ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΣΟΥΡΜΕΛΗ*
Όποιος κοιτάζει προς τα μέσα του ονειρεύεται, όποιος κοιτάζει μέσα του ξυπνάει. Αυτά τα τόσο πολύτιμα λόγια εξέφρασε ο πατέρας της αναλυτικής ψυχολογίας, ο Καρλ Γιουγκ. Αλήθεια εμείς τι είδους παιδεία θέλουμε να προσφέρουμε στους νέους μας; Πρέπει να αναρωτηθούμε λίγο. Ο απώτερος σκοπός της εκπαίδευσης των παιδιών μας είναι να αποκτήσουν ένα άρτιο γνωσιολογικό υπόβαθρο, μια στείρα συνειδητή γνώση;
Με αφορμή το πρόσφατο αεροπορικό δυστύχημα και τα αίτια που το προκάλεσαν, θα ήθελα να θέσω κάποιους προβληματισμούς. Εδώ έχουμε το παράδειγμα κάποιου νέου ανθρώπου ο οποίος από ακαδημαϊκής πλευράς, έκανε ότι έπρεπε να κάνει, ήταν απολύτως επιστημονικά καταρτισμένος ούτως ώστε να του δοθεί η άδεια να πετά αεροπλάνα. Δυστυχώς αυτά τα προσόντα δεν ήταν αρκετά για να αποφευχθεί η μοιραία απόφαση να προκαλέσει αυτό το δυστύχημα. Η συναισθηματική νοημοσύνη αυτού του ανθρώπου ήταν τόσο χαμηλή, τόσο αδούλευτη που καμία τεχνική γνώση για τη πτήση δεν στάθηκε επαρκής για να σταματήσει το μοιραίο.
Φυσικά πρόκειται για ένα ακραίο παράδειγμα αλλά ας κάνουμε τους συσχετισμούς. Θέλουμε να παράγουμε τούβλα για να φτιάξουμε ένα τοίχο όπως λέει το τραγούδι των Pink Floyd τα οποία τούβλα σε μια πρώτη ανάγνωση είναι βολικά, μαζικά, λειτουργικά αλλά σε μια πιο βαθύτερη ανάγνωση είναι και άκρως επικίνδυνα; Υπερβολή; Σκεφτείτε τα παιδιά τα οποία διαπαιδαγωγούνται σε ένα σύστημα εκπαίδευσης που στηρίζεται στην παπαγαλία και στην αποστήθιση ,νουθεσίες, προσταγές… Η επικινδυνότητα θα έγκειται στο γεγονός ότι σημαντικά στοιχεία του ψυχισμού τους θα παρέμειναν σε πολύ ανώριμα επίπεδα γιατί αυτά τα στοιχεία αγνοούνται από το συγκεκριμένο σύστημα εκπαίδευσης.
Η συναισθηματική σφαίρα είναι ένα πεδίο το οποίο, όσο και η λύση μιας δευτεροβάθμιας εξίσωσης ή η σύνταξη ενός δοκιμίου, μπορεί να χειριστεί κανείς με φτωχές ή ανεπτυγμένες δεξιότητες και απαιτεί το δικό της μοναδικό σύνολο ικανοτήτων. Ως εκπαιδευτικός Οικιακής Οικονομίας-Αγωγής Υγείας, αναγνωρίζω ότι τα τελευταία χρόνια το μάθημά μας με την ένταξη της συναισθηματικής αγωγής, έχει πιστωθεί με μια πολύ μεγάλη ευθύνη. Την ευθύνη της ψυχοκοινωνικής στήριξης των εφήβων της Κύπρου, οι οποίοι σύμφωνα και με έρευνες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, πάσχουν από μοναξιά, χαμηλή αυτοεκτίμηση και φοβίες. Και όλα αυτά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικοπολιτικής αστάθειας , επιβιωτικής διαπάλης, κρίσης αξιών και απαξίωσης των θεσμών.
Το ανακουφιστικό σε όλα αυτά είναι ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι μια δεξιότητα η οποία αναπτύσσεται. Πληθώρα ερευνών έχουν αποδείξει ότι όπου έχουν εφαρμοστεί προγράμματα συναισθηματικής αγωγής, η Συναισθηματική Νοημοσύνη των συμμετεχόντων όπως η ικανότητα κατανόησης των προσωπικών συναισθημάτων καθώς και των συναισθημάτων των άλλων, η ικανότητα ρύθμισης, διαχείρισης και ελέγχου των προσωπικών συναισθημάτων, η ικανότητα εύρεσης ικανοποίησης και ευχαρίστησης από τη ζωή, τα αποτελέσματα ήταν θετικά υπέρ των μαθητών. Το ανησυχητικό είναι ότι με την πρόταση των νέων ωρολογίων προγραμμάτων, το μάθημα της Αγωγής Υγείας το οποίο έχει ως στόχο την προάσπιση της ψυχικής και σωματικής υγείας, ως δια μαγείας εξαφανίζεται και μαζί του βυθίζονται οι κόποι τουλάχιστον 5 ετών, θέσπισης της Αγωγής Υγείας ως μάθημα στην α', β' και γ' γυμνασίου.
Ο Οδυσσέας Ελύτης έχει πει: «Την αλήθεια την «φτιάχνει» κανείς ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα». Ποια ακριβώς είναι η αλήθεια όσων έχουν ενορχηστρώσει αυτή τη μεταρρύθμιση; Τα παιδιά μας έχουν το δικαίωμα της ανακαλυπτικής γνώσης. Η παιδεία οφείλει να μετατραπεί από συνταγολόγιο, σε ανοιχτό πεδίο ανάδρασης μεταξύ ανθρώπου, τόπου και χρόνου, να συσχετιστεί με τη ζωή και όχι με την ζωή σαν εργασία. Ας μην δημιουργήσουμε αδιέξοδα στη ψυχή των παιδιών μας, ας τους δώσουμε όραμα και ελπίδα. Αυτό πρέπει να είναι το ζητούμενο κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Βιβλιογραφία:
Αλεξανδροπούλου Μ. Αξιολόγηση προγραμμάτων προαγωγής υγείας. Hellenic journal of nursing, Αθήνα 2013
Κουρίδης Γ, Σάββας Σ, Κουρίδης Χ, Τορναρίτης Μ. Σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων σε γυμνάσια και λύκεια της Κύπρου. Πρακτικά 39ου Πανελλήνιου Παιδιατρικού Συνεδρίου, Κρήτη 2001; 22
Κουρίδης Γ, Σάββας Σ, Κουρίδης Χ, Τορναρίτης Μ, Καφάτος Α. Συχνότητα εμμέσου και αμέσου καπνίσματος σε παιδιά σχολικής ηλικίας της Κύπρου. Πρακτικά 39ουΠανελλήνιου Παιδιατρικού Συνεδρίου, Κρήτη 2001; 38.
Χατζηιωνά-Παραδεισιώτη Α. Διαταραχές συναισθήματος και συμπεριφοράς που προκαλεί το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού σε παιδιά και εφήβους 11-14 χρονών στην Κύπρο. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Ιατρικής, Αθήνα 2015
*Εκπαιδευτικός Μέσης
