ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΕΛΠΙΔΩΡΟΥ*
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Όταν η 16-χρονη Ιωάννα επέστρεψε από το σπίτι της φίλης της της Μαρίνας, η μητέρα της παρατήρησε ότι τα ρούχα της και τα μαλλιά της μύριζαν καπνό. «Κάπνιζες, δεν είναι;», της είπε η μητέρα της. Ήταν αλήθεια. Για πρώτη φορά, η Ιωάννα ενέδωσε στην πίεση της Μαρίνας και κάπνισε τσιγάρο.
Στον 17-χρονο Νίκο επιτράπηκε από τους γονείς του να οδηγεί το αυτοκίνητο τους, με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχει περισσότερους από ένα συνεπιβάτη κάθε φορά. Οι γονείς του Νίκου καθιέρωσαν αυτό τον κανόνα μέχρι ο Νίκος να αποκτήσει περισσότερη εμπειρία στο οδήγημα. Σήμερα, όμως, όταν οι φίλοι του ο Κώστας και ο Αντώνης τον ικέτευσαν να τους πάρει μια βόλτα στον παραλιακό, τους έβαλε μέσα στο αυτοκίνητο του, πιστεύοντας ότι οι γονείς του δεν θα το μάθαιναν ποτέ. Καθώς οδηγούσε κάτω στον παραλιακό, ποιο αυτοκίνητο προσπέρασε; Αυτό της μητέρας του. Αυτή τον κοίταξε μια φορά και του έκανε νόημα να πάει κοντά της.
Το πιο πιθανό είναι ότι και εσύ έκανες κάτι παρόμοιο μερικές φορές. Ξέρεις ποιοι είναι οι κανόνες και έχεις τις καλύτερες προθέσεις να τους ακολουθήσεις, όμως για κάποιο λόγο πας ενάντια στην καλύτερη σου κρίση και παίρνεις τη λάθος απόφαση. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορείς να το αποτρέψεις;
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΣΟ ΔΥΝΑΤΗ;
Η πίεση που δεχόμαστε από τους φίλους μας για να κάνουμε κάτι είναι ένα δύσκολο ζήτημα για τους έφηβους, επειδή η εφηβεία είναι η περίοδος του πειραματισμού- δοκιμάζουμε καινούργια πράγματα, έχουμε νέες περιπέτειες, και βιώνουμε (ίσως για πρώτη φορά) κάποια ελευθερία. Την ίδια ώρα, όμως, τα εφηβικά χρόνια είναι μια περίοδος όπου είναι πολύ σημαντικό να ανήκεις σε μια ομάδα και να νιώθεις αποδοχή από τους φίλους σου. Βάζοντας αυτούς τους 2 παράγοντες μαζί, τότε μπορείς να δεις γιατί η πίεση από τους φίλους είναι ένα σοβαρό και δύσκολο ζήτημα για τους έφηβους.
ΤΙ ΚΙ ΑΝ ΕΝΔΩΣΩ ΣΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥ;
Είναι κατανοητό ότι μπορεί να μπεις στον πειρασμό να ενδώσεις σε αυτή την πίεση και να ακολουθήσεις τις προτροπές των φίλων σου όταν σε θέλουν να κάνεις κάτι που είναι ενάντια στις αρχές σου και ενάντια στους κανόνες του σπιτιού σου. Όμως, είναι σημαντικό να σκέφτεσαι πιο μακριά, στο μέλλον, και να εξετάσεις τις πιθανές συνέπειες των πράξεων σου. Φυσικά, υπάρχει μια πιθανότητα να μην μάθει κανείς ποτέ ότι, για παράδειγμα, χρησιμοποιείς αλκοόλ, καπνίζεις χόρτο, ή οδήγησες το αυτοκίνητο των γονέων σου χωρίς άδεια. Αφετέρου όμως, το να κάνεις αυτά τα πράγματα μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφή. Πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου αν οι συνέπειες αξίζουν τον ενθουσιασμό. Θα άξιζε εάν:
. Σε συλλάμβανε η Αστυνομία;
. Είχες φάκελο στην Αστυνομία και έτσι ήταν αδύνατο για σένα να πάρεις κάποια
δουλειά ή να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη καριέρα;
. Τιμωρήθηκες από τους γονείς σου (σου απαγόρευαν τις εξόδους);
. Ένιωσες ντροπή και ενοχές αργότερα, όταν αντιλήφθηκες τι έκανες;
. Μπλέχτηκες σε μια επικίνδυνη κατάσταση- μια κατάσταση που είναι πολύ πιο
επικίνδυνη από ότι είχες αρχικά υπολογίσει;
. Τραυματίστηκες ή ακόμα έχασες τη ζωή σου;
Παρόλο που μπορεί να μην φαίνεται πιθανό ότι κάτι από αυτά μπορεί να συμβεί, το γεγονός είναι ότι δεν ξέρεις ποτέ. Έτσι, το πρώτο βήμα στο να αντισταθείς την πίεση από τους φίλους σου είναι να σταματήσεις και να σκεφτείς τις συνέπειες. Μερικοί άνθρωποι το ονομάζουν αυτό «το χειρότερο σενάριο»- να σκέφτεσαι δηλαδή το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί, και να σκέφτεσαι πως θα ήταν τα πράγματα αν όντως το χειρότερο σενάριο γινόταν πραγματικότητα. Αν νομίζεις ότι αυτό δεν θα συμβεί σε σένα, απλά διάβασε την τοπική εφημερίδα ή παρακολούθησε τις ειδήσεις για μερικές μέρες και θα δεις ότι έχει ήδη συμβεί σε πολλούς άλλους, έφηβους και ενήλικες.
ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΑΘΩ ΣΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ;
Δεν υπάρχει ένας απλός κανόνας που θα σου επιτρέψει με μαγικό τρόπο να αντισταθείς την πίεση των φίλων σου χωρίς να νιώθεις ένοχη ή μετανιωμένη. Δεν είναι εύκολο να το κάνεις αυτό. Χρειάζεται πολλή κουράγιο και μια δυνατή αίσθηση του εαυτού σου, όμως μπορείς να μάθεις να το κάνεις. Παρακάτω υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείς να κάνεις:
1. Παρατήρησε και πρόσεξε πως συμπεριφέρονται τα άτομα γύρω σου. Αν οι φίλοι σου συμπεριφέρονται με μυστικοπάθεια ή φαίνεται ότι προσπαθούν να σε πείσουν να κάνεις κάτι, τότε ίσως να συμβαίνει κάτι το οποίο θα θέλεις να αποφύγεις.
2. Εμπιστεύσου το ένστικτο σου. Αν κάποια κατάσταση «μυρίζει» μπλεξίματα, τότε μάλλον είναι μια κατάσταση που πιθανόν να οδηγήσει σε μπλεξίματα.
3. Σταμάτα για λίγο και σκέψου το καλά. Μην αφήσεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί από τον ενθουσιασμό της στιγμής. Πάρε ένα λεπτό και σκέψου αν πραγματικά θέλεις να συμμετάσχεις σε αυτό. Εξέτασε τις συνέπειες του να πεις ναι ή να πεις όχι.
4. Αν αποφασίσεις να μην συμμετάσχεις, τότε λάβε σταθερή δράση. Πες του φίλου σου τι αποφάσισες να κάνεις, και κάνε το. Το να έχεις μια λίστα με τρόπους να πεις όχι ήδη προβαρισμένη στο μυαλό σου μπορεί να είναι εξαιρετικά βοηθητικό. Αντί να περιμένεις μέχρι να είσαι σε μια κατάσταση πίεσης, σκέψου τρόπους που μπορείς να πεις όχι στους φίλους σου από πριν. Πρόβαρε αυτές τις απαντήσεις και έχε τις έτοιμες. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
«Συγνώμη, αλλά δεν είμαι διατεθειμένη να το ρισκάρω»
«Δεν θέλω να πληγώσω τον εαυτό μου ή κάποιον άλλο»
«Ξέρω ότι αυτό δεν είναι το καλύτερο για μένα, γι’ αυτό δεν θα το κάνω»
«Δεν νιώθω ότι θέλω να το κάνω σήμερα»
«Νιώθω ότι αν συνεχίζω να το κάνω, θα βλάψω τον εαυτό μου ακόμα
περισσότερο»
«Ευχαριστώ, αλλά δεν θα μπορέσω σήμερα γιατί έχω άλλες υποχρεώσεις»
«Αποφάσισα να σταματήσω να κάνω κακό στον εαυτό μου, γι’ αυτό
πρέπει να πω όχι»
ΒΟΗΘΑ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΕΝΑ ΠΛΑΝΟ
Ο καλύτερος τρόπος να αντισταθείς την πίεση των φίλων σου είναι να έχεις ένα πλάνο. Σκέψου την πιο δύσκολη περίσταση όπου δέχτηκες πίεση από τους φίλους σου για να κάνεις κάτι και ρώτα τον εαυτό σου τις ακόλουθες ερωτήσεις:
. Ποιες καταστάσεις αντιστάθηκες με επιτυχία;
. Σε ποιες καταστάσεις ενέδωσες και τι θα μπορούσες να έκανες διαφορετικά;
. Ποιου είδους καταστάσεις είναι οι πιο δύσκολες για σένα να αντισταθείς;
. Ποιο άτομο που γνωρίζεις μπορεί και αντιστέκεται με επιτυχία την πίεση από
τους φίλους του/της; Τι μπορείς να μάθεις παρατηρώντας αυτό το άτομο;
Εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος
Λειτουργός Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας
