ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΊΑΣ ΚΟΥΜΑ*
Έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία οι εργασίες του εργαστηρίου με θέμα Εμπλέκοντας τους γονείς στην πολυγλωσσική και διαπολιτισμική εκπαίδευση, το οποίο διεξήχθη στο Graz της Αυστρίας, από τις 28 – 30 Απριλίου 2014, και ήταν εντεταγμένο σε ευρύτερο σχετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα (2012 -2015). Το παρακολούθησαν εκπρόσωποι από 27 χώρες, οι οποίοι προέρχονταν από διάφορους χώρους: από τους Συνδέσμους Οργανωμένων Γονέων, εκπαιδευτικοί από όλες τις βαθμίδες, εκπαιδευτές εκπαιδευτικών, επιθεωρητές, πανεπιστημιακοί. Οι εργασίες του Εργαστηρίου στεγάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Σύγχρονων Γλωσσών (European Centre for Modern Languages – ECML).
Η κατάκτηση άλλων γλωσσών, πέραν της μητρικής, αποτελεί κομβική ικανότητα για το μέλλον της Ευρώπης. Γι΄ αυτό αποτελεί αναγκαιότητα και πρόκληση για τα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη στρατηγικών για τη διδασκαλία των γλωσσών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η ποιότητα, η καινοτομία και η αποτελεσματικότητα αποτελούν βασικούς πυλώνες επί των οποίων θα αναπτύσσονται – και θα μετασχηματίζονται - τα αναλυτικά προγράμματα, θα παράγεται το υποστηρικτικό υλικό και θα στηρίζεται η μεθοδολογία της διδακτικής των γλωσσών εντός της σχολικής μονάδας. Η επιμόρφωση όλων των εμπλεκομένων θα πρέπει να είναι συνεχής και στοχευμένη.
Η Ευρώπη επενδύει μακροπρόθεσμα στη διδασκαλία των γλωσσών, αφού μέσω του σεβασμού και διδασκαλίας όλων των γλωσσών (και των γλωσσών των μειονοτήτων) εμπεδώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο αλληλοσεβασμός, η επικοινωνία, ο διαπολιτισμικός διάλογος και η κοινωνική συνοχή. Εξαιτίας της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, της μεγάλης κινητικότητας ανθρώπων και των τεράστιων κοινωνικοοικονομικών ανακατατάξεων, η διαφορετικότητα μεταξύ των ανθρώπων μεγεθύνεται και ως εκ τούτου δημιουργείται επιτακτική η ανάγκη επιτυχούς αντιμετώπισής της, για να υπάρξει ευρυθμία και ισορροπία και μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ των κρατών.
Παρατηρούμε ότι η εκπαίδευση έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει, αναπτύσσοντας διάφορες στρατηγικές. Είναι σημαντικό οι χαράσσοντες εκπαιδευτική πολιτική να προωθούν προγράμματα ουσιαστικής ενσωμάτωσης όλων των μαθητών, μηδενός αποκλειομένου. Είναι σημαντικό οι σχολικές μονάδες να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και να εμπλέκουν τους γονείς και την οικογένεια όλων των μαθητών/τριών, και των αλλόγλωσσων μαθητών /τριών τους, στα σχολικά δρώμενα. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει ο κάθε εκπαιδευτικός το όφελος που θα έχει όχι μόνο ο αλλόγλωσσος μαθητής και η οικογένειά του, αλλά και οι υπόλοιποι μαθητές του τμήματος /σχολείου και κατ΄ επέκταση ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, από τη διεύρυνση του μαθησιακού περιβάλλοντος, την επικοινωνία και την εμπλοκή των γονέων στη διαδικασία της διδασκαλίας – μάθησης. Η ενεργός συμμετοχή των γονέων στο σχολικό γίγνεσθαι αυξάνει την ποιότητα των μαθησιακών αποτελεσμάτων και παράλληλα προλαμβάνει αντικοινωνικές συμπεριφορές των μαθητών.
Τα εμπόδια είναι πολλά για αυτή την αμφίδρομη και ουσιαστική επικοινωνία. Η άγνοια, οι φοβίες, οι ανασφάλειες, τα στερεότυπα, τα συμπλέγματα ξενοφοβίας, η έλλειψη δεξιοτήτων επικοινωνίας εκατέρωθεν, πάμπολλα. Ο περιορισμένος σχολικός χρόνος και το απαιτητικό αναλυτικό πρόγραμμα δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην ανάπτυξη πρόσθετων σχολικών προγραμμάτων και στον εμπλουτισμό του διδακτικού ρεπερτορίου. Χρειάζεται μεγάλος αγώνας και τεράστια υπομονή και επιμονή για να ξεπεραστούν τα εμπόδια και να γίνουν τα απαραίτητα ανοίγματα για να έλθει το σχολείο κοντά στους γονείς και οι γονείς κοντά στο σχολείο και να αναπτυχθεί μια ουσιαστική σχέση και υγιής αλληλεπίδραση προς όφελος πάντοτε του μαθητή.
