Η κρίση θέλει και χιούμορ!

ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΤΡΥΦΩΝΟΣ

Η κρίση θέλει και χιούμορ σκέφτομαι και δεν είναι τυχαίο, αφού το χιούμορ θεωρείται ένας από τους προσωπικούς δείκτες ψυχικής ανθεκτικότητας που μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να αντεπεξέλθει στα δύσκολα και να συνεχίσει να έχει αισιοδοξία και ελπίδα για το μέλλον.

Στη σύγχρονη ψυχολογία γίνεται χρήση του όρου «αίσθηση του χιούμορ», ο οποίος αναφέρεται στο χιούμορ ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του ατόμου και χρησιμοποιείται από τους ερευνητές με διαφορετικό τρόπο. Έτσι, η αίσθηση του χιούμορ ορίζεται ως ένας συνηθισμένος τρόπος συμπεριφοράς (π.χ. το να λέει κάποιος ανέκδοτα και να διασκεδάζει τους άλλους), μία ικανότητα (π.χ. το να κάνει κάποιος χιούμορ), ως χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας, ως αντίδραση που είδη χιούμορ), ως στάση –τρόπος συμπεριφοράς, ως τρόπος αντίληψης του κόσμου γενικά ή ως τρόπος αντιμετώπισης (π.χ. ενάντια στις αντιξοότητες) (Martin, 2003).

Ένα από τα βασικά είδη χιούμορ είναι το αυτο-εξυψωτικό χιούμορ (self-enhancinghumor), το οποίο συμβάλλει στο να αποκτήσει το άτομο μία χιουμοριστική αντίληψη για τη ζωή και χρησιμοποιείται ως μέσο για τη διαχείριση του άγχους με το να βοηθά στη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων αναφορικά με δυσκολίες ή στρεσογόνα γεγονότα (Kuiper & Leite, 2010). Η υιοθέτηση αυτής της χιουμοριστικής αντίληψης για τη ζωή ως μέσο διαχείρισης του άγχους φαίνεται ότι συνάδει σε μεγάλο βαθμό με την άποψη του Freud, ο οποίος ορίζει το χιούμορ ως έναν υγιή μηχανισμό άμυνας που βοηθά το άτομο να απαλλαγεί από αρνητικά συναισθήματα ενώ παράλληλα διατηρεί επαφή με την πραγματικότητα, δηλαδή τη δύσκολη κατάσταση ή συμβάν που βιώνει.

Αναφορικά με τη κρίση που περνά ολόκληρη η ανθρώποτητα αυτή την περίοδο λογω της πανδημίας του Κορωνοοιού (Covid-19) και τα κατάλοιπα που πιθανόν να αφήσει στο ψυχικό κόσμο των παιδιών, η ανάγκη διατηρήσης ενός υγιούς θετικού οικογενειακού συστήματος σε αυτές τις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες είναι απαραίτητη για να μπορούν τα παιδιά να διατηρήσουν την ψυχολογική τους επάρκεια με χαμηλά επίπεδα άγχους.

Με αφορμή τα τελευταία γεγόνοτα, μου ήρθε στο μυαλό μια παλιά αγαπημένη ταινία του Ρομπέρτο Μπενίνι Lavita è bella ή αλλιώς Η Ζωή είναι Ωραία, που σκιαγραφεί τις προσπάθειες ενός Εβραίου πατέρα που βρίσκεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης να προστατεύσει τον παιδικό ψυχισμό και αθωότητα του γιου του, με μοναδικό όπλο το χιούμορ του!

Για τα παιδιά το χιούμορ είναι η ίσως μια από τις πρώτιστες πηγές για τη διαμόρφωση μιας θετικής στάσης απέναντι στη ζωή. Είναι ενέργεια! Δεν γεννιούνται με χιούμορ τα παιδιά, είναι κάτι που μαθαίνουν από τους γονείς. ΄Αν το παιδί σας βλέπει να γελάτε δυνατά, να λέτε αστείες ιστορίες ή να κάνετε κωμικά πράγματα για να προκαλέσετε το γέλιο, θα αρχίσει κι εκείνο να λειτουργεί ανάλογα.

Σύμφωνα με έρευνες η αίσθηση του χιούμορ στα παιδιά λειτουργεί ως παράγοντας που ουσιαστικά συμβάλλει στην ικανότητά τους να μπορούν να διαχειρίζονται το άγχος τους και να αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικό τρόπο διάφορα στρεσογόνα γεγονότα που συναντούν στην καθημερινότητά τους (Dowling, Gregory,& Hockenberry, 2003).

Έτσι μέσω του χιούμορ τα παιδιά αποκτούν τη δυνατότητα να δουν ένα στρεσογόνο γεγονός ή μία κατάσταση που τους δημιουργεί άγχος από μία άλλη οπτική με αποτέλεσμα να το επαναξιολογήσουν και να το κρίνουν ως λιγότερο απειλητικό ή ως μία πρόκληση ή ευκαιρία. Ακόμη, το χιούμορ συμβάλλει στη μείωση του αριθμού και της έντασης αρνητικών συναισθημάτων που συνδέονται όχι μόνο με το άγχος αλλά και με άλλα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος, ο θυμός κλπ (Martin, 1989, όπως αναφέρεται στη Dowling, 2014).

΄Οταν τα παιδιά έχουν καλή αίσθηση του χιούμορ, μπορούν να βλέπουν τα πράγματα και από άλλες, λιγότερο εμφανείς οπτικές, να είναι αυθόρμητα, να αντιλαμβάνονται τις μη συμβατικές ιδέες και νοοτροπίες και να μην μένουν στην επιφάνεια των πραγμάτων. Αποκτούν αισιοδοξία, ευελιξία και ψηλή αυτοπεποίθηση ότι μπορούν διαχειριστούν αναττροπές στη καθημερινότητα τους..

Αγαπημένοι γονείς! Αυτή τη τη κρίσιμη περιόδο που διανύουμε πάρτε τις προφυλάξεις σας και μείνετε σπίτι! Απαντήστε στις ερωτήσεις που μπορεί να έχουν τα παιδιά σας πάντα με γνώμονα το αναπτυξιακό και συναισθηματικό τους επίπεδο. Παίξετε μαζί τους, υποδυθείτε ρόλους και κάντε τους αστεία. Προσπαθείστε να περιορίσετε το δικό σας άγχος, διατηρείσετε τη ψυχραιμία και προπάντων το χιούμορ σας. Οταν η μπόρα θα έχει πέρασει, θέλουμε να έχουμε ακόμα παιδιά που θα γελούν εύκολα, που θα ζουν ανέμελα τις στιγμές τους χωρίς περιττό άγχος και φοβίες.

Κι ας μην ξεχνάμε, ότι υπάρχουν μερικά πράγματα στην ζωή που τίποτα δεν μπορεί να ξεπεράσει την αξία τους. Υπάρχουν κάποια πράγματα που κάνουν τη ζωή τόσο όμορφη ακόμα κι όταν εκείνη είναι δύσκολη και επικίνδυνη. ΄Ενα απ΄ αυτά είναι και το χιούμορ!

Γιατί ναι...η ζωή είναι ωραία και πρέπει να φροντίσουμε να παραμείνει ωραία!

*Εκπαιδευτική Ψυχολόγος

Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας