ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ*
Την Τρίτη, 29 Νοεμβρίου 2016 ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) του Οργανισμού International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA), στην οποία συμμετείχε και η Κύπρος με μαθητές της Δ’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Στη συγκεκριμένη έρευνα έλαβαν μέρος συνολικά 57 χώρες, με συμμετοχή πέραν των 630,000 μαθητών. Στα πλαίσια της έρευνας δόθηκαν στους μαθητές δοκίμια αξιολόγησης στα Μαθηματικά και στις Φυσικές Επιστήμες. Συνεπώς η έρευνα μάς δίνει μία ένδειξη της επίδοσης των μαθητών σε αυτά τα θεματικά αντικείμενα (http://timss2015.org/timss-2015/mathematics/student-achievement/).
Η έρευνα TIMSS, όμως, δεν σταματάει εδώ. Πέρα από τα δοκίμια αξιολόγησης, δόθηκαν στους μαθητές και ερωτηματολόγια για τη συλλογή γενικότερων πληροφοριών, όπως των στάσεών τους για το σχολείο, τη μάθηση και για τα γνωστικά αντικείμενα των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών. Δόθηκαν επίσης και ερωτηματολόγια στους γονείς/κηδεμόνες των μαθητών, στους διευθυντές των σχολείων και στους εκπαιδευτικούς αυτών των μαθητών. Ταυτόχρονα, έχουν συλλεγεί και πληροφορίες για τα αναλυτικά προγράμματα των χωρών για να μπορεί να γίνεται σύνδεση α) των αναλυτικών προγραμμάτων της κάθε χώρας (και άρα της προβλεπόμενης μάθησης), β) της ύλης που διδάσκεται στην πραγματικότητα και γ) των τελικών μαθησιακών αποτελεσμάτων. Κατά συνέπεια, αυτή η έρευνα μάς δίνει πολύ περισσότερα από τα αποτελέσματα ενός πίνακα κατάταξης των χωρών.
Φέτος, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της TIMSS-2015 σηματοδοτεί τα 20 χρόνια από την πρώτη έρευνα TIMSS, στην οποία συμμετείχε και η Κύπρος. Σε αυτά τα 20 χρόνια, έχουν διενεργηθεί στην Κύπρο εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, έχουν αλλάξει τα αναλυτικά προγράμματα και έχουν γραφτεί νέα διδακτικά βιβλία. Ουσιαστικές αξιολογήσεις όλων αυτών των αλλαγών όμως δεν έχουν διενεργηθεί. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να είμαστε πάντα σίγουροι για το βαθμό αποτελεσματικότητας των εν λόγω αλλαγών. Ωστόσο, με τη δημοσιοποίηση των δεδομένων αυτής της έρευνας, που είναι ανοικτά στο κοινό, μπορούμε να συγκρίνουμε τις επιδόσεις των μαθητών της Κύπρου, όχι με τις επιδόσεις των μαθητών από άλλες χώρες που μπορεί να μην είναι άμεσα συγκρίσιμες, αλλά με τις επιδόσεις των μαθητών της Κύπρου πριν 20 χρόνια. Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη.
Όποιες όμως και να είναι οι επιδόσεις των μαθητών της Κύπρου στην TIMSS-2015, αυτές θα πρέπει να τις ερμηνεύσουμε στο σωστό πλαίσιο. Ο στόχος των εν λόγω ερευνών δεν είναι ούτε να αξιολογήσουν ολόκληρα εκπαιδευτικά συστήματα ή χώρες ούτε να γενικεύσουν τα αποτελέσματα ενός θεματικού αντικειμένου σε όλα τα θεματικά αντικείμενα και σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης. Το να τα πηγαίνουμε (ή να μην τα πηγαίνουμε καλά στα Μαθηματικά ή στις Φυσικές Επιστήμες για παράδειγμα), δεν σημαίνει ότι και τα επίπεδά μας σταΕλληνικά ή στην Ιστορία είναι αντίστοιχα. Άρα θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουμε. Μπορούμε όμως να αξιολογήσουμε τις επιδόσεις των μαθητών μας στα δύο θεματικά αντικείμενα της TIMSSμε τις επιδόσεις που είχαμε πριν 20 χρόνια, για να συγκρίνουμε τα θετικά και τα αρνητικά της κάθε περίπτωσης με βάση τα πλαίσια της κάθε χρονιάς. Κατά συνέπεια, είναι εδώ που θα πρέπει να επικεντρωθεί η έμφασή μας στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της έρευνας αυτής. Αν πάλι αποφασίσουμε ότι τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες δεν συνιστούν προτεραιότητεςγια τη χώρας μας, τότε μπορούμε να διερευνήσουμε το κατά πόσο καλά τα πάμε σεάλλα θέματα --όχι απαραιτήτως γνωστικά-- που είναι στις προτεραιότητες μας. Μέχρι τότε όμως, θα μπορούμε να αναλύουμε την πλούσια πηγή δεδομένων που μας παρέχει η έρευνα TIMSS ως μία πηγή πληροφόρησης για την εκπαίδευσή στη χώρα μας.
*Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Μέλος του Standing Committee του οργανισμού ΙΕΑ
