Παράδειγμα εφαρμογής της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία της Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης
ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΟΥ*
Το Υπουργείο Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας (YΠΑΝ) διοργάνωσε τον Δεκέμβριο του 2022, ολοήμερα βιωματικά εργαστήρια επιμόρφωσης, τα οποία απευθύνονταν σε μαθητές/μαθήτριες και σε εκπαιδευτικούς της Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης. Η δράση πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση από την Επιτροπή Παρακολούθησης της Εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων – Συμβούλιο «Φωνή» και αφορούσε στην «Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση – Προστασία Εφήβων από το φαινόμενο του Sexting».
Ως Sexting ορίζεται η πρακτική ανταλλαγής μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου μεταξύ των ατόμων στο διαδίκτυο. Από αυτό τον τρόπο επικοινωνίας, έχει διαπιστωθεί ότι, αρκετές φορές οι έφηβοι, είτε θυματοποιούνται από άλλους (έφηβους ή ενήλικες), είτε εν αγνοία τους, διαπράττουν ποινικό αδίκημα. Συνεπώς, γενικότερος στόχος της ημερίδας ήταν η διαπραγμάτευση αυτού του φαινομένου, προσφέροντας γνώσεις και ενημέρωση στα παιδιά, για την ύπαρξη κινδύνων που ελλοχεύουν κατά τη χρήση του διαδικτύου, καθώς και τρόπους προστασίας τους.
Η ανάγκη για την συγκεκριμένη επιμόρφωση προέκυψε από τα πολλά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης, μεταξύ των εφήβων, που καταγράφονται σε κάθε σχολική χρονιά, κατά την χρήση του διαδικτύου, στα πλαίσια της κοινωνικοποίησης τους και γενικότερα, στα πλαίσια των σχέσεων τους. Έχοντας υπόψη αυτά τα περιστατικά, εξειδικευμένες υπηρεσίες του Υπουργείου, η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (ΥΕΨ), το Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου Κύπρου – CyberSafety, σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (ΠΙ) και με εξωτερικούς συνεργάτες από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού (ΚΣΟΠ), δημιούργησαν περιβάλλοντα αλληλεπίδρασης ως εκπαιδευτικό υλικό, με στόχο οι έφηβοι να συνειδητοποιήσουν τις συνέπειες των πράξεων και των αποφάσεων τους.
Κάθε Γυμνάσιο, Λύκειο και Τεχνική Σχολή είχε δικαίωμα συμμετοχής με παρουσία δύο εκπαιδευτικών και δύο μαθητών/ μαθητριών. Ο λόγος συμμετοχής των εκπαιδευτικών σε αυτή την προσπάθεια, πηγάζει από τις ανάγκες που προκύπτουν από την καθημερινότητα του σχολείου, το οποίο καλείται συχνά να διαχειριστεί τέτοιου είδους περιστατικά και να ανταποκριθεί κατάλληλα στις ανάγκες των εφήβων. Στη βάση των διαφορετικών αναγκών, κάθε πληθυσμός δούλεψε με την ομάδα του, στα θέματα Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης, στα πλαίσια του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών Αγωγής Υγείας και των Πολιτικών του ΥΠΑΝ.
Ειδικότερα, μέσω των δραστηριοτήτων, ενημερώθηκαν για το φαινόμενο και συζήτησαν για την συναίνεση, την πίεση που ασκείται στους/στις νέους/νέες στην αποστολή και στην λήψη σεξουαλικού περιεχομένου μηνυμάτων μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον στο βιωματικό εργαστήριο διαπραγματεύτηκαν έννοιες, όπως, πότε οι ενέργειες ενός ατόμου ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια και ποιες οι πιθανές συνέπειες που δύναται να προκύψουν από το Sexting.
Τέλος, δόθηκε ενημέρωση για το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και για τους τρόπους αναζήτησης στήριξης, βοήθειας και υποστήριξης σε περίπτωση θυματοποίησης ενός/μίας μαθητή/μαθήτριας. Σε αυτό τον στόχο συνέβαλαν στην επιμόρφωση, με διάλεξη, λειτουργοί ως συνεργάτες του ΥΠΑΝ, σε θέματα διαχείρισης περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, από το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΓΚΗΕ), του Αρχηγείου της Αστυνομίας. Οι λειτουργοί ενημέρωσαν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, δίνοντας παραδείγματα από την καθημερινότητα τους, πως δηλαδή, ένας έφηβος, μπορεί να διαπράξει ποινικό αδίκημα, χωρίς να το αντιληφθεί ή να θυματοποιηθεί, από την χρήση εφαρμογών στο διαδίκτυο, από φίλους/φίλες ή από άγνωστα άτομα.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον της επιμορφωτικής δράσης του ΥΠΑΝ επικεντρώνεται στα αποτελέσματα και στις μαρτυρίες που κατέθεσαν οι μαθητές και οι μαθήτριες, τα οποία κατέδειξαν ότι, τα περισσότερα παιδιά είχαν εμπειρία με αυτό το φαινόμενο, είτε ως παραλήπτες είτε ως παρατηρητές. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά δυσκολεύονταν να διαχωρίσουν, τις συμπεριφορές που συνιστούν ποινικό αδίκημα ή/και σεξουαλική κακοποίηση από τις απλές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στο διαδίκτυο. Επιπλέον, τα παιδιά συνειδητοποίησαν ότι, με την ορθή διαχείριση της έννοιας της συναίνεσης στις σχέσεις τους, επιτυγχάνεται ψηλό επίπεδο αυτοπροστασίας, το οποίο αποτελεί ένα από τα ζητούμενα της όλης προσπάθειας της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Η εφαρμογή εκπαιδευτικού υλικού, με βιωματικά εργαστήρια, στα πλαίσια της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των εφήβων, κατέδειξε πως η προστασία των παιδιών επιτυγχάνεται και με συνεργασίες ειδικών μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, προσφέροντας, στο κάθε παιδί, την ευκαιρία, να συνειδητοποιήσει, τις συμπεριφορές που θα το καθορίσουν ως ένα υγειές άτομο στην κοινωνία. Ωστόσο, διαφάνηκε ότι, η προσπάθεια του ΥΠΑΝ, δεν θα μπορεί να θεωρείται ολιστική, εάν δεν συνεχίζεται και εάν δεν ενισχύεται από άλλους φορείς στην κοινωνία οι οποίοι, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση και στην διαπαιδαγώγηση των νεών, όπως περιγράφεται, εξάλλου και στην Εθνική Στρατηγική για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών, 2021-2024, ως μία συλλογική κοινωνική προσπάθεια.
*Ανώτερη Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας
Πρόεδρος Επιτροπής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών του ΥΠΑΝ
Μέλος Συμβουλίου «Φωνής»
