Το ταμπεραμέντο του παιδιού και πώς να συντονιστείτε με αυτό


ΤΗΣ ΝΑΣΙΑΣ ΤΡΙΓΩΝΑΚΗ - ΠΑΥΛΟΥ BSc (Hons), MSc, PhD* 

Τι είναι το ταμπεραμέντο; Ένα σύνολο γενετήσιων χαρακτηριστικών που οργανώνουν τον τρόπο που το παιδί αντιδρά, αισθάνεται, συμπεριφέρεται από την στιγμή κιόλας της γέννησής του. Είναι, με άλλα λόγια, η ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού, η οποία σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το παιδί, διαμορφώνει την προσωπικότητά του.

Φανταστείτε τη νεαρή μητέρα που φεύγει από το νοσοκομείο με τον νεογέννητο γιό της, πηγαίνει σπίτι με τον άντρα της έτοιμοι για τη νέα τους ζωή ως γονείς.  Οι γονείς αυτοί είχαν ονειρευτεί το μωρό τους, το είχαν προγραμματίσει, έχουν ετοιμάσει το κρεβατάκι και τα πρώτα του παιχνίδια με χαρά και ανυπομονησία.  Μετά από τις 2-3 πρώτες μέρες με το μωρό τους στο σπίτι, συνειδητοποιούν ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως τα ονειρεύτηκαν.  Η μαμά θηλάζει το μωρό αλλά το μωρό είναι νευρικό, κλαίει την ώρα του θηλασμού, δεν φαίνεται να χορταίνει αν και η ίδια έχει πολύ γάλα.  Το μωρό είναι ανήσυχο όλη μέρα, κοιμάται πολύ λίγο, δείχνει να έχει συνέχεια κολικούς, τη νύχτα δεν αφήνει τους γονείς του να ξεκουραστούν.  Οι γονείς είναι κουρασμένοι, έχουν νεύρα και δείχνουν φανερά εξαντλημένοι, άυπνοι και αγχωμένοι.  Και δεν φτάνει αυτό, καλοθελητές από το άμεσο φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον έχουν άποψη για το «πρόβλημα» του μωρού.  Εκείνοι ξέρουν τι φταίει και το μωρό είναι τόσο ανήσυχο και δύστροπο.  Εκείνοι αρχίζουν να προτείνουν το τάδε τσάι, την τάδε κρεμούλα, εκείνο το  γάλα για το ευαίσθητο στομαχάκι του ή μήπως φταίει η πάνα που τον σφίγγει στα μπουτάκια του;  «Δεν χορταίνει, δώσε και λίγο ξένο γάλα», λέει η μια γιαγιά.  «Κλείστε την τηλεόραση να ησυχάσει και να κοιμηθεί», λέει η άλλη γιαγιά. 

Φανταστείτε τώρα μια άλλη νεαρή μητέρα της οποίας η νεογέννητη κόρη τρώει λαίμαργα και χορταίνει, κοιμάται ήσυχα για 5-6 ώρες μέχρι το επόμενο «γεύμα», χαμογελάει και γουργουρίζει ευχάριστα όταν βλέπει τα πρόσωπα των γονιών της.  Χαρούμενη η μητέρα αυτή λέει «είναι τόσο εύκολο μωράκι!, δεν την νιώθω όλη μέρα!» ή «δεν νιώθω ότι έχω νεογέννητο στο σπίτι, δεν είμαι σχεδόν καθόλου κουρασμένη!».

Πόσο αντίθετες είναι οι δυο περιγραφές!!  Η διαφορά στα δυο νεογέννητα είναι ότι γεννήθηκαν με διαφορετική ιδιοσυγκρασία, με διαφορετικό ταμπεραμέντο.

Η παιδική ιδιοσυγκρασία έχει απασχολήσει τους ψυχολόγους και τους εξελικτικούς ερευνητές οι οποίοι καταλήγουν σε 9 χαρακτηριστικά των οποίων η ένταση καθορίζει το «δύσκολο» ή το «εύκολο» παιδί. 

  • Κανονικότητα / ρυθμικότητα (πόσο προβλέψιμο είναι το παιδί; Πόσο γρήγορα αλλάζει η συναισθηματική του αντίδραση;)
  • Βαθμός συγκέντρωσης / επίπεδο προσοχής (πόσο εύκολα διασπάται η προσοχή του; Πόσο εύκολα παρασύρεται από ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα;)
  • Επίπεδο συγκέντρωσης (πόσο κινητικό και ανήσυχο είναι το παιδί; Πότε κάθεται και για πόση ώρα ήσυχο;)
  • Διάθεση (πόσο συχνά είναι το παιδί κακοδιάθετο; Πόσο συχνά χαμογελάει;)
  • Επίπεδο αισθητηριακών ερεθισμάτων (πόσο ευαίσθητο είναι το παιδί στις γεύσεις; στη θερμοκρασία; στον πόνο;)
  • Προσέγγιση / απόσυρση / αποφυγή (είναι διστακτικό το παιδί στο να το πλησιάσουν άγνωστα άτομα; Χαίρεται όταν ακούει φωνές άλλων ανθρώπων; Πώς αντιδρά όταν ακούει άλλες παιδικές φωνές;)
  • Ένταση (πώς αντιδρά στον θόρυβο; Τσιρίζει; Κλαίει γοερά; Μένει ανέκφραστο;)
  • Επιμονή (έχει υπομονή ή είναι ανυπόμονο; Νευριάζει εύκολα; Είναι απαιτητικό και τα θέλει όλα εδώ και τώρα  ή μπορεί να περιμένει;)
  • Προσαρμοστικότητα (του αρέσουν οι αλλαγές στη ρουτίνα του; Προσαρμόζεται εύκολα σε καινούργια περιβάλλοντα;)

