ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΤΩΝΕΛΛΟΥ*
Η σπουδαιότητα, το παγκόσμιο βεληνεκές και η αξία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού αλλά και η σχέση του με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, του οποίου και αποτελεί αδιαμφισβήτητο θεμέλιο λίθο, είναι στοιχεία γνωστά στον καθένα από εμάς.
Οι παρακαταθήκες που άφησε ως κληρονομιά στον Ελληνισμό πρώτιστα και στην παγκόσμια ανθρώπινη κοινότητα αποτελούν τη βάση όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας σκέψης.
Αυτός ο πολυμορφικός, ελληνικός τρόπος σκέψης απέδειξε πως έχει έναν πολύτιμο μα και συνάμα δεσμευτικό χαρακτήρα, μιας και οι αξίες που πρεσβεύει αγκαλιάζουν την ανθρώπινη υπόσταση και θα την καθορίζουν στο διηνεκές ως μία διαλεκτική ενότητα της ύλης και του πνεύματος.
Για την ελληνική θεώρηση του Κόσμου το "Ωραίον" και το "Αγαθόν", συνάπτονται στενά με το πέρας, με τα όρια. Για τον Έλληνα η λέξη κόσμος σημαίνει την ομορφιά και την τάξη, την αναλογία και το μέτρο, γιατί, αναντίλεκτα, ο ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός της ποιότητας κι όχι της ποσότητας.
Ας ανατρέξει ο καθένας μας στον πέμπτο και τέταρτο αιώνα π.Χ. , τότε που με την επικράτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος αναπτύσσεται η δημοκρατική συνείδηση ότι όλοι οι πολίτες έχουν τα ίδια δικαιώματα.
Αρχίζει σιγά-σιγά να αποτελεί κέντρο του ενδιαφέροντος η Ανθρώπινη Υπεραξία , να γίνεται σεβαστός ο άνθρωπος ως άνθρωπος, ανεξάρτητα δηλαδή από τις όποιες ιδιαιτερότητες. Έτσι αναπτύσσεται σταδιακά το φαινόμενο του ανθρωπισμού και θεμελιώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα: το δικαίωμα της ζωής και της ιδιοκτησίας, το άσυλο της κατοικίας, η απαγόρευση του φόνου και των βασανιστηρίων. Αυτή βεβαίως η εξέλιξη δεν σημαίνει ότι εξαλείφονται το φαινόμενο της υπεροψίας των αριστοκρατών έναντι των απλών ανθρώπων του λαού, ή των Ελλήνων έναντι των βαρβάρων και η αυθαιρεσία των ισχυρών έναντι των αδυνάτων. Σημαίνει όμως σίγουρα ότι απλώνουν τις ρίζες τους η δημοκρατική συνείδηση περί της ισότητας όλων των ανθρώπων και ο ανθρωπισμός.
Οι αξίες της ισονομίας, του δικαίου, της φιλίας, της ειρηνικής συνύπαρξης, της ετερότητας και της κριτικής σκέψης ταξίδεψαν όπου γης από την Ελλάδα, αναγνωρίστηκαν από την παγκόσμια κοινότητα και αποτελούν τη βάση για την πορεία του Ανθρώπου που θα μάχεται τη συννεφιά του κόσμου με ασπίδα τα όσα αυτή η κουκκίδα στην εσχατιά των Βαλκανίων, η Ελλάδα, γέννησε!
Η βαθιά πίστη στον άνθρωπο ως αυταξία, ανεξάρτητα από το χρώμα, την ιδιαιτερότητα, την καταγωγή και τον προορισμό του δεν ανήκουν σε καμία κομματική παράταξη, δεν μπορεί να χρωματίζονται και να χρεώνονται σε συγκεκριμένες πολιτικές παρατάξεις.
Ο ελληνικός πολιτισμός είναι το μεγάλο γεγονός της εσωτερίκευσης της ηθικότητας του σύγχρονου Ανθρώπου, σύμφωνα με την οποία η πράξη δεν αξιολογείται με βάση την κοινωνική της διάσταση, ή το πρακτικό της αποτέλεσμα, αλλά κατεξοχήν με βάση την αγαθή προαίρεση, την καλή διάθεση, τα στοιχεία δηλαδή που θεμελιώνουν το αξίωμα: το καλό χάριν του καλού, χωρίς όμως να παραγνωρίζονται και οι παραπάνω κοινωνικές διαστάσεις της πράξης, οι οποίες μπορούν κάλλιστα να συνυπάρχουν παράλληλα με την ηθική εσωτερικότητα, με το ηθικό φρόνημα.
Ένα έθνος σαν το ελληνικό που αξιώθηκε να εντρυφήσει εξ απαρχής της γέννησής του μέσα σ' αυτό το πλέγμα των αξιών, έχει χρέος να τις διαφυλάττει ως κόρη οφθαλμού και να γίνεται μαχητικός βιγλάτορας της διατήρησής τους.
"Σχεδόν ολόκληρος ο διανοητικός πολιτισμός μας έχει ελληνική καταγωγή. Ολόκληρη η σκέψη μας, οι εννοιολογικές κατηγορίες, μέσα στις οποίες κινείται, οι γλωσσικές μορφές, τις οποίες χρησιμοποιεί και οι οποίες την κυβερνούν, όλα αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητά προϊόντα, και κυρίως δημιουργήματα των μεγάλων διανοητών του παρελθόντος, δηλαδή των Ελλήνων», παρατηρεί ο μεγάλος ελληνιστής Theodor Gomperz. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η παρατήρηση του επίσης μεγάλου ελληνιστή John Burnet, ο οποίος γράφει: «Η επιστήμη χαρακτηρίζεται επιτυχώς ως ο ελληνικός τρόπος συλλογισμού πάνω στον κόσμο».
Ας δείξουμε, επομένως, τον απαιτούμενο σεβασμό στη μοναδική κληρονομιά μας για να μπορούμε να έχουμε τη θέση μας στον κόσμο των εθνών χωρίς εθνικιστικές, χωρίς ρατσιστικές τάσεις ή ενέργειες. Το όραμα του ελληνικού πολιτισμού, άλλωστε, δεν είναι όραμα βίαιης επιβολής αλλά όραμα έμπνευσης!
Αυτό θεωρώ ήταν και το πνεύμα των τελευταίων λόγων του ΥΠΠ, κ Κώστα Χαμπιαούρη, ενός εργάτη ανθρώπου που για τόσα χρόνια προσφέρει στην παιδεία και γνωρίζει και εκτιμά τις εθνικές και πνευματικές καταβολές του.
Κατηγορήθηκε άδικα κι ανέντιμα γιατί απλώς υπενθύμισε τα παγκοσμίως γνωστά, υποτιμήθηκε το νόημα των δηλώσεών του άδικα και μεθοδευμένα κι αυτό είναι κάτι που δεν τιμά κανέναν !
Είναι άδικη και ανίερη η καπηλεία ή η απαξίωση των αξιών που γέννησε ο τόπος μας για λόγους καθαρά μικροπολιτικής συμφεροντολογίας. Είναι ανέντιμη και συνάμα αναγνωριστική της αξίας κάποιου όταν ο καθένας έχει βάλει σκοπό της ζωής του να σταυρώνει ανθρώπους που γνωρίζουν να σέβονται, να δουλεύουν με πάθος και να καινοτομούν!
Ο ελληνικός πολιτισμός δεν μπορεί να μπαίνει σε κανενός είδους προκρούστεια κλίνη και να ακρωτηριάζεται στο στόμα και στις πράξεις κανενός. Απαιτεί σεβασμό και τιμή γιατί αυτός ο κόσμος μας, ο μικρός κι ο μέγας, έχει και θα έχει ανάγκη τις μεγάλες αξίες που γέννησαν οι δικοί μας άνθρωποι στην ευλογημένη γη που μας δέχτηκε , μας ενέπνευσε και μας ταξιδεύει στις εσχατιές του κόσμου με την ιερή αποστολή της αγάπης προς τον Άνθρωπο.
*Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης
Φιλολογικών-Θεατρολογίας
