αριθμός φοιτητών μας συμμετέχει στην Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης (COVID-19) του Πανεπιστημίου και με αυτό τον τρόπο αφενός κερδίσαμε ως Πανεπιστήμιο την εμπιστοσύνη των φοιτητών και αφετέρου γνωρίζουμε τα προβλήματα και τις ανάγκες που έχει η φοιτητική κοινότητα και προσπαθούμε κάθε φορά να τα επιλύουμε . Πλέον οι αποφάσεις που λαμβάνονται και αφορούν τους φοιτητές μας λαμβάνονται ακριβώς με τη συμμετοχή των ίδιων των φοιτητών μας και ήταν κάτι που είχα ψηλά στις προτεραιότητες μου όταν ανελάμβανα την πρυτανεία του Πανεπιστημίου.
Θέλω με την ευκαιρία αυτή να βεβαιώσω ότι το Πανεπιστήμιο βρίσκεται και θα συνεχίσει να βρίσκεται δίπλα στους φοιτητές του για την παροχή κάθε βοήθειας για την ομαλή παρακολούθηση των μαθημάτων τους. Θέλω να ευχαριστήσω, επίσης τόσο το ακαδημαϊκό όσο και το διοικητικό προσωπικό που με ζήλο και αφοσίωση συνεχίζει να υποστηρίζει την πανεπιστημιακή κοινότητα, είτε δια ζώσης είτε εξ αποστάσεως, αξιοποιώντας δημιουργικά τη χρήση τεχνολογικών εργαλείων με στόχο την, όσο το δυνατόν, εύρυθμη λειτουργία του Πανεπιστημίου και την ομαλή ολοκλήρωση του ακαδημαικού εξαμήνου, μέσα σε αυτές τις συνθήκες που δημιουργεί η πανδημία. Η Υπηρεσία Συστημάτων Πληροφορικής και Τεχνολογίας, η Υπηρεσία Σπουδών και Φοιτητικής Ευημερίας, η Υπηρεσία Διαχείρισης Περιουσίας, η Βιβλιοθήκη και όλες οι άλλες μας υπηρεσίες και το Δίκτυο Ενίσχυσης και Ανάπτυξης της Μάθησης βρίσκονται σε πλήρη εγρήγορση και ετοιμότητα και παρέχουν σε φοιτητές και διδάσκοντες κάθε πληροφορία και καθοδήγηση.
Τρομερές αλλαγές στη συμβατική εκπαίδευση
ΕΡ.: Επειδή το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, πώς βλέπετε να επηρεάζονται τα πανεπιστήμια της Κύπρου με τη νέα τάξη πραγμάτων;
Η υγεινομική κρίση του COVID-19 επηρέασε σχεδόν όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου, κάποιους περισσότερο και κάποιους λιγότερο. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους τομείς είναι και ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Κύπρου. Η νέα κατάσταση πραγμάτων που δημιουργεί η πανδημία θα επιφέρει τρομερές αλλαγές στη συμβατική εκπαίδευση έτσι όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα και η νέα εποχή απαιτεί νέες παιδαγωγικές βάσεις και μεθοδολογίες σε όλα τα επίπεδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διεθνώς, από τη διοίκηση μέχρι τη διδασκαλία, την αξιολόγηση και την προετοιμασία για την αγορά. Η κρίση ανέδειξε, όπως σας ανέφερα και προηγουμένως, τη σημασία της ψηφιακής τεχνολογίας και των ψηφιακών ικανοτήτων και δεξιοτήτων και είναι ακριβώς εδώ που θα πρέπει να εστιάσουν τα κυπριακά πανεπιστήμια με σκοπό τη συνέχιση της εργασίας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να εστιάσουν στη λύση και όχι στο πρόβλημα και να δουν την πανδημία ως μια ευκαιρία. Τα πανεπιστήμια μας έχουν επιδείξει μέχρι σήμερα μια ανθεκτικότητα και ετοιμότητα να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που επιβάλλει η νέα τάξη πραγμάτων προκειμένου να ανταποκριθούν με αποτελεσματικότητα στις προκλήσεις. Εξ ου και συνεχίζουν την παροχή της εκπαίδευσης και των μαθημάτων τους στους φοιτητές τους αξιοποιώντας την τεχνολογική τους κατάρτιση και τεχνογνωσία που αποτελούν απαραίτητα εχέγγυα για την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Ταυτόχρονα, τα κυπριακά πανεπιστήμια δείχνουν τον δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσουμε ως πολιτεία και κοινωνία για να ανταπεξέλθουμε καλύτερα και αποδοτικότερα στις ανάγκες της νέας