ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΝΑΣΙΑΣ ΤΡΙΓΩΝΑΚΗ PhD*
Με την έννοια της αυτοεκτίμησης έχουν ασχοληθεί πολλοί ερευνητές καθώς η ενίσχυση αυτής θεωρείται ένα πολύ σημαντικό μέρος της συναισθηματικής αγωγής και προαγωγής της ψυχικής υγείας στα παιδιά. Το επίπεδο αυτοεκτίμησης που παρουσιάζουν τα παιδιά, θεωρείται ως μια από τις βασικότερες προϋποθέσεις για μάθηση και ομαλή προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον.
Οι άνθρωποι είναι ικανοί να δημιουργούν εσωτερικές εικόνες. Η διαδικασία αυτή είναι μέρος της ζωής μας, της ανάπτυξής μας, όπως επίσης αποτελεί και τον πιο πρωτόγονο τρόπο αντίληψης και κατανόησης του περιβάλλοντός μας. Η δημιουργία εσωτερικών εικόνων είναι μέρος πολύπλοκων διαδικασιών με τι οποίες ο άνθρωπος αποκτά τη δυνατότητα να προσαρμοστεί και να δώσει νόημα στα ερεθίσματα του κόσμου γύρω του. Οι εσωτερικές αυτές εικόνες μπορεί να είναι ακουστικές, οπτικές, γνωστικές, συναισθηματικές και μέσω αυτών το άτομο χτίζει το είναι του, τα πιστεύω του, τις αξίες και τα στερεότυπα ή τις προκαταλήψεις του. Αυτές οι εσωτερικές εικόνες μπορεί να μεταβάλλονται και να αλλάζουν ή ακόμα και να απορρίπτονται από το ίδιο το άτομο καθώς αναπτύσσεται και μεγαλώνει. Ανάλογα με τις εμπειρίες και τα βιώματα του κάθε ατόμου, οι εσωτερικές αυτές εικόνες έχουν αρνητική η θετική χροιά. Στην περίπτωση που οι αρνητικές εικόνες κυριαρχούν, δημιουργείται ένα εσωτερικό αίσθημα αρνητικής άποψης για τον εαυτό, μια χαμηλή αυτο-εικόνα, μια χαμηλή εκτίμηση για τον εαυτό του.
Τα παιδιά βασίζονται κυρίως σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα για να επιβεβαιώσουν την ατομική τους αξία. Επενδύουν συναισθηματικά στα σημαντικά πρόσωπα της ζωής τους (γονείς, παππούς, γιαγιά, δάσκαλος, αδέρφια) με στόχο να νιώσουν αγαπητά, αρεστά, αποδεκτά. Ο τρόπος που τα παιδιά αντιλαμβάνονται, κωδικοποιούν και ερμηνεύουν τα μηνύματα των άλλων, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και εκτίμηση του ποιος / ποια είναι. Τα παιδιά που ερμηνεύουν τις εμπειρίες από το περιβάλλον και τους οικείους τους ως θετικές, θα εσωτερικεύσουν και θα αφομοιώσουν θετικά το αίσθημα του «αξίζω» και «με εκτιμούν» και δεν θα βρίσκονται σε συνεχή αμφιβολία για το αν είναι «καλά παιδιά» ή «εντάξει» σε σχέση με τις προσδοκίες των άλλων. Τα παιδιά μαθαίνουν να πιστεύουν στον εαυτό τους, να βασίζονται στις δικές τους ικανότητες και να διαχειρίζονται καταστάσεις που προκύπτουν χωρίς να θέλουν τη συνεχή επιβεβαίωση των άλλων.
Η αυτοεκτίμηση έχει 7 παραμέτρους
Για να χτιστεί όμως η αυτοεκτίμηση ενός παιδιού, βάσει αυτών των 7 παραμέτρων, χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις:
Τα 4 αυτά βασικά επίπεδα ανάπτυξης της αυτοεκτίμησης (σύνδεση, μοναδικότητα, δύναμη και υγιή πρότυπα) λειτουργούν σε 3 επίπεδα επικοινωνίας
Τα υγιή συναισθηματικά παιδιά δεν προβαίνουν σε συμπεριφορές που τους κάνουν να νιώθουν μειονεκτικά ή άσχημα. Μόνο όταν αρνητικές πράξεις έχουν θετικό αποτέλεσμα για αυτά, θα συνεχίσουν να προκαλούν και να είναι ανυπάκουα και αντιδραστικά. Το ίδιο ισχύει και στην σχολική τάξη, στα πλαίσια της διαδικασίας της μάθησης. Όσο μεγαλύτερη αξία νιώθει το παιδί για τον εαυτό του, τη συμπεριφορά και τα επιτεύγματά του στο σχολείο, τόσο μεγαλύτερο κίνητρο έχει για να τη διατηρήσει σε ένα καλό επίπεδο και αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να επιτυγχάνει στο σχολείο. Όσο οι μαθητές βιώνουν ικανοποίηση από τα επιτεύγματά τους και έχουν έντονο το αίσθημα ότι είναι ικανοί και ότι αξίζουν, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει να αναλάβουν την προσωπική τους ευθύνη για τα μαθήματα και την επίδοσή τους στο σχολείο. Η σχολική επιτυχία είναι προσωπική ευθύνη και βασίζεται στο πόσο οι μαθητές εκτιμούν τον εαυτό τους και πόσο πιστεύουν ότι αξίζουν την επιτυχία, τον έπαινο και την επιβράβευση.
*Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας
Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας