ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΤΩΝΕΛΛΟΥ*
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην έχθρα: Μαθαίνει να καβγαδίζει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ειρωνεία: Μαθαίνει να είναι ντροπαλό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ντροπή: Μαθαίνει να είναι ένοχο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κατανόηση: Μαθαίνει να είναι υπομονετικό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο: Μαθαίνει να εκτιμά
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην δικαιοσύνη: Μαθαίνει να είναι δίκαιο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ασφάλεια: Μαθαίνει να πιστεύει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην επιδοκιμασία: Μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην παραδοχή και φιλία: Μαθαίνει να βρίσκει την αγάπη μέσα στον κόσμο.
R. RUSSEL.
Με αφορμή το δυσάρεστο περιστατικό, όπου μαθητές Δημοτικού Σχολείου κλείδωσαν σε αίθουσα του σχολείου που φοιτούν τους Δασκάλους που εργάζονταν σ’ αυτήν και προκάλεσαν καταστροφές στο σχολικό χώρο, μου ήρθε στο μυαλό το γνωστό ποίημα του R. Russel. Και φυσικά με την ελπίδα ότι θα το διαβάσουν κάποια στιγμή οι γονείς, μήπως δουν κατά πόσον η αγωγή και το μεγάλωμα των παιδιών τους καθρεφτίζεται στα σοφά λόγια του.
Ναι, όλοι συμφωνούμε πως το μεγάλωμα των παιδιών δεν είναι εύκολη υπόθεση, δεν είναι ο καθένας ικανός να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά που αποκτά, δεν είναι όλοι οι γονείς έτοιμοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τις μετέπειτα αρνητικές συμπεριφορές των παιδιών τους. Μια τέτοια ομάδα γονιών συνήθως συνειδητοποιεί σε κάποια φάση τις ευθύνες της , μα αρνείται να τις αναλάβει και μεταθέτει την ευθύνη στο σχολείο που ΔΕΝ λειτουργεί, στους δασκάλους που ΔΕΝ είναι καλοί, στα παιδιά των άλλων που ΔΕΝ είναι καλά, στο Υπουργείο Παιδείας που ΔΕΝ κάνει ΤΙΠΟΤΑ…
Ξεχνάμε ή αγνοούμε, ωστόσο, πολύ σημαντικά πράγματα. Το νευρικό σύστημα του καθενός μας έχει την ικανότητα να καταγράφει για πάντα τις δια βίου εμπειρίες μας, ώστε να δημιουργούνται οι τρόποι συμπεριφοράς που πρόκειται να υιοθετούμε κάθε φορά στο μέλλον. Έτσι, και με την ένταξή μας στο κοινωνικό σχήμα, αναπτύσσει ο καθένας μας ένα σύστημα σταθερών τάσεων, πεποιθήσεων, αξιών και σχημάτων προσαρμογής κι ο καθένας μας γίνεται ξεχωριστός, μοναδικός. Τις μόνιμες αυτές «υποθήκες» και συμπεριφορές τις λέμε «προσωπικότητα».
Τα συμπεριφορικά μας πλαίσια αναπτύσσονται σταδιακά κι είναι το αποτέλεσμα της βιοψυχολογικής ωρίμανσής μας, που ακολουθεί συγκεκριμένα βήματα: Προσχολική ηλικία, το μεταβατικό στάδιο στην εφηβεία, η εφηβεία, η ώριμη ηλικία και τα γηρατειά. Ωστόσο, γενετικοί, οικογενειακοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και συναισθηματικοί παράγοντες, καθορίζουν κατά πόσο η ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου θα είναι αρμονική και φυσιολογική ή θα παρουσιάζει διαταραχές.
Επειδή η κάθε οικογένεια θέλει να πιστεύει πως «οπλίζει» το παιδί που αποκτά με τα «καλύτερα υλικά» στα χρόνια της παραμονής του στο σπίτι, πολύ εύκολα επιρρίπτει την οποιαδήποτε ευθύνη στο σχολικό περιβάλλον που καλείται, πέραν από τον μαθησιακό του ρόλο, να υπηρετήσει τον δύσκολο παιδαγωγικό ρόλο του, αποστολές στις οποίες επεμβαίνουν πάντα οι γονείς μόνο για να κατηγορήσουν κι όχι για να συνεργαστούν, τουλάχιστον στις πλείστες των φορών.
