ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ*
Υπάρχουν δύο πολιτικές επιλογές για την έξοδο από την οικονομική κρίση: Η πρώτη ακολουθείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και προνοεί ότι σε περιόδους κρίσης το κράτος πρέπει να αυξάνει τις αναπτυξιακές δαπάνες και να ενισχύει τις καταναλωτικές δυνατότητες, ώστε να τονωθεί η αγορά και να ανακάμψει η οικονομία. Η δεύτερη ακολουθείται από την Ευρώπη, καθ’ υπόδειξη της Γερμανίας, και προνοεί ότι ως απάντηση στην κρίση πρέπει να περιορίζονται οι δημόσιες δαπάνες και να μειώνονται οι απολαβές των εργαζομένων, στη βάση μέτρων σκληρής λιτότητας. Η δεύτερη επιλογή αποδεικνύεται τραγικά λανθασμένη αφού έχει οδηγήσει την Ευρώπη σε βαθύτατη ύφεση, απειλώντας πλέον τη συνοχή της ευρωζώνης και την προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι φωνές που επισημαίνουν τη λανθασμένη πορεία που ακολουθεί η Ευρώπη είναι πολυσυλλεκτικές, προερχόμενες από διαφορετικούς χώρους και συγκλίνουσες ως προς την ανάγκη αλλαγής πορείας.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Olivier Blanchard, σε έκθεσή του με τίτλο «Λανθασμένες Αναπτυξιακές Εκτιμήσεις και Δημοσιονομικοί Πολλαπλασιαστές», καταγράφει πώς το ΔΝΤ έκανε λανθασμένες προβλέψεις σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της λιτότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία, λόγω του ότι τα μοντέλα που χρησιμοποιούσαν δεν είχαν ξαναεφαρμοστεί στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα η ύφεση να είναι τριπλάσια από αυτήν που ανέμεναν. Ο μεγαλοεπενδυτής George Soros, σε ομιλία του σε συνέδριο στη Φρανκφούρτη ανέφερε ότι «το πραγματικό πρόβλημα της Ευρώπης είναι ότι το Βερολίνο επιβάλλει λανθασμένες πολιτικές στην ευρωζώνη, υπογραμμίζοντας ότι η λιτότητα δεν έχει αποτέλεσμα, αφού δεν μπορεί να μειωθεί το χρέος μειώνοντας το έλλειμμα στον προϋπολογισμό». Ο νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman, σε πρόσφατο άρθρο του αναφέρει ότι «στους ευρωπαϊκούς πολιτικούς κύκλους, η σοβαρότητα ταυτίζεται με την προθυμία εφαρμογής μέτρων λιτότητας χωρίς όρια», σημειώνοντας ότι «αυτό θα ήταν καλό εάν η λιτότητα λειτουργούσε στην πράξη – αλλά δεν λειτουργεί», και ως εκ τούτου, «οι συνήγοροι της λιτότητας αντί να φαίνονται ώριμοι και ρεαλιστές ακούγονται περισσότερο νευρικοί και παραληρηματικοί». Ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Jack Lew, δήλωσε μετά από συνάντησή του με το Γερμανό Υπουργό Οικονομικών Wolfgang Schaeuble ότι «η καταναλωτική ζήτηση είναι η κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης και τα ευρωπαϊκά κράτη που έχουν τη δυνατότητα πρέπει να τονώσουν τη ζήτηση ώστε να επέλθει η ανάκαμψη». Ο πρώην επικεφαλής του κλιμακίου του ΔΝΤ στην Ιρλανδία Ashoka Mody, δήλωσε ότι «η εμπειρία έδειξε καθαρά ότι η λιτότητα είναι αντιπαραγωγική», επισημαίνοντας ότι οδηγεί σε «ατελείωτο ανθρώπινο πόνο, σε διαρκείς εθνικές εξαρτήσεις και στο ξέφτισμα του ευρωπαϊκού οικονομικού και κοινωνικού ιστού».
Η νεοφιλελεύθερη συνταγή της λιτότητας ως πολιτικής εξόδου από την οικονομική κρίση, έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει. Η επιμονή σε αυτή την πολιτική θα διαλύσει την Ευρώπη και θα συνθλίψει την ευρωζώνη. Οι κυβερνήσεις που επιμένουν σε αυτή την πορεία πλανώνται πλάνην οικτράν ή εξυπηρετούν άλλα συμφέροντα. Τα ευρωπαϊκά κράτη που ενδιαφέρονται για την ευρωπαϊκή συνοχή και για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να εργαστούν συλλογικά για την απεμπλοκή από τις πολιτικές της λιτότητας. Πρέπει επίσης να δημιουργήσουν άμεσα τις δομές που θα επιτρέψουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκήσει εναλλακτικές πολιτικές λειτουργώντας συνεκτικά και αποτελεσματικά. Διαφορετικά, πολύ σύντομα η Ευρώπη θα διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη και η ευθύνη θα ανήκει τόσο σε αυτούς που επέβαλαν λανθασμένες πολιτικές όσο και σε αυτούς που δεν αντέδρασαν όταν έπρεπε να αντιδράσουν.
*Πρόεδρος ΝΕΔΗΚ