ψηφιακής εποχής και του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Εμείς, ως ΤΕΠΑΚ, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σκληρά και με αποφασιστικότητα προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του οράματος που έχουμε θέσει να καταστήσουμε το ΤΕΠΑΚ ένα σύγχρονο και πρωτοποριακό πανεπιστήμιο με διεθνή αναγνώριση, που προωθεί την αριστεία στην εκπαίδευση και την έρευνα σε τομείς αιχμής, με στόχο την επιστημονική, τεχνολογική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση της Κύπρου. Η κατάσταση απαιτεί να είσαι δυναμικός και να μεταβάλλεις τις αποφάσεις σου συνεχώς και να προσαρμόζεσαι στα νέα δεδομένα που προκύπτουν κάθε φορά. Διότι αν κάτι μας έμαθε η πανδημία είναι ότι τα πράγματα δεν είναι στατικά, αλλά συνεχώς αλλάζουν και βρισκόμαστε κάθε φορά μπροστά σε νέες συνθήκες και νέες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε πρώτα και κύρια ως χώρα. Και αυτό είναι που κάνουμε ως ΤΕΠΑΚ. Θα πρέπει, επίσης, να επενδύσουμε και να εφαρμόσουμε νέες βάσεις και μεθοδολογίες, αν θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά με σιγουριά μέσα σε ένα δυναμικό και διαρκώς μεταβαλλόμενο και έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Τα κυπριακά πανεπιστήμια θα έχουν σε αυτή τη νέα εποχή να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό από διεθνώς καταξιωμένα Πανεπιστήμια τα οποία θα προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα της πλήρους εξ αποστάσεως εκπαίδευση στους φοιτητές από την Κύπρο. Άρα, θεωρώ ότι το δυνατό σημείο των εγχώριων πανεπιστημίων, με σχετικά μικρό αριθμών φοιτητών, και αυτό που θα τα διαφοροποιήσει από τα ξένα πανεπιστήμια θα είναι όχι πια η πλήρης εξ αποστάσεως ή με φυσική παρουσία διδασκαλία αλλά η διδασκαλία των μαθημάτων με τη μορφή μιας καλά μελετημένης και εφαρμοσμένης μικτής/υβριδικής μάθηση όπου με παιδαγωγικά σωστό τρόπο θα εναλλάσσει και θα χρησιμοποιεί τη διαδικτυακή και τη δια ζώσης μάθηση, έτσι που να μεγιστοποιεί το μαθησιακό όφελος για τους φοιτητές.
Μια πρακτική που θα προσφέρει επίσης μια πιο ουσιαστική διαπροσωπική επαφή των φοιτητών με τους διδάσκοντες τους. Οι παιδαγωγικές μεθοδολογίες και θεωρίες της μικτής μάθησης (blended learning) υπήρχαν εδώ και δεκαετίες, την πρακτική εφαρμογή τους πιστεύω θα την δούμε πολύ ποιο συχνά στην μετά την πανδημία εποχή. Θα πρέπει, επίσης, να επενδύσουμε σε μεθόδους διδασκαλίας όπως είναι η Βιωματική Μάθηση (experiential learning), ο κοινωνικός εποικοδομισμός (social constructivism) και η «Μάθηση βασισμένης στο Πρόβλημα» (Problem Based Learning).Αταλάντευτη θέση και αμετάθετος στόχος μας, παρά τις όποιες προκλήσεις αναφύονται ενώπιον μας, παραμένει να συνεχίσουμε το εκπαιδευτικό, ερευνητικό και κοινωνικό μας έργο και την αποστολή που μας εναπόθεσε η πολιτεία, με αποφασιστικότητα, ευελιξία και δημιουργικότητα. Η αποστολή του Πανεπιστημίου μας είναι η προσφορά ανώτατης εκπαίδευσης και κατάρτισης υψηλού επιπέδου και η προαγωγή της τη διά βίου μάθηση με σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους. Είναι, επίσης, η παραγωγή και η μετάδοση της επιστημονικής γνώσης μέσω της έρευνας και της διδασκαλίας συμβάλλοντας με δημουργικό και αποφασιστικό τρόπο στην αντιμετώπιση προκλήσεων στους τομείς της Επιστήμης και της Τεχνολογίας με απώτερο στόχο να καταστούμε καταλυτικός αρωγός της πολιτείας και της κοινωνίας. Είμαι σίγουρος ότι το Πανεπιστήμιο ως ένα σύγχρονο e-University θα καταφέρει να βγει μέσα από αυτή τη δοκιμασία ακόμα πιο ισχυρό και αξιόπιστο.
Θα αυξήσει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα ντόπια και ξένα πανεπιστήμια
ΕΡ.: Το ΤΕΠΑΚ μπορεί να αντέξει τον ανταγωνισμό με τα πανεπιστήμια της Ελλάδας και των ξένων;
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας που συμβάλλει στην παγκοσμιοποίηση της αγοράς αλλά και της εκπαίδευσης είναι κάτι που λογικά θα αυξήσει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα ντόπια και ξένα πανεπιστήμια. Είναι για αυτό το λόγο που χρειάζεται συνεχής εγρήγορση, δράση και προνοητικότητα με σκοπό τη εισαγωγή νέων και καινοτόμων προγραμμάτων σπουδών αλλά ταυτόχρονα τη βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Απαιτείται, επίσης, επένδυση στις νέες τεχνολογίες και στην ακαδημαϊκή αριστεία και έρευνα και νέων μεθόδων προσέλκυσης νέων φοιτητών.
Ως τεχνολογικό Πανεπιστημιο έχουμε την έμφυτη ικανότητα να προσαρμοζόμαστε στις νέες συνθήκες που προκύπτουν κάθε φορά και να βγαίνουμε πιο δυνατοί. Το ΤΕΠΑΚ δεν έχει να φοβηθεί τον ανταγωνισμό, αρκεί μόνο να μείνουμε προσηλωμένοι στους υψηλούς στόχους που έχουμε θέσει ώστε να ανταποκριθούμε στις νέες ανάγκες και στις παγκόσμιες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ανάμεσα στους στόχους που έχουμε θέσει είναι επίσης η προσέλκυση φοιτητών και ακαδημαϊκού και ερευνητικού προσωπικού υψηλής στάθμης, κάτι που θα προσδώσει ακόμη περισσότερο κύρος και θα εδραιώσει το Πανεπιστήμιο μας ως ένα κέντρο που προσφέρει εκπαίδευση υψηλού ποιοτικού επιπέδου και παράγει την επιστημονική αριστεία και καινοτόμα έρευνα, συμβάλλονας κατ΄επέκταση στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της πόλης μέσα στην οποία λειτουργεί και της χώρας στο σύνολό της.
Για να έρθω πίσω στο ερώτημα σας, θα έλεγα ότι ο θεμιτός και υγιής ανταγωνισμός είναι πάντα ευπρόσδεκτος, αφού μέσα από τον ανταγωνισμό βελτιωνόμαστε και γινόμαστε πολλές φορές καλύτεροι, μας κρατά σε εγρήγορση και μας σπρώχνει να προχωρούμε μπροστά και να βελτιώνουμε συνεχώς τη προϊόν μας που είναι η παιδεία και η έρευνας προς όφελος της κοινωνίας. Ούτως ή άλλως, η λειτουργία ενός πανεπιστημίου στηρίζεται πάνω σε μια ανταγωνιστική βάση αν σκεφτεί κανείς ότι η εισαγωγή των φοιτητών στα πανεπιστήμια είναι από μόνη της μια ανταγωνιστική διαδικασία. Παρόλα αυτά, εμείς επιλέγουμε να βλέπουμε αυτή τη διαδικασία περισσότερο ως συναγωνισμό και όχι ως ανταγωνισμό, η οποία μας βοηθά να γινόμαστε καλύτεροι και να βελτιωνόμαστε.
Το ΤΕΠΑΚ παρά τη σύντομη του ιστορία αφού είναι το νεαρότερο δημόσιο πανεπιστήμιο της Κύπρου έχει καταφέρει να καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού στην Κύπρο για την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχει μέσα από τα ανταγωνιστικά προγράμματα σπουδών που προσφέρει ενώ συνεχίζει με σταθερά βήματα να πετυχαίνει διεθνείς διακρίσεις στους τομείς της καινοτομίας και της ακαδημαϊκής και ερευνητικής αριστείας. Το Πανεπιστήμιο μας, με πάνω από 2.500 φοιτητές από όλο τον κόσμο, χαρακτηρίζεται από τη διεθνή του προσέγγιση και αφοσίωση στην έρευνα και τις νέες τεχνολογίες, καθιστώντας το έτσι ένα ανταγωνιστικό πανεπιστημίο γεγονός που αποδεικνύεται και μέσα από τους παγκόσμιους δείκτες αξιολόγησης/κατάταξης των Πανεπιστημίων. Στις διεθνείς κατατάξεις Τimes Higher Education, το ΤΕΠΑΚ κατατάσσεται στις θέσεις 301-350 ανάμεσα στα κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως (World University Rankings 2021), 57ο ανάμεσα στα καλύτερα νέα πανεπιστήμια στον κόσμο (Young Universities 2020), 19ο ανάμεσα στα κορυφαία πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν από το 2000 και μετά (Millennial Universities 2020) και 148ο μεταξύ των κορυφαίων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων (Best Universities in Europe 2020). Οι διεθνείς διακρίσεις αυτές θέτουν ψηλά τον πήχη για το Πανεπιστήμιο μας κάτι που συνεπάγεται ευθύνη για όλους μας ως προς την ανάγκη συνέχισης της πολύ καλής και σκληρής δουλειάς που γίνεται σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για διατήρησης της ανοδικής πορείας του Πανεπιστημίου. Ωστόσο, θα πρέπει να σας ξεκαθαρίσω ότι οι διεθνείς κατατάξεις δεν αποτελούν αυτοσκοπό αλλά περισσότερο ένα μέσο αξιολόγησης της απόδοσης και αποτελεσματικότητας του Πανεπιστημίου σε κάποιους τομείς, που μας προσφέρα την ευκαιρία να δούμε ποιοι τομείς χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης. Θα πρέπει, επισης, να επισημάνω ότι η δημιουργία συμμαχιών και συνεργασιών είναι ένας τομέας που επενδύουμε και τον οποίο θεωρούμε ως ζωτικής σημασίας αν θέλουμε να βαδίσουμε με σιγουριά και με αποφασιστικά βήματα προς το μέλλον και να αντιμετωπίσουμε έγκαιρα τις προκλήσεις που αναφύονται ενώπιον μας, λειτουργώντας μέσα σ' ένα δυναμικό και ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Για την επίτευξη αυτού του στόχου το ΤΕΠΑΚ συμμετέχει στη Συμμαχία «Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο-EUt+» με άλλα επτά Πανεπιστήμια από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Λετονία, την Ιρλανδία, τη Βουλγαρία, την Ισπανία και τη Ρουμανία, με σύνολο 100,000 φοιτητές και 12,000 προσωπικό περίπου, με στόχο τη δημιουργία ενός πανεπιστημίου του μέλλοντος όπως τα ορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενός κοινού Πανεπιστημίου και ενός ευρωπαϊκού συστήματος απονομής διπλωμάτων, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών τίτλων. Είναι ένας φιλόδοξος στόχος που άρχισε ήδη να παίρνει σάρκα και οστά που αποσκοπεί στην μετεξέλιξη του Πανεπιστημίου στο Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιοτήμιο ΕUt+, ενός πρωτοποριακού μοντέλου συνεργασίας με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που θα φέρει επανάσταση στην ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που εστιάζει στην τεχνολογία. Η μετεξέλιξη του ΤΕΠΑΚ σε ένα κοινό Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο αποτελεί το επόμενο μεγάλο βήμα για την ανάπτυξη για τη διεθνή μας καθιέρωση το οποίο θα αποφέρει πολλαπλά οφέλη τόσο για τους φοιτητές του ΤΕΠΑΚ όσο και για την πόλη της Λεμεσού και για την Κύπρο στο σύνολό της. Το Πανεπιστήμιο μας βρίσκεται πια στην πρώτη γραμμή της διαμόρφωσης του μέλλοντος της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η συμμετοχή μας στο Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο εμπλουτίζει και διευρύνει τις ευκαιρίες των Φοιτητών μας για σπουδές, πρακτική άσκηση και κοινωνική επαφή στο εξωτερικό».
