ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*
Η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αποδεχθεί νέα συνάντηση στην Ελβετία καθώς και πολυμερή (;) διάσκεψη πυροδότησε νέες αντιδράσεις ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους. Πέραν του γεγονότος ότι ο ίδιος για ακόμη μια φορά δεν τήρησε τις δικές του δεσμεύσεις, αχρείαστα δημιουργεί μια δύσκολη κατάσταση για την Κυπριακή Δημοκρατία, τον Κυπριακό Ελληνισμό και την Ελλάδα. Καταγράφεται επίσης το γεγονός ότι ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε στενοί του συνεργάτες ήταν ενήμεροι. Επιπρόσθετα, η υφιστάμενη αμερικανική κυβέρνηση αλλά και ο νυν Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ απέρχονται. Ποιοι οι λόγοι της σπουδής για αποδοχή δεδομένων τα οποίαπριν λίγες μέρες εθεωρούντο απαράδεκτα, πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις;
Πέραν των οποιωνδήποτε δεσμεύσεων ή άλλων παραγόντων που συνέτειναν σε αυτή την αλλαγή, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φαίνεται να πιστεύει ότι «η οποιαδήποτε λύση είναι προτιμότερη από τη μη λύση». Η τοποθέτηση αυτή είναι εσφαλμένη αλλά και επικίνδυνη. Είναι αμφίβολο έως αδύνατο να λειτουργήσει η Κύπρος στην Ευρωζώνη με την εφαρμογή του υπό συζήτηση πλαισίου λύσης. Πέραν τούτου, η φιλοσοφία της βάσης των συνομιλιών στηρίζεται σε εθνοκοινοτικούς πυλώνες και στην έννοια της «συναινετικής δημοκρατίας». Τέτοιου είδους μοντέλα οδηγούν συνήθως σε δυσλειτουργία, τριβές και απογοητεύσεις. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Βοσνίας. Αλλά και η Τουρκία του Ερντογάν δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Ενδεικτική για του λόγου το αληθές είναι η τουρκική εμμονή για παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας τόσο σε ουσιαστικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο.
Είχα ασκήσει κριτική στη φιλοσοφία του κοινού ανακοινωθέντος Αναστασιάδη – Έρογλου της 11ης Φεβρουαρίου 2014 καθώς δεν είχα καμιά αμφιβολία ότι στο τέλος του δρόμου η κατάληξη θα έχει τα ίδια διλήμματα με αυτά του Σχεδίου Ανάν που απορρίφθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων. Θεωρώ επίσης ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου θα επιδεινώσει τα υφιστάμενα δεδομένα.
Ούτως ή άλλως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ακολούθησε τις δικές του πεποιθήσεις παρά τις προεκλογικές του συγκεκριμένες δεσμεύσεις και για το Κυπριακό. Με την εκλογή του αντιμετώπισε με ανεπάρκεια την οικονομική κρίση και με τρόπο που επέφερεσοβαρό κόστος για την κοινωνία. Παρά το γεγονός ότι είχε δηλώσει «Έχω δεσμευθεί και δεσμεύομαι…» τελικά υπήρξε κούρεμα καταθέσεων. Αλλά και σε σχέση με τις υποσχέσεις για «τους άριστους των αρίστων» η διακυβέρνηση Αναστασιάδη απογοήτευσε ως επί το πλείστον με τις επιλογές της. Δυστυχώς ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε αρκετά ζητήματα με την υπόσκαψη της συνέπειας και της αξιοπιστίας του έφερε όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την Κύπρο σε δύσκολη θέση.
Εκεί που υπήρχε συγκριτικό πλεονέκτημα ήταν η επικοινωνιακή διαχείριση. Όμως το νέο σοβαρό ολίσθημα του Προέδρου δεν μπορεί να καλυφθεί. Εν ολίγοις, όταν στον δημόσιο βίο αλλά και στις καθημερινές διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων υποσκαφθεί η αξιοπιστία ενός πολιτικού ή οποιουδήποτεατόμου είναι πολύ δύσκολο να οικοδομηθεί ξανά.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος είχε κατ’ επανάληψιν δηλώσει ότι μια πολυμερής διάσκεψη θα ελάμβανε χώρα όταν οι δύο πλευρές θα ήταν σε ακτίνα συμφωνίας. Προφανώς για μια τέτοια εξέλιξη θα έπρεπε να είχε κλείσει το εδαφικό καθώς και όλα τα θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης. Αυτό δεν έγινε. Μετά το ναυάγιο του Μοντ Πελεράν θα έπρεπε να είχε υπάρξει προβληματισμός καθώς και η ανάλογη προετοιμασία για την επόμενη μέρα. Οι εξηγήσεις του Προέδρου Αναστασιάδη για την αλλαγή της στάσης του δεν πείθουν. Είναι σημαντικό όπως η εκάστοτε πολιτική ηγεσία λειτουργεί με τρόπο που να παρακάμπτει εκβιαστικά διλήμματα καταθέτοντας εναλλακτικές προτάσεις.
Εκ των πραγμάτων η αξιοπιστία του Προέδρου Αναστασιάδη έχει πληγεί. Η υπόθεση όμως της Κύπρου είναι ιερή. Δεν είναι θέμα πρώτης ή δεύτερης θητείας, ή ακόμα και λύσης συνοδευόμενης από βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Αναπόφευκτα νέα διλήμματα ουσίας, αλλά και διαδικασίας, προκύπτουν μετά την απόφαση του Προέδρου Αναστασιάδη να αποδεχθεί διάσκεψη αμφιβόλου συνθέσεωςστις 12 Ιανουαρίου 2017. Σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι θα είναι οδυνηρό να υπάρξει ένα νέο Σχέδιο αμφίβολου περιεχομένου στο οποίο θα αναγκασθεί να τοποθετηθεί ο λαός. Ως εκ τούτου είναι ορατός και ο κίνδυνος ενός νέου εθνικού διχασμού, χειρότερου από αυτόν του 2004. Είναι θλιβερό που ενώ ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ανήλθε στην εξουσία υποσχόμενος μια νέα εποχή τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του παραπέμπουν σε ένα χάσμα μεταξύ των υποσχέσεων και της πραγματικότητας. Έστω και τη δωδεκάτη είναι καθοριστικής σημασίας να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος με συλλογικότητα.
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