Οι γονείς με «δύσκολα» παιδιά, όταν σκεφτούν αυτούς τους 9 παράγοντες σε σχέση με το ταμπεραμέντο του παιδιού τους, μετρώντας  την ένταση και την συχνότητα αυτών, θα καταλήξουν στο εξής συμπέρασμα – αφού η ιδιοσυγκρασία του παιδιού είναι εκ γενετής και δεν αλλάζει, πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι γονείς τον τρόπο που αντιδρούμε σε αυτό το ταμπεραμέντο ούτως ώστε η εξελισσόμενη και υπό διαμόρφωση προσωπικότητα του παιδιού να είναι όσο γίνεται πιο σταθερή / ήσυχη / αμετάβλητη / προβλέψιμη .

Η κατανόηση της ιδιοσυγκρασίας του κάθε παιδιού δεν βοηθά μόνο στην ανάπλαση της προσωπικότητάς του αλλά και στο πως οι γονείς θα συνεργαστούν αργότερα με το σχολείο ή με άλλα μαθησιακά πλαίσια όπου το παιδί ίσως επιδείξει δυσκολίες.  Φυσικά, οι έρευνες της ψυχολογίας έχουν αποδείξει πολλές φορές ότι το παιδί μπορεί να είναι «δύσκολο» στο σπίτι αλλά να μην δυσκολεύει καθόλου τους δασκάλους του.  Μπορεί ένα παιδί να είναι «επικίνδυνο» ή «υπερικινητικό» στο σχολείο αλλά στο σπίτι οι γονείς να το περιγράφουν ως «αγγελούδι» ή «δεν μας δημιουργεί προβλήματα».  Σε κάθε περίπτωση, το πλαίσιο θα καθορίσει την εμφάνιση, την  ένταση και την συχνότητα μιας συμπεριφοράς και η αλληλεπίδραση με το κάθε πλαίσιο (πχ σπίτι, σχολείο, φροντιστήριο, μπαλέτο, παιδικό πάρτυ, εστιατόριο, εκκλησία κλπ) θα βγάλει στην επιφάνεια την καλή ή την άσχημη πλευρά του κάθε παιδιού.  Σε κάθε περίπτωση, διερωτηθείτε

  • Σε σχέση με την ιδιοσυγκρασία του παιδιού μου, είναι η αντίδρασή μου φυσιολογική;
  • Μήπως είμαι υπερβολικός στις απαιτήσεις μου από το παιδί;
  • Τι κάνει καλύτερα η δασκάλα και το παιδί μου είναι ήσυχο στην τάξη;
  • Τι πρέπει να πω στη δασκάλα του παιδιού μου για τον χαρακτήρα του ώστε να την βοηθήσω να καταλάβει καλύτερα το παιδί μου;
  • Τι πρέπει να κάνω για να έρθει ισορροπία ανάμεσα στην ιδιοσυγκρασία του παιδιού μου και τον έξω κόσμο;  Τι να αποφύγω και τι να κρατήσω;
  • Τι θα μου έλεγε το παιδί μου εάν το ρωτούσα τι πιστεύει το ίδιο για το ταμπεραμέντο του;  Γιατί δεν το έχω ρωτήσει ποτέ;
  • Μήπως πρέπει να μην αφήνω τους άλλους να παρεμβαίνουν και να συμβουλεύουν;
  • Μήπως πρέπει να εντοπίσω το καλό και το θετικό σε κάθε πλευρά της προσωπικότητάς του; Να μην εντοπίζω μόνο τα άσχημα και τα αρνητικά;

Η λύση δεν είναι πάντα να κάνουμε τα παιδιά να γίνουν σαν εμάς ή όπως εμείς τα θέλουμε να συμπεριφέρονται – η λύση μπορεί να είναι να αποδεχτούμε τα παιδιά με τον χαρακτήρα που γεννιούνται και να τα βοηθήσουμε να προβάλουν τις ικανότητες, τις ιδιαιτερότητες και τα ταλέντα τους αποδεχόμενοι την πολύπλευρη φύση τους.

*Λειτουργός Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας / ΥΠΠΑΝ

 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










1740