ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΝΑΣΙΑΣ ΤΡΙΓΩΝΑΚΗ PhD *
Η δυσαριθμησία ή εξελικτική δυσαριθμησία είναι μια συγκεκριμένη και επίμονη μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει την ανάπτυξη και την επίτευξη αριθμητικών δεξιοτήτων. Η δυσαριθμησία είναι μια ειδική μαθησιακή δυσκολία που εμφανίζεται από τις πρώτες τάξεις του σχολείου και δεν σχετίζεται με ακατάλληλες διδακτικές πρακτικές ούτε με μη-ικανούς δασκάλους. Στα διαγνωστικά εγχειρίδια των ψυχολόγων και των ψυχιάτρων η δυσαριθμησία μπαίνει κάτω από την ομπρέλα των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών και ορίζεται ως η ανικανότητα να εκτελέσει μαθηματικές πράξεις ή να ανταποκριθεί στο μάθημα των μαθηματικών και της αριθμητικής σύμφωνα με την ηλικία του και το επίπεδο της τάξης του στο σχολείο. Οι περισσότερες έρευνες αναφέρουν μια απόκλιση 2 ετών στην επίδοση όσον αφορά στα μαθηματικά – δηλαδή, κατά μέσο όρο, ένας μαθητής της Δ΄ τάξης του δημοτικού με δυσαριθμησία, μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Α΄ ή μέχρι τις αρχές της Β΄ τάξης του δημοτικού στην αριθμητική και στα μαθηματικά.
Η διάγνωση της δυσαριθμησίας είναι μια δύσκολη διαδικασία επειδή, πέρα από την μέτρηση των δεικτών ευφυίας του μαθητή, δεν υπάρχει σταθμισμένο διαγνωστικό εργαλείο αλλά μπορεί ο μαθητής να εμφανίζει και ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση και στην γραφή (δυσλεξία), μια διαταραχή του αυτιστικού φάσματος ή ελλειμματική προσοχή για τα οποία απαιτείται διαφοροδιάγνωση (να προβεί ο ειδικός σε μεμονωμένες διαγνώσεις για την κάθε μαθησιακή δυσκολία ξεχωριστά). Επίσης, υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από το θέμα της σχέσης μεταξύ δυσαριθμησίας και νοητικού δείκτη. Πώς σχετίζεται ο φυσιολογικός δείκτης νοημοσύνης με την ειδική αυτή μαθησιακή δυσκολία και πώς ο οριακός; Επίσης, πώς διαχωρίζεται ο μαθητής με δυσαριθμησία από έναν μαθητή που είναι λειτουργικά αναλφάβητος ή έναν άλλον μαθητή που ο ρυθμός μάθησης είναι αργός;
Οι μαθητές με δυσαριθμησία φαίνεται να έχουν σοβαρή δυσκολία στην αίσθηση των αριθμών. Αυτό σημαίνει ότι δεν αντιλαμβάνονται την ποσοτική και την ποιοτική διάσταση των αριθμών. Δεν κατανοούν έννοιες όπως «λίγο – πολύ», «μεγάλο – μικρό», «μικρότερο από – μεγαλύτερο από», «λιγότερο – περισσότερο» κλπ. Δυσκολία αντιμετωπίζουν στην αποκωδικοποίηση νουμερικών εννοιών, ψηφίων και συμβολικών αριθμητικών αναπαραστάσεων. Σοβαρή αδυναμία έχουν και στην αρίθμηση καθώς και στο μέτρημα αφού, ακόμα και στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, μετράνε με τα δάχτυλα ή με την χρήση εποπτικού υλικού (πχ αντικείμενα ή εικόνες). Έχουν επίσης δυσκολία στο να εκτελούν μαθηματικές πράξεις νοερά και δεν μπορούν να κάνουν πράξεις με μεγάλους αριθμούς και κυρίως αφαίρεση αφού η αφαιρετική τους σκέψη είναι μειωμένη. Τέλος, δυσκολίες φαίνεται να αντιμετωπίζουν και στην αλγοριθμική σκέψη.
Η μαθησιακή κατάσταση των παιδιών με δυσαριθμησία γίνεται πιο δυσμενής όταν προστεθεί η γραφή και η ανάγνωση αφού ο συνδυασμός δυσαριθμησίας και δυσλεξίας είναι ανυπόφορος για τους μαθητές. Ο συνδυασμός των δυο αυτών διαταραχών επιφέρει
Γίνεται αντιληπτό πόσο δύσκολη είναι όχι μόνο η διάγνωση αλλά και η θεραπευτική παρέμβαση και διαχείριση της δυσαριθμησίας, όπως και κάθε άλλης ειδικής μαθησιακής δυσκολίας. Ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται όσο περισσότερες αδυναμίες έχει ο μαθητής που επηρεάζουν όχι μόνο τα μαθηματικά και την αριθμητική αλλά και άλλα μαθήματα που χρήζουν μαθηματικών διεργασιών (Φυσική, Λογιστική, Στατιστική κλπ).
Οι παρεμβάσεις σε μαθησιακό επίπεδο είναι εξειδικευμένες και εξατομικευμένες αφού η κάθε περίπτωση παιδιού είναι μοναδική. Οι μαθητές χρήζουν ειδικής εκπαίδευσης αφού το μαθησιακό υλικό είναι διαφοροποιημένο και τροποποιημένο ανάλογα με τις ανάγκες του. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές δεν έχουν εκπαιδευτεί στον τρόπο αντιμετώπισης τόσο ειδικών μαθησιακών δυσκολιών οπότε οι μαθητές παραπέμπονται για αξιολόγηση και διάγνωση τους σχολικούς ψυχολόγους οι οποίοι σε συνεργασία με τους ειδικούς παιδαγωγούς καθοδηγούν και ενισχύουν τον δάσκαλο της τάξης ή τον καθηγητή των μαθηματικών (ή ακόμα και τον φιλόλογο) στο γυμνάσιο / λύκειο.
Σημαντικό είναι να ενισχυθεί και η ψυχολογία και η αυτοεκτίμηση των μαθητών με αυτές τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες οπότε η γνωστική παρέμβαση δεν θα είναι ολοκληρωμένη εάν δεν τύχει ο μαθητής αλλά και οι γονείς του συμβουλευτικής από έναν ειδικό ψυχικής υγείας για αντιμετώπιση του άγχους ή της ματαίωσης που μπορεί να βιώνουν οι μαθητές αυτοί ως δευτερογενές αποτέλεσμα της μαθησιακής τους δυσκολίας.
*Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας
Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας
