ΤΟΥ ΚΑΘ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΖΑΦΕΙΡΗ*
H διετία 2020-21 δημιούργησε περίπλοκες συνθήκες λόγω της επέλασης της πανδημίας και συνοδεύτηκε από προκλήσεις για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση παγκοσμίως. Είναι κοινή διαπίστωση ότι τα κυπριακά πανεπιστήμια, έχουν καταγράψει θετικό πρόσημο στην ανταπόκριση και διαχείριση των νέων συνθηκών. Σε αυτό το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί η διατήρηση και περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη του διαχρονικού στόχου της ανάδειξης της Κύπρου ως περιφερειακού και διεθνούς εκπαιδευτικού και ερευνητικού κέντρου.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει στην πρωτοβουλία «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια», μια νέα διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία αλλάζει ριζικά το τοπίο της ανώτατης εκπαίδευσης και έχει στόχο να ενισχύσει παγκοσμίως την ανταγωνιστικότητα και την ελκυστικότητα του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας.
Τα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» είναι στρατηγικές συμμαχίες πανεπιστημίων που αναπτύσσουν συνεργασίες, κοινά προγράμματα σπουδών σε ξένες γλώσσες, ανταλλαγές προσωπικού και φοιτητών, ευέλικτες μορφές διδασκαλίας κ.ά., δίνοντας την ευκαιρία στους φοιτητές/τριες τους να αποκτήσουν πτυχία συνδυάζοντας σπουδές σε περισσότερες χώρες της ΕΕ. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι μέσα από το μοντέλο συνεργασίας των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, τα πανεπιστήμια που συμμετέχουν να μετεξελιχθούν και τελικώς να συγχωνευθούν, δημιουργώντας ένα νέο Πανεπιστήμιο με δική του ταυτότητα, με πανευρωπαϊκή και διεθνή υπόσταση. Όπως γίνεται αντιληπτό, τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια θα είναι τα Πανεπιστήμια του Μέλλοντος.
Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Πανεπιστήμιο Κύπρου συμμετέχουν ήδη σε αυτήν την εμβληματική δράση της ΕΕ ως εταίροι σε κοινοπραξίες ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Συγκεκριμένα το ΤΕΠΑΚ, είναι ένας από τους 8 εταίρους της συμμαχίας για τη δημιουργία του European University of Technology (EUt+), μαζί με πανεπιστήμια από Γαλλία, Ισπανία, Βουλγαρία, Γερμανία, Ρουμανία, Λετονία και Ιρλανδία. Είναι βέβαιο δε, ότι περισσότερα κυπριακά πανεπιστήμια θα επιδιώξουν την ένταξή τους και θα διεκδικήσουν χρηματοδότηση μέσω της νέας πρόσφατης πρόσκλησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διεύρυνση της συμμετοχής κυπριακών ιδρυμάτων σε δίκτυα ευρωπαϊκών πανεπιστήμιων καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άρση των εμποδίων που υπάρχουν ή και δημιουργούνται, για να μπορέσουν τα πανεπιστήμια της χώρας μας να συμβαδίσουν με τις νέες τάσεις όπως διαμορφώνονται.
Συγκεκριμένα:
1. Η Πολιτεία με νομοθετικές ρυθμίσεις πρέπει να δώσειτη δυνατότητα και στα δημόσια πανεπιστήμια να προσφέρουν προγράμματα σπουδών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου σε άλλες γλώσσες αυτόνομα ή μέσω συμμαχιών. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει κάποια βήματα, αφού η Βουλή ενέκρινε κάτω απο κάποιες προυποθέσεις την προσφορά ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών από τα δημόσια ανώτατα ιδρύματα, όμως οι σχετικοί κανονισμοί που ρυθμίζουν θέματα διδάκτρων και του τρόπου προσφοράς τέτοιων προγραμμάτων βρίσκεται εδω και κάποια χρόνια στην Επιτροπή Παιδείας της βουλής. Αυτή η καθυστέρηση περιορίζει την ευελιξία των δημόσιων πανεπιστημίων να ανταποκρίνονται άμεσα με προγράμματα σπουδών που απαντούν σε σύγχρονες ανάγκες.
2. Επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός νομικού πλαισίου λειτουργίας των δημόσιων πανεπιστημίων και ευθυγράμμιση του με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές τάσεις στην ανώτατη εκπαίδευση. Οι Νόμοι και Κανονισμοί βάσει των οποίων λειτουργούν αυτή τη στιγμή χρειάζονται ουσιαστικές τροποποιήσεις που να καλύπτουν την ενεργή συμμετοχή δημοσίων πανεπιστήμιων σε τέτοιες συμμαχίες, με ότι αυτό προϋποθέτει.
3. Επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης, αναγνώρισης και αξιολόγησης των προσφερόμενων προγραμμάτων σπουδών. Με τις παρούσες συνθήκες, η διαδικασία για έγκριση, αξιολόγηση και αναγνώριση ενός νέου προγράμματος σπουδών έχει πολλά στάδια, απαιτεί εμπλοκή διαφόρων φορέων και είναι χρονοβόρα και δυσκίνητη. Για την επιτάχυνση της διαδικασία η αξιολόγηση και έγκριση των νέων προγραμμάτων σπουδών που προσφέρονται από κοινού σε συμμαχίες Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων θα πρέπει να εγκρίνονται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αντί σε εθνικό.
H πρωτοβουλία με τα δίκτυα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων έχει ως στόχο να συμβάλει σε μια πιο ενωμένη, καινοτόμο, ψηφιακή, συνδεδεμένη και πράσινη Eυρώπη, ανοικτή στον ευρύτερο κόσμο, με την αύξηση της ανθεκτικότητας, της αριστείας, της γεωγραφικής και κοινωνικής ένταξης, της ισότητας των φύλων, της ελκυστικότητας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα κυπριακά πανεπιστήμια δεν μπορούν παρά να είναι μέρος των εξελίξεων που δρομολογούνται, με την έμπρακτη στήριξη της Πολιτείας μέσω στοχευμένων δράσεων που θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την ισότιμη διεθνοποίηση τους.
*Πρύτανης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