Ουδείς όμως έχει να πει έναν καλό λόγο για τον/την εκπαιδευτικό που όπως φαίνεται από τα όσα συμβαίνουν, ΔΕΝ εργάζεται πλέον και στον πιο ασφαλή χώρο. Τα περιστατικά βίαιης συμπεριφοράς μαθητών και μαθητριών απέναντι στους πνευματικούς τους γονείς είναι πολλά και σε καθημερινή βάση.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες συχνά έχουν το ακαταλόγιστο των πράξεών τους και οι μηχανισμοί στήριξής τους είναι πολλοί και καλώς υπάρχουν, αφού χρέος του σχολείου είναι να βοηθήσει το κάθε παιδί ξεχωριστά να αντιμετωπίσει την αλήθεια του και να βελτιωθεί. Αυτό το «μίσος» όμως των παιδιών για το σχολείο και τους δασκάλους του, το μένος που εκδηλώνουν με κάθε βίαιη πράξη τους είναι επικίνδυνο. Καλώς έπραξε το Υπουργείο Παιδείας και θωράκισε με κάγκελα τις σχολικές μονάδες, καλώς μπήκαν τα θυροτηλέφωνα και τα άλλα τα σχετικά που εμποδίζουν-ελέγχουν την είσοδο και έξοδο από το σχολείο. Ίσως αφέθηκαν στην άκρη άλλα ζητήματα που έχρηζαν άμεσης προτεραιότητας:
Όλα αυτά που συμβαίνουν ΜΕΣΑ στα σχολεία κι όχι ΕΞΩ.
Αυτά που συμβαίνουν ΜΕΣΑ σε ένα σχολειό, ίσως πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ περισσότερο. Αφήνω στην άκρη τα προγράμματα σπουδών και τις εξετάσεις , τα τετράμηνα και τις παγκύπριες , όχι γιατί δεν είναι σημαντικά αλλά γιατί ήδη γίνονται συζητήσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τη βελτίωση και την καλύτερη αποτελεσματικότητά τους.
Ζητήματα πειθαρχίας, εμφάνισης των μαθητών και μαθητριών μπορούν, επιτέλους, να μας απασχολήσουν; Ο μακαρίτης Πεύκιος Γεωργιάδης είχε τη φαεινή ιδέα να καταργήσει τη μαθητική στολή, για να δώσει, όπως έλεγε, ένα πνεύμα ελευθερίας στα «παιδιά». Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Μήπως, τελικά, η μαθητική στολή – όποια μορφή κι αν έχει- παίζει κι αυτή σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά των μαθητών και μαθητριών; Το να βλέπει κανείς μαυροφορεμένα παιδιά ή ντυμένα όπως να’ναι να έρχονται στο σχολείο, ή μαθήτριες που αρνούνται να γράφουν γιατί έχουν πληρώσει αρκετά χρήματα για να αποκτήσουν «νύχια», ναι, επιμένω ότι δεν είναι στοιχεία άμεσα συνυφασμένα με την αποστολή και τη συμπεριφορά που πρέπει να έχει ο μαθητής και η μαθήτρια.
Σε πολλές τάξεις μαθητών επικρατεί η απόλυτη άρνηση για να μάθουν, να συνεργαστούν, να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που έχουν. Αμφισβητούν τη διδασκαλία των καθηγητών της τάξης τους κι εναποθέτουν τις «ελπίδες» τους στα απογευματινά ιδιαίτερα μαθήματα. Προέκταση του χεριού τους δεν είναι πλέον το μολύβι ή το στυλό αλλά το κινητό τηλέφωνο κρυμμένο στην τσέπη ή κάτω από το θρανίο! Τι δουλειά έχουν τα κινητά τηλέφωνα στα χέρια των μαθητών κατά τις ώρες που βρίσκονται στο σχολείο και σε τι εξυπηρετούν; Πόσο δύσκολο είναι να απαγορευτεί να φέρνουν μαζί τους στο σχολείο οι μαθητές και οι μαθήτριες τα κινητά τηλέφωνα; Τα διαλείμματα για πολλούς δυστυχώς, δεν είναι πλέον ώρα για να μιλήσουν μεταξύ τους, να ξεκουραστούν και να γελάσουν αλλά η ώρα που θα οπτικογραφήσουν τους άλλους, που θα καπνίσουν και που θα εκδικηθούν ποικιλότροπα τους «δυνάστες» τους, τους δασκάλους τους δηλαδή.
Ας βγει από τα εισαγωγικά της η λέξη μωρά, επιτέλους. Μωρός σημαίνει «ανόητος» και όχι ΠΑΙΔΙ. Ας αλλάξουν οι κανονισμοί λειτουργίας των σχολείων κι ας ελέγχεται επισταμένως η εφαρμογή τους! Θα βοηθήσει.
*Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης
