ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΜΑΡΙΝΟΥ ΒΟΥΚΗ*
Πολλά ακούγονται για την Αειφόρο/Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΑ), πως όμως μεταφέρεται η ουσία με απλοϊκό τρόπο στη νέα γενιά; Πριν επιχειρηθεί αυτό, χρήσιμο για τους ενήλικες είναι να γνωρίζουν μια σύνοψη των σταδίων που διένυσε το κίνημα το οποίο σήμερα ονομάζεται ΑΑ: Αρχικά επικεντρώθηκε σε οπτικά ορατές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος. Εν συνεχεία, ενσωμάτωσε τις τοξικές ουσίες, το όζον της στρατόσφαιρας, την κλιματική αλλαγή, την έλλειψη νερού, την καταστροφή του οικοσυστήματος και την εξάλειψη των σπάνιων ειδών του. Από το 1987 και μετά, με τη δημοσίευση της Brundtland Commission Report για την ΑΑ (United Nations Brundtland Commission, 1987), δημιουργήθηκε μεγάλο ενδιαφέρον για την εισοδηματική ανισότητα, τη δίκαιη αντιπροσώπευση, την ασφαλή αφυπηρέτηση, τη διαφάνεια και τις ασφαλείς συνθήκες εργασίας. Στις μέρες μας έχουμε πλέον φτάσει στο κατά κόρον χρησιμοποιούμενο, «Triple Bottom Line» (TBL) το οποίο προκύπτει από την ανάγκη για ταυτόχρονη και ισάξια προσπάθεια για τριπλό κέρδος σε: Κοινωνία (People), Περιβάλλον (Planet) και Οικονομία (Profit/Economy), ενώ το 2015, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, δημιούργησε 17 Στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη οι οποίοι περιλαμβάνουν και συνολικά 169 υποστόχους με όραμα να δημιουργήσουν ένα καλύτερο κόσμο για την παρούσα και τις μελλοντικές γενιές. Η έννοια της ΑΑ έχει πλέον ξεφύγει από το στενό πλαίσιο των ακαδημαϊκών ερευνών και συγγραμμάτων και έχει επεκταθεί στα καθημερινά θέματα που απασχολούν τη δημόσια σφαίρα. Συχνά διαβάζουμε και ακούμε νέα πορίσματα και σημαντικές τοποθετήσεις. Είναι όντως πολύ σημαντικό να υπάρξουν αλλαγές στις αντιλήψεις και στις πρακτικές για να υπάρξει βελτίωση και πρόοδος και να επιτευχθεί η ΑΑ.
Αλήθεια, πως όμως θα καταφέρουμε να εντρυφήσουμε στη νέα γενιά τις νέες αντιλήψεις; Πως θα εξελίξουμε τα βλαστάρια μας για να μετατραπούν σε καταλύτες αλλαγής; Πως θα δημιουργήσουμε τους μελλοντικούς πράσινους ηγέτες; Μια ορθή απάντηση είναι δια του παραδείγματος εμάς των μεγάλων αφού τα παιδιά, όπως υποστηρίζεται από τους ερευνητές, τείνουν να αντιγράφουν συμπεριφορές των μεγάλων του περιβάλλοντος τους και όχι μόνο. Μια άλλη ορθή απάντηση είναι δια της γλώσσας τους δηλαδή δια του μαγικού κόσμου των παραμυθιών μέσα από τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν διασκεδάζοντα.
Παρακάτω παρουσιάζεται το πρώτο ελληνόφωνο παραμύθι για τους 17 στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης:
Το παραμύθι ονομάζεται «Σώστε τη γη μας και τις μελλοντικές γενιές. Μια ιστορία για την Αειφόρο Ανάπτυξη». Δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου εγκλεισμού λόγω πανδημίας δηλαδή τον Μάρτιο του 2020, η 1η του έκδοση κυκλοφόρησε το 2020 ενώ η 2η μόλις πρόσφατα το 2022. Το παραμύθι διατίθεται δωρεάν σε έντυπη, ηλεκτρονική και ακουστική μορφή. Έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας για να αποτελέσει εκπαιδευτικό υλικό για τις τάξεις 4η δημοτικού μέχρι και 1η γυμνασίου, ενώ χαιρετίζεται ή και υποστηρίζεται από σημαντικούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς της χώρας μας τους οποίους και ευχαριστώ ιδιαίτερα. Το έργο αυτό φιλοδοξεί να βοηθήσει τα παιδιά μας να αποκτήσουν από νεαρή ηλικία μια ολοκληρωμένη εικόνα όλων των 17 στόχων της ΑΑ του ΟΗΕ και με παιγνιώδη τρόπο να τους αποτυπωθεί η σημασία τους και κάποιες επιπτώσεις από την αποτυχία της σημερινής κοινωνίας να εργάζεται για να τους πετύχει, ενώ, επιμελώς δεν παραλείπεται να αναδειχτεί η προσωπική ευθύνη όλων για την υλοποίησή τους. Επιπρόσθετα, μέσα από τούτη την όμορφη παραμυθένια διαδρομή, ευελπιστώ πως θα εισαγάγω τα παιδιά μας στις αξίες της συνεργασίας, της αγάπης, της στοχοθέτησης και του καινοτόμου και ολιστικού τρόπου σκέψης, για την επίλυση πολύπλοκων και πολυδιάστατων προβλημάτων, όπως αυτών που περιλαμβάνονται στους 17 στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης.