Και τίθεται το ερώτημα τι είδους δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν στη σχολική μονάδα, ώστε να έχουν πραγματικό όφελος από παιδαγωγικής σκοπιάς και προστιθέμενη αξία. Όλοι κατανοούμε ή γνωρίζουμε ότι είναι ευκολότερη η ενεργός εμπλοκή των γονέων στην προδημοτική ή δημοτική βαθμίδα. Τι μπορεί να γίνει στη μέση εκπαίδευση; Πώς μπορεί να επιτευχθεί η ενεργός εμπλοκή των γονέων στις σχολικές μονάδες, με έμφαση στους γονείς που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά και κοινωνικοοικονομικά στρώματα (μειονότητες) και η μητρική τους γλώσσα είναι άλλη από την επίσημη γλώσσα του σχολείου; Εκτός από την κατασκευή εδεσμάτων, παρουσίαση παραδοσιακών χορών και τραγουδιών σε ενδοσχολικές, διασχολικές και εξωσχολικές εκδηλώσεις ή ανάρτηση φωτογραφικού υλικού από τη χώρα των αλλόγλωσσων μαθητών, με ποιους άλλους τρόπους μπορεί να κτισθούν γέφυρες μεταξύ των γονέων και σχολείου; Πώς θα νιώσει ο αλλόγλωσσος μαθητής, και κατ΄ επέκτασιν η οικογένειά του, ότι το σχολείο τον σέβεται και τον υπολογίζει, ώστε να μην κλυδωνίζει από διάφορες κρίσεις η δική του εθνική ταυτότητα και να μην αποκτά στάσεις και συμπεριφορές μη αποδεκτές από το κοινωνικό σύνολο εντός του οποίου διαβιεί; Διότι εάν οι άλλοι σεβαστούν τη δική του ταυτότητα, τότε θα μάθει να σέβεται και να αποδέχεται και την ταυτότητα των άλλων και των μαθητών της φιλοξενούσας χώρας.
Η διάχυση καλών πρακτικών θα συμβάλει σταδιακά στο κτίσιμο γεφυρών μεταξύ σχολείου –γονέων, προς όφελος όλων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις στοχευμένες επισκέψεις εκπαιδευτικού/ών στο σπίτι του μαθητή, την αποστολή της σχολικής αλληλογραφίας στη μητρική γλώσσα των μαθητών, στην παρουσίαση σύντομων ιστοριών/ποιημάτων/ θεατρικών δρωμένων στη δική τους γλώσσα, εκεί όπου ταιριάζει, γονείς να μπουν στο σχολείο /στην τάξη και να παρουσιάσουν ζωντανά κάτι από τη δική τους κουλτούρα και στη δική τους γλώσσα (π.χ. παραδοσιακές στολές, μουσικά όργανα, έθιμα, συνήθειες, λέξεις /φράσεις της καθημερινότητας) με τη βοήθεια των παιδιών τους που μπορούν να τα μεταφράζουν στην επίσημη γλώσσα του σχολείου. Εννοείται πως αυτού του τύπου δράσεις δεν θα υλοποιούνται μόνο στα πλαίσια της Εβδομάδας Ευρωπαϊκών Γλωσσών, αλλά πρέπει να διαχέονται καθ΄ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους, φυσικά εάν και εφ΄ όσον δένονται, άμεσα ή έμμεσα, με τις λοιπές δράσεις και τη διδακτική πράξη των διαφόρων μαθημάτων/ δραστηριοτήτων της σχολικής μονάδας. Η δημιουργία ειδικού χώρου υποδοχής των γονέων και η κατάλληλη διακόσμησή του θα συμβάλει στην ανάπτυξη φιλικού και φιλόξενου κλίματος, καθώς και στην καλύτερη επικοινωνία εκπαιδευτικών – γονέων.
Η ενεργός εμπλοκή των αλλόγλωσσων γονέων στα δρώμενα των σχολικών μονάδων θα συμβάλει στην συνοχή της ΕΕ, στην απαλλαγή από τα συμπλέγματα της ξενοφοβίας και άλλων στερεότυπων, στον σεβασμό του διαφορετικού, στην εμπέδωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στη δημιουργία ελεύθερου και κριτικά σκεπτόμενου πολίτη, που θα μπορέσει να επιβιώσει στην πολυσύνθετη και ανταγωνιστική εποχή μας και συνάμα να είναι δημιουργικός και ευτυχής.Χρειάζεται ενθάρρυνση και στήριξη για τον σχεδιασμό τέτοιων δράσεων/ενεργειών /προγραμμάτων, ώστε σταδιακά να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες και ενδοιασμοί και να επιτευχθεί η στενότερη συνεργασία σχολείου – γονέων, χωρίς αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις. Καλόν είναι οι σχεδιαστές των αναλυτικών προγραμμάτων να έχουν υπόψιν τους και αυτή την παράμετρο, ώστε να προνοήσουν για τις στάσεις και δεξιότητες που πρέπει περαιτέρω να καλλιεργηθούν στην κοινωνία μας. Πρέπει να προγραμματισθεί και η παραγωγή βοηθητικού υλικού, σε διάφορες γλώσσες, η επιμόρφωση των εμπλεκομένων εκπαιδευτικών και φυσικά να προνοηθεί και να ληφθεί υπόψιν ο απαραίτητος χρόνος για υλοποίηση των ποικίλων δράσεων, για να διασφαλισθεί, στο μέτρο του δυνατού, η επιτυχία τους.
*Επιθεωρήτρια Φιλολογικών Μαθημάτων
