Ένα παρεμβατικό πρόγραμμα με μαθητές Στ’ Δημοτικού
ΤΗΣ ΑΝΤΡΙΑΣ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΑΒΙΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗ*
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού/σχολικού ψυχολόγου θεωρείται πολυδιάστατος, αφού πέρα από τις πρακτικές αξιολόγησης και παρέμβασης σε περιστατικά μαθητών που το απαιτούν, καθήκον του είναι και η ανάπτυξη προληπτικών προγραμμάτων προώθησης της ψυχικής υγείας στα σχολεία και την κοινότητα. Αυτές οι δράσεις αποφέρουν πολλαπλά οφέλη και ευθυγραμμίζονται με τα πρότυπα της Διεθνούς Ένωσης Σχολικής Ψυχολογίας (ISPA), τα οποία αναδεικνύουν τη σημασία των προληπτικών προγραμμάτων για τη συνολική ευημερία της σχολικής κοινότητας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για έγκαιρες και συστηματικές παρεμβάσεις (International School Psychology Association, 2020).
Απαντώντας στο αίτημα Δημοτικού Σχολείου για την εφαρμογή παρεμβατικού προγράμματος σε δύο τμήματα της Στ’ τάξης, λόγω της εμφάνισης συγκρούσεων μεταξύ των μαθητών και της ανάγκης για ενίσχυση του δεσμού μεταξύ των συμμαθητών, σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν δύο βιωματικά εργαστήρια, στα πλαίσια δευτερογενούς πρόληψης. Η συμμετοχή των μαθητών ήταν προαιρετική, ενώ δικαιούνταν ανά πάσα στιγμή να αποχωρήσουν από τα εργαστήρια. Κάθε βιωματικό εργαστήριο είχε διάρκεια δύο ακαδημαϊκές περιόδους και επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες θεματολογίες. Έπειτα από τη θέσπιση κανόνων, το «σπάσιμο πάγου» και τα «παιχνίδια γνωριμίας», οι μαθητές πληροφορούνταν για τη θεματική ενότητα της ημέρας.
Στην πρώτη συνάντηση, υλοποιήθηκαν βιωματικές δραστηριότητες και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων συνεργασίας και ομαδικότητας. Οι μαθητές, μέσα σε μικρές ομάδες, συμμετείχαν ενεργά σε δραστηριότητες που προωθούσαν τη συνεργατική μάθηση, τη θετική επικοινωνία και την ανάπτυξη εμπιστοσύνης μεταξύ τους.
Στη δεύτερη συνάντηση, το επίκεντρο ήταν οι διαπροσωπικές συγκρούσεις. Οι μαθητές εκπαιδεύτηκαν σε αποτελεσματικές τεχνικές διαχείρισης συγκρούσεων και υγιείς τρόπους επίλυσής τους. Μέσα από διαδραστικές δραστηριότητες, οι μαθητές ενίσχυσαν την ικανότητά τους να επιλύουν διαφορές μέσω διαλόγου, να αναπτύσσουν ενσυναίσθηση και να βρίσκουν λύσεις που ωφελούν όλες τις πλευρές.
Ολοκληρώνοντας τα βιωματικά εργαστήρια με τους μαθητές, ακολούθησε μια τρίτη συνάντηση με ενημερωτική παρουσίαση στους γονείς των μαθητών της Στ’ τάξης. Στόχος της συνάντησης ήταν να ενημερωθούν για τις παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν, τις αντιδράσεις και τις εμπειρίες των παιδιών τους, καθώς και να τους δοθεί ένας πρακτικός οδηγός για την αποτελεσματική διαχείριση συγκρούσεων στην προεφηβική ηλικία.
Τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αξιολογήθηκαν μέσα από την παρατήρηση των εκπαιδευτικών και τη συζήτηση με τους μαθητές, δείχνοντας ότι οι δράσεις αυτές είχαν θετικό αντίκτυπο στη δυναμική των τάξεων. Οι μαθητές ανέπτυξαν δεξιότητες συνεργασίας και βελτίωσαν την επικοινωνία τους. Ταυτόχρονα, αξιολογώντας αυτά τα προγράμματα, παρατηρείται ότι δίνουν στον εκπαιδευτικό/σχολικό ψυχολόγο την ευκαιρία να εντοπίσει συμπεριφορές και αντιδράσεις μαθητών που παρακολουθεί ατομικά, καθώς και να αναγνωρίσει τις δυνατότητες και δυσκολίες τους σε μικρές ομάδες. Επιπλέον, τα προγράμματα αυτά επιτρέπουν στους εκπαιδευτικούς/σχολικούς ψυχολόγους να κατανοήσουν τις προκλήσεις που συναντούν καθημερινά οι εκπαιδευτικοί στη διαχείριση τάξεων με πολλές διαφορετικές προσωπικότητες μαθητών, παρέχοντάς τους στοχευμένες εισηγήσεις για τη διαχείριση ανεπιθύμητων συμπεριφορών.
Τέλος, η εφαρμογή τέτοιου είδους προγραμμάτων φαίνεται πως δεν ωφελεί μόνο τους μαθητές, αλλά και τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, καθώς τους προσφέρει πολύτιμα εργαλεία διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και ενισχύει τη συνοχή της σχολικής κοινότητας. Οι εμπειρικά τεκμηριωμένες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στις παρεμβάσεις αυτές επιβεβαιώνουν τη σημασία της πρόληψης, της έγκαιρης και κατάλληλης εκπαίδευσης στη διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων, συμβάλλοντας έτσι στην ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
*Ειδικευόμενες Εκπαιδευτικοί/ Σχολικοί Ψυχολόγοι Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Λευκωσίας