Ο ρόλος της Ανώτερης Εκπαίδευσης και το παράδειγμα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου:
Στη διεθνή βιβλιογραφία περιλαμβάνονται αρκετές δημοσιεύσεις που σχετίζονται με τα κίνητρα των ιδίων των ΑΕΙ για να προβούν στις ενέργειες εκείνες οι οποίες θα τα καταστήσουν «ζωντανά εργαστήρια» για την ΑΑ. Ως κυριότερο κίνητρο καταγράφεται η επίτευξη της ίδιας τους της αποστολής για να υπηρετούν την κοινωνία στην οποία ανήκουν. Ο Αμερικανός Anthony Cortese, ένας πρώιμος ηγέτης στη δημιουργία ευαισθησίας σχετικά με την εκπαίδευση για την ΑΑ, σε ένα σύγγραμμα του με τίτλο «Ο ρόλος της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην επίτευξη μιας αειφόρου κοινωνίας» (1992) υποστηρίζει πως τα ΑΕΙ φέρουν μια βαθιά, ηθική ευθύνη για την αύξηση της ευαισθητοποίησης, της γνώσης, των δεξιοτήτων και των αξιών που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος. Ο εμπειρογνώμονας της Ελληνικής Κυβερνήσεως Δρ. Νίκος Τράντας συμπληρώνει πως τα ΑΕΙ έχουν βασικό ρόλο στην επίτευξη της Αναπτυξιακής Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ και των στόχων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με την ΑΑ (2017).
Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), περήφανα πλέον εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο μοντέλο ενσωμάτωσης της ΑΑ στους 5 πυλώνες του: Διδασκαλία, Έρευνα, Λειτουργίες, Κουλτούρα, Άνοιγμα/Προώθηση στην Κοινωνία. Αντιλαμβανόμενο τις ευθύνες που εξ ορισμού έχουν όλα τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για να λειτουργήσουν ως «ζωντανά εργαστήρια» και να μεταλαμπαδεύσουν αξίες και γνώσεις στην κοινωνία, ήδη έχει χρησιμοποιήσει το εν λόγω παραμύθι ως εργαλείο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού σχολείου του ΤΕΠΑΚ για παιδιά και εφήβους. Συγκεκριμένα, η Βιβλιοθήκη του ΤΕΠΑΚ, οργάνωσε με μεγάλη επιτυχία σειρά από βιωματικές δράσεις μέσω των οποίων τα παιδιά και οι έφηβοι είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν σε περισσότερο βάθος τις σημαντικές έννοιες που περιλαμβάνονται σε κάθε ένα από τους 17 στόχους της ΑΑ.
Το παραμύθι μπορεί να αποκτηθεί δωρεάν από τους/τις ενδιαφερόμενους/ες τόσο σε ηλεκτρονική μορφή (PDF) όσο και σε ακουστική μορφή (mp3) μέσω του συνδέσμου https://www.generation-sustainability.com/resources/
*Προϊστάμενος Υπηρεσίας Επικοινωνίας, Προώθησης και Διεθνοποίησης, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Διδάκτορας στην Ενσωμάτωση της Αειφόρου Ανάπτυξης στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
ΜέλοςτουAdvisory Council τουδιεθνούςοργανισμούAssociation for the Advancement of Sustainability in Higher Education (A.A.S.H.E.)
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του εθνικού επιχειρηματικού δικτύου για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) στην Κύπρο (CSRCyprus).
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
